Πρόκειται για τη μεγαλύτερη εθελοντική διασωστική οργάνωση στην Ελλάδα, με περισσότερα από 1.500 μέλη, σε 34 παραρτήματα σε όλη τη χώρα, πιστοποιήσεις από διεθνείς φορείς και έχοντας στο ενεργητικό της χιλιάδες διασώσεις σε στεριά, βουνό και θάλασσα.
Η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης έχοντας ως αξίες την αξιοπιστία, την αλληλεγγύη, την ισότητα και την πρόληψη από το 1978 (σ.σ. 1994 επίσημη ίδρυση σωματείου) παρέχει εθελοντικά βοήθεια οπουδήποτε και σε οποιονδήποτε βρίσκεται σε κίνδυνο.
Ποιοι βρίσκονται πίσω από την εθελοντική ομάδα που δίνει διαχρονικά το παρών σε όλες τις μεγάλες κρίσεις της χώρας-και όχι μόνο- σε αστικό πεδίο και φυσικές καταστροφές;
Ο πρόεδρος της ΕΟΔ μεταφέρει την ιστορία της οργάνωσης και την κουλτούρα των εθελοντών της και μοιράζεται περιστατικά από επιχειρήσεις διάσωσης, όπως ο φονικός σεισμός του 2023 στην Τουρκία- αποστολή στην οποία ήταν επικεφαλής της ομάδας.
Ακολουθεί η συνέντευξη του προέδρου της ΕΟΔ Γιάννη Παπαστάθη στην Αναστασία Κοσμίδου:
-Πώς ξεκίνησε τη δράση της η Ελληνική Ομάδα Διάσωσης; Αποτελεί αυθόρμητη έμπνευση μιας ομάδας ανθρώπων ή εξ αρχής υπήρχε ο στόχος για τη δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες εθελοντικές οργανώσεις της χώρας;
Κοιτάξτε, αυτό ξεκίνησε από μια ομάδα ανθρώπων το 1978. Ήταν εθελοντές, οι οποίοι επιχειρούσαν κυρίως σε ορεινή διάσωση. Και στη συνέχεια το 1994 έγινε σωματείο. Εκ των υστέρων υπήρξε ενδιαφέρον από άλλους συνανθρώπους μας σε διάφορες πόλεις στην Ελλάδα, βλέποντας το έργο του σωματείου. Οπότε ήθελαν να ενταχθούν υπό τη σκέπη της ομάδας. Έτσι ξεκίνησαν και δημιουργήθηκαν σιγά-σιγά κάποια παραρτήματα ανά την Ελλάδα σε διάφορες περιοχές. Τώρα αριθμούμε περίπου 34 παραρτήματα και βάσεις ετοιμότητας σε διάφορα σημεία της Ελλάδας. Είναι μια από τις μεγαλύτερες οργανώσεις. Είμαστε περισσότεροι από 1.500 εθελοντές ανά την Ελλάδα τώρα.
-Πώς καταφέρατε μέσα σε αυτά τα 30 χρόνια να αναπτυχθείτε σε όλους τους τομείς έρευνας και διάσωσης και να προσελκύσετε χιλιάδες εθελοντές, οι οποίοι αποτελούν και τη ραχοκοκαλιά της οργάνωσης;
Είμαστε όλοι εθελοντές και εγώ που είμαι στο Διοικητικό Συμβούλιο. Αν εξαιρέσουμε δύο-τρία άτομα τα οποία υποστηρίζουν το γραφείο και είναι έμμισθο διοικητικό προσωπικό, οι άλλοι είμαστε εθελοντές. Η ανάπτυξη ήρθε με τον χρόνο με την ενεργή συμμετοχή μας σε διάφορες δράσεις και επιχειρήσεις. Βλέποντας το έργο μας κάποιοι ήθελαν να ενταχθούν, όπως κι εγώ γιατί λίγο πολύ όλοι μας είμαστε εθελοντές. Για παράδειγμα αν δεις κάποιον στον δρόμο να πέφτει θα τον βοηθήσεις χωρίς να περιμένεις κάποιο αντάλλαγμα, εθελοντικά. Κι εγώ έτσι αποφάσισα το 2010 να ενταχθώ στην ομάδα, δηλαδή αυτό που ούτως ή άλλως μου άρεσε να κάνω να το κάνω λίγο πιο οργανωμένα. Προφανώς και άλλοι συνάδελφοι βρήκαν την ομάδα μέσα από το έργο της. Μέχρι το 2010 είχα ερασιτεχνική επαφή με τη διάσωση λόγω της ιδιότητάς μου ως μηχανικός-σύμβουλος ασφάλειας υγείας και πυρασφάλειας. Βρήκα την ομάδα, είδα το έργο της κι ότι έχει πραγματικά ενεργό ρόλο στην κοινωνία. Και δεν