«Ο Αριστοτέλης είναι ζωντανός και τελείως απαραίτητος στην εποχή μας – δεν θα πρέπει να τον αντιμετωπίζουμε σαν μουσειακό κομμάτι», τόνισε η πρόεδρος του ΔΙΚΑΜ, ομότιμη καθηγήτρια Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου συνοψίζοντας τη φιλοσοφία του Κέντρου που συμπληρώνει φέτος 15 χρόνια λειτουργίας.
Στη συνέντευξη Τύπου που δόθηκε στην Αίθουσα της Συγκλήτου του ΑΠΘ, ανακοινώθηκαν διεθνείς συνεργασίες που ενώνουν την αρχαία Ελλάδα με την Κίνα, την Ευρώπη και την Αμερική: υπογραφή συμφώνου συνεργασίας με το Nishan World Center for Confucian Studies του China Confucius Foundation και με το Πανεπιστήμιο του Salento, καθώς και ερευνητικό πρόγραμμα για τη σύνδεση της αριστοτελικής παιδείας με την εκπαίδευση του 21ου αιώνα, σε συνεργασία με το ΕΛΙΔΕΚ και το National Endowment for the Humanities των ΗΠΑ.
Από τα Στάγειρα στο Πεκίνο
Το ΔΙΚΑΜ ιδρύθηκε τον Ιούλιο του 2011 με ομόφωνη απόφαση της Συγκλήτου του ΑΠΘ. «Δεν είναι σύλλογος αλλά ερευνητικό κέντρο», τόνισε η κ. Σφενδόνη-Μέντζου, υπογραμμίζοντας τον ερευνητικό χαρακτήρα της πρωτοβουλίας. Το Κέντρο διακρίνεται διεθνώς γιατί είναι το πρώτο που συνδέει όλες τις επιστήμες για τη μελέτη του έργου του Αριστοτέλη, με μέλη όχι μόνο φιλοσόφους αλλά και επιστήμονες από διαφορετικά πεδία.
Στα 15 χρόνια λειτουργίας του, το ΔΙΚΑΜ έχει διοργανώσει διεθνή επιστημονικά συνέδρια και σεμινάρια, διαλέξεις, πολιτιστικές εκδηλώσεις, και έχει εκδώσει επιστημονικούς τόμους. Κορυφαία στιγμή στην πορεία του ήταν το παγκόσμιο συνέδριο «Αριστοτέλης 2400 χρόνια» το Μάιο του 2016 στα αρχαία Στάγειρα και την αρχαία Μίεζα, με 250 ομιλητές από 40 χώρες. «Κατά τα τελευταία τρία χρόνια, το εύρος των συνεργασιών μας έχει επεκταθεί τόσο προς τη Δύση με το Δίκτυο Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, όσο και προς την Ανατολή, με το Ίδρυμα Κομφούκιος της Κίνας, με τη συνδιοργάνωση του Διεθνούς Συμποσίου 'Η Ηθική του Αριστοτέλη και Κομφούκιου στον 21ο Αιώνα', στην Ελλάδα το 2023 και στην Κίνα τον Ιούλιο του 2024», ανέφερε η πρόεδρος.
«Σταθεροί στόχοι μας παραμένουν η μελέτη και προβολή σε παγκόσμια κλίμακα του έργου του οικουμενικού φιλοσόφου Αριστοτέλη, η έμφαση στην διεπιστημονική προσέγγιση των ιδεών του, η σύνδεσή τους με σύγχρονα προβλήματα της εποχής μας στον χώρο της Ηθικής, της Πολιτικής, της Παιδείας, των Επιστημών και της Τεχνητής Νοημοσύνης, και η παρουσίαση της διδασκαλίας του Αριστοτέλη στο ευρύ κοινό, ώστε να γίνει κτήμα των πολλών», πρόσθεσε.
Το ΔΙΚΑΜ διοργανώνει από το 2018 σειρά διαλέξεων με τίτλο «Ο Αριστοτέλης Σήμερα» σε συνεργασία με το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης. «Είμαστε ιδιαίτερα ευτυχείς, διότι το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών, του ΑΠΘ, με τις άοκνες προσπάθειές του, και χωρίς καμία τακτική επιχορήγηση, κατάφερε σε μόλις δεκαπέντε χρόνια, να προβάλει σε παγκόσμια κλίμακα την εμβληματική μορφή του Αριστοτέλη, και να καταστήσει το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο πόλο έλξης και σημείο αναφοράς για τους Αριστοτελιστές όλου του κόσμου», κατέληξε η κ. Σφενδόνη Μέντζου.
«Το φιλοσοφικό έργο του μεγαλύτερου στοχαστή που ενέπνευσε όχι μόνο το αξιακό καθεστώς της αρχαιότητας αλλά και όλου του κόσμου βρίσκεται στο επίκεντρο των δράσεων του ΔΙΚΑΜ», επισήμανε ο Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Διά Βίου Μάθησης και Φοιτητικής Μέριμνας του ΑΠΘ, Ιάκωβος Μιχαηλίδης. «Τιμούμε δύο εμβληματικές επετείους, τα 100 χρόνια από την ίδρυση του ΑΠΘ και 15 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του ΔΙΚΑΜ. Το Κέντρο ασχολείται με το φιλοσοφικό έργο του μεγαλύτερου Έλληνα στοχαστή που ενέπνευσε τη φιλοσοφία όλου του κόσμου», σημείωσε και στάθηκε ιδιαίτερα στη σημασία της φιλοσοφικής σύζευξης μεταξύ Αριστοτέλη και Κομφούκιου. «Είναι σπουδαίο ότι το ΔΙΚΑΜ συνεργάζεται με πανεπιστήμια της Κίνας και αυτές οι συνεργασίες θα αποδώσουν ακόμα περισσότερους καρπούς», είπε.
