Αμέσως μετά την κατάρρευση του μετώπου και την κατάληψη όλόκληρης της Ελλάδας από τις γερμανοϊταλικές δυνάμεις, το κύριο μέλημα του Συμμαχικού Στρατηγείου Μέσης Ανατολής ήταν η προώθηση των αποκομμένων Βρετανών, Αυστραλών και Νεοζηλανδών στρατιωτών, μέσω καϊκιών, στα παράλια της Τουρκίας ώστε στη συνέχεια να φτάσουν στην Παλαιστίνη. Για αυτόν τον σκοπό οργάνωσαν ομάδες Ελλήνων πολιτών που θα βοηθούσαν αυτή την προσπάθεια. Δεν ήταν εύκολη η αποστολή διότι οι Γερμανοί με διάφορους τρόπους επεδίωκαν να εξαρθρώσουν αυτά τα δίκτυα. Είχαν συγκροτήσει ειδική υπηρεσία αντικατασκοπείας την GFP που στελεχώθηκε και από Έλληνες συνεργάτες οι οποίοι στους δύσκολους καιρούς της Κατοχής ήταν υψηλά αμειβόμενοι.
Οι τρόποι δράσης των συνεργατών άρχιζαν από την απλή παρακολούθηση, την κατάδοση και τις συλλήψεις και κατέληγαν στη συμμετοχή στα βασανιστήρια και τις εκτελέσεις. Και δεν αναφέρομαι στις ομάδες του Πούλου, του Δάγκουλα και του Βήχου, οι οποίες αποτελούσαν κραυγαλέες περιπτώσεις. Αναφέρομαι σε πολίτες της Θεσσαλονίκης που ήταν επαγγελματίες, δικηγόροι, αξιωματικοί του Στρατού, δηλαδή ένα σύνολο φαινομενικά κανονικών ανθρώπων που δρούσε κάτω από τις οδηγίες των αξιωματικών της GFP. Στα πρώτα χρόνια της Κατοχής σκοπός τους ήταν, όπως προανέφερα, η εξουδετέρωση των δικτύων που φυγάδευαν τους Βρετανούς στα τουρκικά παράλια, κυρίως από τις ακτές της Χαλκιδικής και η εξάρθρωση των οργανώσεων που διενεργούσαν πράξεις κατασκοπείας μέσω ασυρμάτων.
Μια τέτοια οργάνωση επιχείρησε να στήσει ο ανθυποσμηναγός Ανδρέας Βασιλειάδης ο οποίος από την Αίγυπτο, με υποβρύχιο, βγήκε στις ακτές του Σταυρού Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο του 1941. Ήρθε σε επαφή με τον δικηγόρο Γεώργιο Λυράκη, τον Γεώργιο Μπαρκόπουλο, τον Ιωάννη Γώγο και τον υποσμηναγό Νικόλαο Δευτεραίο, οι οποίοι προσέφεραν κατάλυμα για την εγκατάσταση του ασυρμάτου. Ο ασύρματος αρχικά εγκαταστάθηκε στη Γερακαρού, στο αγρόκτημα του Μπαρκόπουλου και λίγο αργότερα μεταφέρθηκε μέσα στη Θεσσαλονίκη. Συγχρόνως ο Α. Βασιλειάδης ήρθε σε επαφή με την αντιστασιακή οργάνωση ΠΑΟ που διέθεσε στον Βασιλειάδη τους αεροπόρους Χρήστο Παπαδήμα και Παναγιώτη Παπανικολάου για να χειριστούν τον ασύρματο που έτσι άρχισε να λειτουργεί αμέσως στην περιοχή της Βάρνας.
