makedonikanea.gr logo
makedonikanea.gr logo

Η τύχη των συνεργατών του Δάγκουλα και ο ΕΛΑΣ

Ακούστε το άρθρο 8'
14.12.2025 | 08:00
Με τα όσα τρομερά εγκλήματα διέπραξε ο στενός κύκλος του Αντώνη Δάγκουλα θα περίμενε κάποιος πως η τιμωρία που θα υφίσταντο όλοι αυτοί κατά την περίοδο της Εαμοκρατίας θα ήταν σκληρή. Δηλαδή ο θάνατος, τη στιγμή που εκτελούνταν άλλοι φουκαράδες για ήσσονος σημασίας πράξεις ή γιατί απλώς ήταν αστοί ή αντικομμουνιστές στο φρόνημα, χωρίς συγκεκριμένη δράση.

Οι συνεργάτες του Δάγκουλα διέπραξαν εκατοντάδες φόνους, συμμετείχαν σε πρωτοφανούς αγριότητας βασανιστήρια στα ορμητήριά τους στην περιοχή του Βαρδάρη και λεηλάτησαν τις περιουσίες των θυμάτων τους και των συγγενικών τους προσώπων. Ο ίδιος ο Αντώνης Δάγκουλας, όταν εγκατέλειψε  με την ομάδα του τη Θεσσαλονίκη, είχε μαζί του δύο βαλίτσες με λίρες.

Οι Δαγκουλαίοι ακολούθησαν την πορεία των δωσιλογικών και αντικομμουνιστικών ομάδων προς τον Άγιο Αθανάσιο (Καβακλί) και στη συνέχεια προς το Κιλκίς. Κατόρθωσαν οι περισσότεροι να διαφύγουν, αλλά συνελήφθησαν στην περιοχή του Βαρδάρη από τον ΕΛΑΣ. Ο ίδιος ο Δάγκουλας, βαριά τραυματισμένος από τη μάχη στην περιοχή του Νοσοκομείου του Κιλκίς, κρύφτηκε σε ένα σπίτι, αλλά τελικά έπεσε στα χέρια των Ελασιτών. Μαζί του είχε και τη μια βαλίτσα με τις λίρες. Η κατάστασή του ήταν κρίσιμη διότι το τραύμα του είχε μολυνθεί και μεταφέρθηκε στο Δημοτικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης φρουρούμενος από ισχυρή δύναμη του ΕΛΑΣ για να γλιτώσει το λιντσάρισμα. Χειρουργήθηκε, ενώ στη συνέχεια έδωσε κατάθεση στο ανακριτικό τμήμα του ΕΛΑΣ που διήρκεσε μια εβδομάδα (11-18 Νοεμβρίου), λόγω της μετεγχειρητικής αδυναμίας του. Τελικά ο οργανισμός του δεν άντεξε και πέθανε στις 21 Νοεμβρίου 1944, λόγω της ουραιμίας που προκλήθηκε από τον ακρωτηριασμό του ενός ποδιού.

Το ενδιαφέρον βρίσκεται στην τύχη των συνεργατών του. Όπως συμβαίνει σε αυτές τις περιπτώσεις οι μαρτυρίες και οι καταγγελίες για τη δράση τους ερχόταν στην Εθνική Πολιτοφυλακή, που στεγαζόταν στο Μέγαρο Δρόσου (παλιός Λαμπρόπουλος), με καταιγιστικούς ρυθμούς. Ο πρώτος που συνελήφθη στις 5 Νοεμβρίου ήταν ο Φώτης Σεϊτανίδης από την Πολιτοφυλακή Επταλόφου. Δεν είχε ακολουθήσει τους συντρόφους του στο Κιλκίς. Με τα όσα είχε διαπράξει εθεωρείτο βέβαιη η εκτέλεσή του. Και όμως, μετά από την ανάκριση, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο του «Παύλου Μελά» και εν συνεχεία τον έστειλαν στην Αρδέα απ΄όπου απελευθερώθηκε με τη συμφωνία της Βάρκιζας. Λέγεται πως αντάλλαξε τη ζωή του με λίρες και με πληροφορίες που έδωσε για τους κρυφούς χρηματοδότες της ομάδας τους.

