Όμως, στις αρχές του 1945 παρατηρήθηκε και η αντίστροφη διαδρομή. Μετά την ήττα του ΚΚΕ στα Δεκεμβριανά όλη η ηγεσία του Κόμματος και του ΕΛΑΣ (Μπακιρτζής, Βαφειάδης, Κοντογιώργης, Βασβανάς κ.α) μετακόμισε από τη Θεσσαλονίκη στη Βέροια. Εγκαταστάθηκαν σε σπίτια εύπορων Βεροιωτών και παρέμειναν εκεί μέχρι τη συμφωνία της Βάρκιζας. Εγκαταλείποντας τη Θεσσαλονίκη πήραν μαζί τους και τα έπιπλα τα οποία φυλάσσονταν στο διαμέρισμα της λεωφόρου Νίκης 41. Τι φυλασσόταν σε αυτό το διαμέρισμα, όπως και σε άλλα τρία; Όταν οι Ισπανοί Εβραίοι εγκατέλειψαν, μέσω του Ισπανικού προξενείου, τη Θεσσαλονίκη, παρέδωσαν στον Ισπανό πρόξενο προς φύλαξη τα έπιπλα τους. Αυτά τα κατέσχεσε η Επιμελητεία του Αντάρτη (ΕΤΑ) και τα διαμοίρασε στα στελέχη του ΚΚΕ καθώς και στον Μητροπολίτη Κοζάνης.
Από τον Ιούνιο ως τον Δεκέμβριο του 1944 θανατώθηκαν από την ΟΠΛΑ πάνω από 100 κάτοικοι της Βέροιας, άλλοι σημαίνοντα στελέχη της τοπικής κοινωνίας και άλλοι φουκαράδες. Στο νεκροταφείο της πόλης υπάρχει μαρμάρινη στήλη με τα ονόματα των Βεροιέων που δολοφονήθηκαν από το ΚΚΕ από το 1943 ως το 1946. Οι εκτελεστές ήταν όλοι Ημαθιώτες, τα δε θύματά τους ανήκαν τα περισσότερα στο βενιζελικό στρατόπεδο. Επικεφαλής της ΟΠΛΑ στη Βέροια ήταν ο καπετάν-Γιώργης και ο καπετάν-Νύχτας. Μερικοί από τους εκτελεστές ήταν οι: Παπαδόπουλος Ηλίας (εκτελέστηκε το 1951), Τσουκαλάς Αθανάσιος ( το 1949 κατέφυγε στις σοσιαλιστικές χώρες), Θεοδωρίδης Βασίλης (εκτελέστηκε το 1949), Υφαντίδης Αντώνης ( καταδικάστηκε σε 20ετή κάθειρξη).
Από τους πρώτους που δολοφόνησε η ΟΠΛΑ ήταν ο εκδότης και δημοσιογράφος της εφημερίδας «Μακεδονική Ηχώ» Μανώλης Σμυρλής. Αρθρογραφούσε κατά του ΕΑΜ και αυτό το πλήρωσε με τη ζωή του. Επόμενο θύμα ήταν ο Αντώνης Βλαχογιάνης, κτηματίας και σειρά πήρε ο δάσκαλος Φίλιππος Φιλιππίδης και ο γιός του Γκαστόν. Τους δολοφόνησαν διότι αρνήθηκαν να ενταχθούν στο ΕΑΜ. Η κηδεία τους ήταν πάνδημη. Την επομένη της κηδείας οι εκτελεστές της ΟΠΛΑ πήγαν στο σπίτι του βουλευτή των Φιλελευθέρων Αβραάμ Γρηγοριάδη και τον αναζήτησαν. Αυτός τρομοκρατημένος από τη δολοφονία των Φιλιππίδηδων έφυγε από την πίσω πόρτα. Ο γιός του Παυλής ήταν οργανωτικός γραμματέας της ΕΠΟΝ στη Βέροια. Μόλις κατάλαβε τι πήγαινε να γίνει, επιτίμησε τους επίδοξους δολοφόνους του πατέρα του και αυτοί τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν.
