Έκθεση του Τάσου Σούπαρη στο f14-Κοινόν Φωτογράφων: «Η φυλή του Ανθρώπου»

Τι είναι αυτό που μας ενώνει; Αυτό αναζητά η νέα έκθεση, με τίτλο «Η φυλή του Ανθρώπου», που εγκαινιάζεται την Παρασκευή 21 Νοεμβρίου 2025 στο f14–Κοινόν Φωτογράφων (Μητσαίων 3, Αρχαία Αγορά, Θεσσαλονίκη). Η έκθεση παρουσιάζει έργα του Τάσου Σούπαρη, γιατρού και φωτογράφου, ο οποίος έχει περάσει δεκαετίες ταξιδεύοντας και φωτογραφίζοντας ανθρώπους σε περισσότερες από 60 χώρες.

Η «Φυλή του Ανθρώπου» υπενθυμίζει μια απλή, αλλά θεμελιώδη αλήθεια: ότι ο κόσμος είναι τεράστιος, αλλά ο άνθρωπος είναι ένας.

«Θέλουμε να δείξουμε πόσο διαφορετικοί φαινόμαστε, αλλά πόσο ίδιοι είμαστε», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του f14, Φώτης Παλαιολόγος. «Ο άνθρωπος είναι ίδιος, είτε τον συναντάμε καλοντυμένο σε μια παραλία της Ευρώπης είτε σε μια χώρα του λεγόμενου Τρίτου Κόσμου. Τα γύρω μας είναι απλώς επίφαση».

Η ιδέα για την έκθεση ανήκει στην Κατερίνα Μαρνέλλου, αντιπρόεδρο του f14, η οποία επιμελήθηκε και το editing του υλικού. Η κ. Μαρνέλλου πρότεινε να υπάρξει ένας διάλογος με την εμβληματική έκθεση The Family of Man (1955), μια από τις πιο επιδραστικές στιγμές στην ιστορία της φωτογραφίας.

Η ιστορική εκείνη έκθεση του Edward Steichen στο MoMA, με εκατοντάδες εικόνες από φωτογράφους όλου του κόσμου -μεταξύ των οποίων και ο Έλληνας Δημήτρης Χαρισιάδης- ήταν μια απόπειρα μεταπολεμικής παγκόσμιας συμφιλίωσης. Η σημερινή έκθεση δεν επιχειρεί να την επαναλάβει, αλλά τη χρησιμοποιεί ως πηγή έμπνευσης για να θέσει το ίδιο, πάντα φλέγον, ερώτημα: Τι σημαίνει να ανήκεις στη μεγάλη φυλή του ανθρώπου;

«Θέλαμε να κάνουμε μια μνεία στα 70 χρόνια της έκθεσης εκείνης», εξηγεί ο Φώτης Παλαιολόγος. «Είχαμε στα χέρια μας το υλικό του Τάσου Σούπαρη, που παρουσιάζει ανθρώπους από όλο τον κόσμο, όχι για να αναδείξουμε τις διαφορές, αλλά για να φωτίσουμε τη βαθιά μας ομοιότητα».

Για τον Τάσο Σούπαρη η φωτογραφία δεν ήταν ποτέ απλώς τέχνη, αλλά εργαλείο παρατήρησης του κόσμου. Ως χειρουργός και καθηγητής στο ΑΠΘ, και αργότερα ως εθελοντής στους Γιατρούς του Κόσμου, έχει υπάρξει για δεκαετίες μέσα στον ανθρώπινο πόνο και την ανθρώπινη δύναμη. Τα ταξίδια του άρχισαν από νεαρή ηλικία και συνεχίστηκαν αδιάκοπα, δημιουργώντας ένα γιγαντιαίο φωτογραφικό αρχείο.

«Ο Τάσος Σούπαρης δεν ωραιοποιεί αυτό που βλέπει. Αυτό που παρουσιάζει είναι ρεαλισμός, αλλά βαθιά ανθρώπινος. Είναι γιατρός· είναι ευαίσθητος, αλτρουιστής», σημειώνει ο Φώτης Παλαιολόγος.

