Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι στη Θεσσαλονίκη, μετά την εξάρθρωση της Στενής Αυτοάμυνας την άνοιξη του 1947 και ενώ το ΚΚΕ είναι ακόμα νόμιμο, οι οργανώσεις του δεν μπόρεσαν να ανασυγκροτηθούν. Το κλίμα ήταν βαρύ, η δράση των διωκτικών Αρχών έντονη και η πόλη σχετικά μικρή, συγκρινόμενη με την Αθήνα. Αυτή η κατάσταση δημιουργούσε προβλήματα στην καθοδήγηση του Κόμματος της οποίας επικεφαλής ήταν ο Βασίλης Μπαρτζιώτας. Όταν το ΚΚΕ ετέθη εκτός νόμου ανέβηκε και αυτός στο βουνό.
Για να αντιμετωπίσει αυτό το πρόβλημα η ηγεσία του ΚΚΕ έστελνε από την Αθήνα στελέχη για να ανασυντάξουν τις παράνομες πλέον κομματικές οργανώσεις. Εννοείται ότι μετά τον Αναγκαστικό Νόμο 509 η Γενική Ασφάλεια δεν αντιμετώπιζε περιορισμούς στην καταδίωξη των στελεχών και των μελών του Κόμματος καθώς και των νέων που ήταν οργανωμένοι στην ΕΠΟΝ. Έτσι η Θεσσαλονίκη έγινε ο τόπος όπου βρήκαν τον θάνατο σημαίνοντα στελέχη του ΚΚΕ που ήρθαν από την Αθήνα. Απομονωμένα, υπό συνεχή καταδίωξη, χωρίς να γνωρίζουν την ευρύτερη περιοχή, εύκολα έπεφταν στις παγίδες των Αρχών Ασφαλείας. Σε αυτόν «βοηθούσαν» σημαντικά και κάποιοι σύντροφοί τους οι οποίοι για να γλιτώσουν τη ζωή τους έδιναν τις γιάφκες, τα ραντεβού και τα συνθηματικά.
Το πρώτο στέλεχος του ΚΚΕ αυτής της περιόδου -δεν ανήκε στους πρωτοκλασάτους ούτε είχε σημαντική δράση πριν από το 1944- που έπεσε μαχόμενο ήταν ο Ιορδάνης Σαπουτζόγλου, ο οποίος συμμετείχε σε τρείς επιχειρήσεις της Στενής Αυτοάμυνας, με κορυφαία αυτή της επίθεσης κατά του λεωφορείου των αεροπόρων. Ήταν αυτός που έριξε τη χειροβομβίδα στο παρμπρίζ του λεωφορείου. Στη συνέχεια διέφυγε και κρυβόταν για μεγάλο χρονικό διάστημα ενώ όλη η οργάνωση είχε εξαρθρωθεί. Εντοπίστηκε, στα μέσα Ιουνίου 1947, στη σημερινή περιοχή του «Μακεδονία Παλάς», περικυκλώθηκε από αστυνομική δύναμη και για να μη συλληφθεί αυτοκτόνησε. Σήμερα υπάρχει δρόμος με το όνομά του στις Συκιές.
Εκείνος που δίνει πληροφοριακά στοιχεία για την τύχη σημαντικών στελεχών του ΚΚΕ στη Θεσσαλονίκη είναι ο Μιλτιάδης Πολυβίου μέσα από τον σχολιασμό του βιβλίου του Μανόλη Αναγνωστάκη «ΤΟ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΄68--΄69». Ο Μανόλης Αναγνωστάκης συνελήφθη το καλοκαίρι του 1948 και τον Ιανουάριο του 1949 καταδικάστηκε σε θάνατο από το Στρατοδικείο με ψήφους 3-2, κάτι που σήμαινε πως είχε τη δυνατότητα να προσφύγει στο Συμβούλιο Χαρίτων. Σημειωτέον, πως η σύλληψή του έγινε ενώ ετοιμαζόταν να ανέβει στο βουνό καθώς διαισθανόταν πως οι διωκτικές αρχές είχαν πλησιάσει πολύ κοντά στα μέλη της ΕΠΟΝ. Επίσης να σημειωθεί ότι ο Μ. Αναγνωστάκης διαγράφηκε το 1946 από το ΚΚΕ για τροτσκίζουσες, οππορτουνιστικές, και ηττοπαθείς αντιλήψεις. Τελικά αποφυλακίζεται προς το τέλος του 1950 με τα μέτρα επιείκειας του Πλαστήρα. (Ενθέματα, εφημερίδα Αυγή, 26 Ιουνίου 2005, Μιλτιάδης Πολυβίου).
Ο Μ. Πολυβίου στο περιοδικό «Φιλόλογος» ( Οκτώβριος—Νοέμβριος—Δεκέμβριος 2005) εισφέρει σημαντικό πραγματολογικό υλικό σχολιάζοντας το βιβλίο «ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ’68--’69». Γράφει: «Ο αναφερόμενος Φαρμάκης είναι το μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ Κώστας Φαρμάκης, επικεφαλής το 1947 της ΟΠΛΑ και του μηχανισμού για την ασφάλεια των παρανόμων, υπεύθυνος του ΔΣΕ της Αθήνας, που πιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, βασανίστηκε και ενδεχομένως έδωσε κάποιες πληροφορίες με βάση τις οποίες εικάζεται ότι έγινε η σύλληψη του Στέργιου Αναστασιάδη, μέλους του ΠΓ του ΚΚΕ και κεντρικού υπεύθυνου του κόμματος στην Αθήνα. Τον Φεβρουάριο του 1949 καταδικάστηκε δύο φορές σε θάνατο και εκτελέστηκε, όμως, παρά ταύτα, και επί ακόμη αρκετά χρόνια, σε κάποιους κομματικούς κύκλους εξακολουθούσαν να υπάρχουν αμφιβολίες (!) για το αν πράγματι είχε γίνει η εκτέλεση».
«Βαμβακάς, είναι ο Μήτσος Βαμβακάς, παλαιό στέλεχος του ΚΚΕ ο οποίος το 1948 ήλθε παράνομα στη Θεσσαλονίκη ως Πολιτικός Επίτροπος του Δημοκρατικού Στρατού της πόλης και σκοτώθηκε εκεί το καλοκαίρι του ιδίου έτους από αστυνομικούς που τον είχαν εντοπίσει προσπαθώντας να αποφύγει τη σύλληψή του».
«Βασιλειάδης (Αριστείδης). Καταδικάστηκε τετράκις σε θάνατο στη δίκη στελεχών της Κ.Ο. του ΚΚΕ και εκτελέστηκε εκεί τον Δεκέμβριο του 1948». Ο Βασιλειάδης συνελήφθη στην Άνω Πόλη και ήταν μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ. Οι διωκτικές αρχές είχαν εντοπίσει τη γιάφκα, αλλά δε γνώριζαν σε ποιον είχαν στήσει καρτέρι.
Στους σχολιασμούς του ο Μιλτιάδης Πολυβίου αναφέρεται και σε πολλά άλλα ονόματα εκτελεσθέντων, γνωστά είτε από τη συμμετοχή τους στη Στενή Αυτοάμυνα είτε από τη δράση τους στην Αθήνα (Μονέδας, Αυγέρης, Μακρίδης, Ζάννος).
Καταληκτικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι η Θεσσαλονίκη ελάχιστα προσέφερε στο ΚΚΕ κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου. Απεναντίας ήταν ο χώρος όπου κατέβαλε σημαντικό φόρο αίματος καθώς έχασε στελέχη πρώτης γραμμής.