Ο κατάλογος αυτός δεν έχει τέλος. Απλώς μνημονεύω τις περιπτώσεις των δύο γιατρών Σταύρου Μουράτογλου, στελέχους του κόμματος Φιλελευθέρων και του Δήμου Κουσίδη. Θύματα υπήρξαν και χρηματοδότες του ΕΑΜ-ΚΚΕ. Απλώς η οικονομική ενίσχυση δεν πήγαινε στο Κόμμα αλλά στις τσέπες στελεχών του. Στη συνέχεια για να μην αποκαλυφθεί η υπεξαίρεση τους δολοφονούσαν τους χορηγούς.
Από τον Οκτώβριο 1944 ως τον Φεβρουάριο 1945 και η Βέροια βίωσε την Εαμοκρατία. Την πρώτη μέρα της απελευθέρωσης η ΟΠΛΑ έδειξε τι επρόκειτο να επακολουθήσει. Συνέλαβαν δέκα αντιφρονούντες, τους βάφτισαν γκεσταπίτες και τους εκτέλεσαν, πλην ενός, με βασανιστικό τρόπο. Μεταξύ αυτών ήταν και ο ηλικιωμένος κτηνοτρόφος Γιάννης Λούκας. Πριν από μερικούς μήνες δολοφόνησαν τους δύο γιούς του διότι θέλησαν να ενταχθούν στην ΠΑΟ. Ο Λούκας ήταν τυχερός γιατί ο εκτελεστής του ήταν μακρινός συγγενής του και τον άφησε ελεύθερο. Ο ηλικιωμένος κρυβόταν μέχρι να έρθει η Εθνοφυλακή στη Βέροια.
Στη Βέροια υπήρχε ένα μεγάλο κατάστημα υφασμάτων των αδερφών Θανάση και Θεοφάνη Τζιαμπούρα. Μεγάλο μαγαζί, σε κεντρικό σημείο της πόλης, απευθυνόταν στην αστική κοινωνία. Λίγες μέρες μετά την απελευθέρωση τα χωνιά ενημέρωναν τους Βεροιώτες πως το ΕΑΜ θα μοιράσει στον λαό τα υφάσματα Τζιαμπούρα. Η ΟΠΛΑ, επειδή τους θεωρούσε πλούσιους, τους δολοφόνησε. Πρώτα τον Θεοφάνη και στη συνέχεια τον Θανάση. Το κατάστημα λεηλατήθηκε, με τα καλύτερα υφάσματα να τα παίρνουν τα στελέχη του Κόμματος.
Όταν γύρισε ο τροχός της Ιστορίας οι συγγενείς των θυμάτων πήραν τον νόμο στα χέρια τους. Φυσικά οι δολοφόνοι είτε είχαν πάει στο Μπούλκες είτε κρύβονταν στα βουνά, έτοιμοι για τον επόμενο γύρο. Την πλήρωσαν οι συγγενείς τους ή στελέχη του ΕΑΜ που δεν είχαν σχέση με τους φόνους. Καταγράφεται το λιντσάρισμα του στελέχους του ΕΑΜ-ΚΚΕ Αριστείδη Μελιτζανά από τις χήρες της σφαγής της Μελίκης, όταν ο ΕΛΑΣ σκότωσε 100 άντρες της Μελίκης. Είναι γνωστό ότι το σπιράλ της βίας δε συμμαζεύεται και βυθίζεται μέσα στο σώμα της κοινωνίας.
Αυτά και άλλα πολλά διάβασα στο βιβλίο του Νικόλαου Ι. Καλλιγά «Η Βέροια στην Κατοχή και τον Εμφύλιο 1940-1949» εκδ. Super Course 2022. Τέτοια βιβλία που περιγράφουν το τι συνέβη στα αστικά κέντρα των επαρχιών υπάρχουν σχεδόν σε όλες τις δημοτικές βιβλιοθήκες. Απίστευτος πλούτος πληροφοριών και σπάνιες φωτογραφίες εκείνων των ταραγμένων χρόνων.