Το αρχείο του, σε φιλμ και ψηφιακές λήψεις, δεν αποτελεί μια προσωπική συλλογή «εικόνων από τον κόσμο», αλλά ένα αποθετήριο προσώπων και συναντήσεων. Από εκεί, η ομάδα του f14 επέλεξε περίπου 50 - 60 φωτογραφίες, διαφορετικών διαστάσεων -από μεγάλα έργα ενός μέτρου ως μικρά Α4- που ενώνονται σε ένα ενιαίο σύνολο. «Όλα μαζί συνθέτουν ένα παζλ», λέει ο καλλιτεχνικός διευθυντής του f14.

Σε έναν κόσμο όπου εύκολα μια φωτογραφία από μια μακρινή χώρα χρησιμοποιείται για εντύπωση ή «διαφορά», η έκθεση απορρίπτει τον εξωτισμό. «Ο εξωτισμός έχει να κάνει με τη λογική ‘να βγω selfie μπροστά στη Τζοκόντα’. Ο Τάσος Σούπαρης δεν το κάνει αυτό. Δεν θέλει να δείξει τον πλούτο για να εντυπωσιάσει ή τη φτώχεια για να σοκάρει. Φωτογραφίζει τον άνθρωπο και το κοινό νήμα στα έργα του είναι η καθημερινότητα», τονίζει ο κ. Παλαιολόγος.

Σε μια εποχή υπερπληθώρας εικόνων, η έκθεση του f14 προτείνει την επιστροφή σε μια φωτογραφία που έχει σκοπό, ποιότητα και αλήθεια. Ο καλλιτεχνικός διευθυντής του f14 εξηγεί: «Τα social media καλλιεργούν μια συνεχή σύγκρουση. Μας κατακλύζουν εικόνες: από το ‘πίνω καφέ στο Παρίσι’ μέχρι εικόνες από εμπόλεμες περιοχές. Είναι σαν να ακούγονται 200 κομπρεσέρ ενώ παίζει μια σονάτα του Μότσαρτ στο βάθος. Για εμάς στο f14 η φωτογραφία εξακολουθεί να είναι τέχνη. Βλέπεις απίστευτα πράγματα στο διαδίκτυο. Κάποιος ανεβάζει μια φωτογραφία και του γράφουν “ωραία είναι”. Εμείς προσπαθούμε να κρατήσουμε τη φωτογραφία στο επίπεδο της τέχνης, να διαβάσουμε, να δούμε πώς ξεκίνησε και πού πρέπει να φτάσει».

Όσο για το νέο πεδίο που ανοίγει η τεχνητή νοημοσύνη στον χώρο της φωτογραφίας, ο κ. Παλαιολόγος το χαρακτηρίζει «terra incognita»: «Μπορείς να παραγγείλεις μια εικόνα με δύο δεινόσαυρους και τέσσερα μοντέλα. Αλλά αυτό δεν είναι φωτογραφία».

Τάσος Σούπαρης: Γιατρός και φωτογράφος

Ο Τάσος Σούπαρης γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε Ιατρική στο ΑΠΘ και ειδικεύτηκε στη Χειρουργική, με μετεκπαιδεύσεις στην Κλινική Ογκολογία σε πανεπιστήμια και νοσοκομεία του Λονδίνου. Διετέλεσε Διευθυντής της Β΄ Χειρουργικής Κλινικής στο Κεντρικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης και Καθηγητής στο ΑΠΘ, από όπου αποχώρησε το 2007 με τον βαθμό του Αναπληρωτή Καθηγητή. Μετά τη σύνταξή του, συνέχισε ως εθελοντής στους Γιατρούς του Κόσμου.

Η ενασχόλησή του με τη φωτογραφία ξεκίνησε από νεαρή ηλικία, μέσα από τα ταξίδια του. Έχει επισκεφθεί περισσότερες από 60 χώρες, δημιουργώντας ένα τεράστιο αρχείο. Από το 2007 είναι μέλος του f14 - Κοινόν Φωτογράφων, με συμμετοχή σε πολλές ομαδικές και τρεις ατομικές εκθέσεις. Το 2022 εξέδωσε το βιβλίο «Η ιστορία των νοσοκομείων της Μακεδονίας και της Θράκης», με πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Η «Φυλή του Ανθρώπου» είναι η τέταρτη ατομική του έκθεση.