Τα προβλήματα που καθόρισαν την πορεία της οργάνωσης ξεκίνησαν όταν ενέταξε στους κόλπους της τρείς πολίτες, τους Απόστολο Σιμούδη, Χρήστο Παπανικολάου και Νικόλαο Σιμιτζή, άτομα αμφιβόλου ηθικής υποστάσεως. Η ένταξη στο κατασκοπευτικό δίκτυο έγινε προφανώς για οικονομικούς λόγους. Από τους τρείς μόνον ο Σιμιτζής γνώριζε το μέρος όπου φυλασσόταν ο ασύρματος. Στη συνέχεια το δίκτυο εξαπλώθηκε κι άλλο και πάλι με άτομα βεβαρημένου ποινικού μητρώου. Όταν το ποσό που μπορούσε να διανείμει ο Βασιλειάδης εξανεμίστηκε, τα νέα μέλη άρχισαν να εκβιάζουν πως αν δε συνεχιστούν οι καταβολές των λιρών αυτοί θα ανοίξουν το στόμα τους. Κάποιοι εξ αυτών πλησίασαν το στέλεχος της GFP, τον Έλληνα Νικόλαο Στεργιάδη και έτσι μπήκαν στην υπηρεσία των Γερμανών, οι οποίοι ζήτησαν από αυτούς να συνεχίσουν να εργάζονται κανονικά για τον Βασιλειάδη και να συντάσσουν πληροφοριακά δελτία.
Στις 30 Απριλίου 1942 οι Αρχές Κατοχής ξεκίνησαν τις συλλήψεις, με δύο πομπές αυτοκινήτων. Η πρώτη κατευθύνθηκε στην οδό Αετοράχης 29 όπου διέμενε ο ασυρματιστής Παπανικολάου και η δεύτερη στην περιοχή Χαριλάου όπου διέμενε ο δεύτερος ασυρματιστής Παπαδήμας. Ο πεθερός του Παπαδήμα διέφυγε της προσοχής των Γερμανών, έτρεξε και βρήκε τον Δευτεραίο και τον ενημέρωσε ότι το δίκτυο ξηλώνεται. Ο Δευτεραίος κατευθύνθηκε στη Βάρνα και διέσωσε τον πομπό, τα αρχεία της οργάνωσης και έτσι σώθηκε και ο αρχηγός της Α. Βασιλειάδης. Όλα τα υπόλοιπα μέλη συνελήφθησαν και οι λίγο αργότερα οι Μπαρκόπουλος, Παπαδήμας και Παπανικολάου -χειριστές του ασυρμάτου- εκτελέστηκαν. Οι υπόλοιποι, μέσω των συγγενών τους, κατέβαλαν σημαντικά ποσά στους συνεργάτες των Γερμανών και έτσι έσωσαν τη ζωή τους.
Τραγικός επίλογος
Ο Ανδρέας Βασιλειάδης που γλίτωσε από τα χέρια των Γερμανών, δολοφονήθηκε από τον ΕΛΑΣ, όταν ανέβηκε στο βουνό. Και ο υποσμηναγός Νικόλαος Δευτεραίος, ο οποίος διέσωσε τον ασύρματο της οργάνωσης και τα αρχεία της, βρισκόταν μέσα στο λεωφορείο της Αεροπορίας που δέχθηκε την καταδρομική επίθεση της Στενής Αυτοάμυνας στην οδό Μισραχή, στις 30 Απριλίου 1947. Ήταν ο Δευτεραίος ένας από τους πέντε νεκρούς. Ας σημειωθεί ότι μετά τη διάλυση του κατασκοπευτικού δικτύου Βασιλειάδη, διέφυγε στη Μέση Ανατολή όπου και πολέμησε ως τον Απρίλιο του 1945, όταν και επέστρεψε στην Ελλάδα. Δύο άγνωστοι ήρωες για τους οποίους δεν υπάρχει δρόμος ούτε μνημείο. Δεν μνημονεύονται καν.
Για τις ανάγκες του κειμένου συμβουλεύτηκα το βιβλίο του αείμνηστου Ανδρέα Βενιανάκη «Ποντάροντας στη γερμανική ρουλέτα» εκδ. ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, 2020