Την ίδια τύχη είχαν και ο Μπαρτζιλιάνος και ο Τοψίδης και ο υπαρχηγός του Δάγκουλα, ο Δημήτριος Οικονόμου, ο αρχιεκτελεστής του ο Θεόδωρος Μεγαλοοικνόμου, καθώς και οι Σωκράτης Θεοδώρου και Αναστάσιος Βασιλειάδης. Όλοι τους, και πολλοί άλλοι, ενώ ήταν γνωστά τα εγκλήματά τους έσωσαν τη ζωή τους δίνοντας μέρος από τις λίρες που έκλεψαν και καταδίδοντας άλλους συντρόφους τους. Στη συνέχεια, αφού γλίτωσαν από τα χέρια του ΕΛΑΣ, ο φάκελος που συνέταξε για τον καθένα το ανακριτικό τμήμα του ΕΛΑΣ παραδόθηκε στις δικαστικές Αρχές του Ελληνικού Κράτους. Εξ αυτών άλλοι ουδέποτε ανευρέθησαν, άλλοι μέσα στο νέο κλίμα πλαισίωσαν ατιμώρητοι αντικομμουνιστικές ομάδες, ενώ για τους περισσότερους που τελικά παραπέμφθηκαν στη Δικαιοσύνη υπήρξε το γνωστό πρόβλημα της ταυτοποίησης. Δηλαδή ουδείς μπορούσε να μαρτυρήσει πως οι κατηγορούμενοι ήταν αυτοί οι εκτελεστές και οι βασανιστές, καθώς οι πρώην σύντροφοί τους αναιρούσαν, ως αποτέλεσμα ψυχολογικής βίας, τις αρχικές καταδικαστικές καταθέσεις που έδωσαν στο ανακριτικό του ΕΛΑΣ. Ελάχιστοι καταδικάστηκαν σε μικρές ποινές—χάδι για τα όσα είχαν διαπράξει.

Βέβαια πολλοί Δαγκουλαίοι έπεσαν στη μάχη του Κιλκίς, ενώ κάποιοι που αιχμαλωτίστηκαν εκτελέστηκαν στην Αρναία και στο Γομάτι Χαλκιδικής. Οι Δαγκουλαίοι από το Δημητρίτσι δεν πήγαν στο Κιλκίς, αλλά ζήτησαν την προστασία του εθνικιστή οπλαρχηγού Απόστολου Ζαπρούδη στην Τριάδα Σερρών. Μετά την πτώση του Κιλκίς επιχείρησαν μέσω Γιουγκοσλαβίας να πάνε στην Ηπειρο για να ενωθούν με τον ΕΔΕΣ, αλλά δέχτηκαν σφοδρή επίθεση από τον ΕΛΑΣ. Υποχώρησαν στην Τριάδα μαζί με άλλους αντικομμουνιστές της περιοχής. Όταν έπεσε η Τριάδα σχεδόν όλοι εκτελέστηκαν από τους Ελασίτες, πλην του Ζαπρούδη ο οποίος κατόρθωσε να διαφύγει με ελάχιστους άντρες του.

Υπήρξαν και στελέχη του Δάγκουλα που εκτελέστηκαν με συνοπτικές διαδικασίες από τον ΕΛΑΣ στη Θεσσαλονίκη, όπως ο Νικόλαος Βαλλίδης με τη σύζυγό του, ο Μιλτιάδης Μαλακός, ο Λάμπρος Τσολίδης, ο Ιωάννης Μακρής, τα αδέρφια Θωμάς και Τάκης Βλογερόπουλος. Ενδεχομένως αρκετοί από τους εξαφανισμένους Δαγκουλαίους να έχου εκτελεστεί ή όντως να χάθηκαν από προσώπου γης.

Αυτή την περίοδο η ανθρώπινη ζωή ελάχιστη αξία είχε. Η λίρα όμως μεγάλη. Πολλοί συγγενείς των θυμάτων του Δάγκουλα που αναζητούσαν την τύχη των δικών τους ανθρώπων -που μάλλον βρίσκονταν θαμμένοι στις όχθες του Γαλλικού ποταμού- έβλεπαν τους δολοφόνους να κρύβονται πίσω από την αδυναμία ταυτοποίησης και έμειναν μέχρι το τέλος της δικής τους ζωής με την πίκρα της ατιμωρησίας τους. Και στην περίπτωση των Δαγκουλαίων τη «νύφη την πλήρωσε» η μαρίδα.

Σάκης Μουμτζής

Tελευταίες Ειδήσεις
Διαβάστε Περισσότερα
Οικογενειακές τραγωδίες και τα τέρατα της Θεσσαλονίκης
Αρθρογραφία07.12.25 | 06:00
Σάκης ΜουμτζήςΟικογενειακές τραγωδίες και τα τέρατα της Θεσσαλονίκης