Ο αντιπρόεδρος του ΔΙΚΑΜ, ομότιμος καθηγητής Βιολογίας Ζαχαρίας Σκούρας, εξήγησε γιατί ένας γενετιστής ασχολείται με τον Αριστοτέλη: «Ο Αριστοτέλης είναι αυτός που θεμελίωσε την επιστήμη και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Δεν είναι στατικός, η σκέψη του έχει δυναμική μέχρι σήμερα. Συνέδεσε τη φύση με τη φυσική και την πραγματική ζωή μιας κοινωνίας με την κοινωνία κι επίσης συνένωσε παρατήρηση και πειραματισμό», ανέφερε, υπενθυμίζοντας ότι το 36% του διασωθέντος έργου του Αριστοτέλη αναφέρεται στα βιολογικά θέματα.
Ο γενικός γραμματέας του ΔΙΚΑΜ, ομότιμος καθηγητής Φυσικής Σταύρος Αυγολούπης, μίλησε για το όραμα δημιουργίας ενός Πνευματικού Κέντρο Αρχαίων Σταγείρων για την περαιτέρω μελέτη και τη διάδοση του Αριστοτελικού έργου, ενώ αναφερόμενος στη σκέψη του Αριστοτέλη πρόσθεσε: «στο έργο του Περί ουρανού ο Αριστοτέλης απέδειξε τη σφαιρικότητα της γης και υπολόγισε την ακτίνα της, στοιχεία στα οποία στηρίχτηκε ο Κολόμβος για τα ταξίδια του. Η αρετή της μεσότητας βλέπουμε τι εφαρμογή έχει σήμερα καθώς αναζητούμε ζωή σε εξωπλανήτες, ενώ είναι θαυμαστή η συσχέτιση της πεμπτουσίας του Αριστοτέλη με τη σκοτεινή ενέργεια. Το έργο του ενέπνευσε, εμπνέει και θα συνεχίσει να εμπνέει την ανθρωπότητα».
Την ανάγκη συνεργασίας για την αντιμετώπιση παγκόσμιων προκλήσεων τόνισε ο ομότιμος καθηγητής Νομικής Νίκος Παρασκευόπουλος, μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΔΙΚΑΜ. «Η εποχή μας αντιμετωπίζει νέες παγκόσμιες προκλήσεις: το περιβάλλον που μας ανησυχεί και την τεχνητή νοημοσύνη που δίνει αναπτυξιακές δυνατότητες αλλά συνδέεται και με κινδύνους. Δεν είναι δυνατόν να αντιμετωπιστούν τέτοια θέματα χωρίς παγκόσμια συνεργασία. Η ανάγκη συνεργασίας είναι καίρια και είναι ευκολότερο να αναπτυχθεί σε ένα φιλοσοφικό και ακαδημαϊκό πλαίσιο διότι είναι ευκολότερος ο διάλογος και η εξεύρεση λύσεων», επισήμανε.
Ο κ. Παρασκευόπουλος υπογράμμισε τη μοναδικότητα του αριστοτελικού έργου παρατηρώντας ότι «δεν υπάρχει άλλο επιστημονικό σύστημα που να συνδυάζει επιστήμη και ηθική».
Το νέο ερευνητικό πρόγραμμα που ξεκινά με ολοκλήρωση τον Σεπτέμβριο του 2026 στοχεύει να συνδέσει την αριστοτελική παιδεία με την εκπαίδευση του 21ου αιώνα. Αξιοποιώντας τα ερευνητικά αποτελέσματα του ΔΙΚΑΜ στους άξονες της ηθικής, της πολιτικής, της παιδείας και της ευδαιμονίας, επιχειρείται με επιστημονικά δεδομένα η αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων στην εκπαίδευση.
Η συνεργασία με το ΕΛΙΔΕΚ και το National Endowment for the Humanities των ΗΠΑ εντάσσεται στη Δράση κοινής χρηματοδότησης «Ερευνητικά Προγράμματα συνεργασίας στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες 'Ελλάδα - Αμερική'». Παράλληλα, το μνημόνιο συνεργασίας με το University of Salento αφορά τη μελέτη του Αριστοτέλη στον 16ο και 17ο αιώνα.
Η συνεργασία με το China Confucius Foundation αποτελεί ορόσημο, σύμφωνα με τον πρέσβη της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Fang Qiu. «Η δημιουργία μιας νέας βάσης διαλόγου και συνεργασίας θα συμβάλει στη συνέχιση της διάδοσης της σοφίας των αρχαίων πολιτισμών μας, θα προαγάγει τη διαχρονική συνέχεια της πνευματικής ανταλλαγής και θα εμφυσήσει νέα πνοή στην παγκόσμια επιδίωξη της επίτευξης αμοιβαίας μάθησης μεταξύ των πολιτισμών», ανέφερε σε επιστολή του, ενώ η γενική γραμματέας του China Confucius Foundation, Guo Chengyan, πρότεινε την ίδρυση ενός Κέντρου Ερευνών για τον Αριστοτέλη στο Ινστιτούτο Κομφούκιος και ενός Κέντρου Ερευνών για τον Κομφούκιο στο ΔΙΚΑΜ.