είναι μόνο η έρευνα και η διάσωση είναι και το κοινωνικό ανθρωπιστικό στοιχείο, που υπάρχει και το αντίστοιχο τμήμα κοινωνικών και ανθρωπιστικών δράσεων, το οποίο συμμετέχει σε ανθρωπιστική βοήθεια σε πληγέντες πληθυσμός και πέρα από αυτό «συντηρούμε» κάποιες οικογένειες που έχουν οικονομικά προβλήματα, με τρόφιμα και οποιαδήποτε άλλη βοήθεια χρειάζεται. Δεν είναι μόνο το διασωστικό, γιατί μας έχουν συνδέσει πολύ με το διασωστικό κομμάτι. Βρισκόμαστε δίπλα στον άνθρωπο, όπου υπάρχει ανάγκη. Όταν θέλουμε μπορούμε να το καταφέρουμε ο καθένας με τον χρόνο που διαθέτει. Θα πρέπει να είμαστε συνειδητοποιημένοι στο τι είναι εθελοντισμός. Αν θεωρούμε ότι το έχουμε μέσα μας, να αφιερώσουμε τον χρόνο μας και τη γνώση μας προς το κοινό συμφέρον, προς την κοινωνία γενικότερα μπορούμε να τα καταφέρουμε όλα εφόσον θέλουμε. Θεωρώ ότι η κοινωνία μας έχει ανάγκη σήμερα να είμαστε ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένοι σε ότι έχει να κάνει με τις γνώσεις, τη νοοτροπία και την κουλτούρα του εθελοντισμού. Προσωπικά επιμένω ότι πρέπει να το περάσουμε στα παιδιά από μικρές ηλικίες για να μπορέσουμε να βελτιώσουμε την κοινωνία μας.
-Ενδεικτικά κάποιες μεγάλες επιχειρήσεις διάσωσης ή διαχείρισης κρίσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό στις οποίες συμμετείχε η ΕΟΔ με αποστολές;
Ήδη από την δεκαετία του 2000 συμμετείχαμε σε αποστολές στο εξωτερικό, με αποκορύφωμα την το 2010 στον καταστροφικό σεισμό στην Αϊτή, όπου την 11η μέρα ερευνών βρήκαμε ένα επιζώντα. Το να βρεις την 11η μέρα κάποιον ζωντανό στα ερείπια είναι πολύ δύσκολο. Πάρα πολύ έντονο ήταν το 2023 στον καταστροφικό σεισμό στην Τουρκία, όπου μετέβη η ομάδα με 27μελή αποστολή. Πάντα δουλεύουμε επικουρικά, συνεργαζόμαστε με τα Ηνωμένα Έθνη, με πρωτόκολλα και κατευθυντήριες των Ηνωμένων Εθνών. Το 2023 στις πυρκαγιές στη Ρόδο και την Εύβοια, με αποκορύφωμα τη Δαδιά. Στη Θεσσαλία μετά τον Ντάνιελ συμμετείχαμε 119 άτομα από διάφορα παραρτήματα. Η χειρότερη περίπτωση ήταν η Τουρκία, όπου έτυχε να είμαι επικεφαλής της ομάδας. Πήγαμε άμεσα, είχαμε χιλιάδες ζωές που χάθηκαν σε λίγα λεπτά. Στις άλλες καταστροφές το πλήγμα αφορούσε το περιβάλλον, τις περιουσίες και τα ζώα αλλά όχι ανθρώπινες ζωές. Οπότε αν μπουν στη ζυγαριά εκείνο ήταν το χειρότερο. Ήταν δύσκολα, με τις καιρικές συνθήκες και γενικότερα μιλούσαμε για ανθρώπινες ζωές, έπρεπε να προλάβουμε τον χρόνο, παίζαμε με τις ώρες. Από την πρώτη ώρα που έγινε ο σεισμός κινητοποιηθήκαμε, υπήρχε διαθεσιμότητα, αφού πήραμε το «OK» από την Τουρκία ότι μπορούμε να μεταβούμε, δεν είχαμε το κεφάλαιο, πέρασαν τρεις-τέσσερις ημέρες, οπότε το κεφάλαιο το έβαλε το Τουρκικό Προξενείο στη Θεσσαλονίκη. Εκεί ήταν όλοι συνεργάσιμοι, μας κοιτούσαν όλοι στα μάτια, με τα μάτια συνεννοούμασταν και ό,τι θέλαμε μας παρείχαν τα πάντα, οποιαδήποτε βοήθεια. Αυτές είναι στιγμές που δεν τις ξεχνάς.
-Όταν βγάζετε έναν ζωντανό άνθρωπο από τα χαλάσματα, πώς νιώθετε, έχοντας επιτύχει την αποστολή σας, που είναι η διάσωση ανθρώπινων ζωών;
Εμείς συμμετείχαμε σε τρεις διασώσεις. Στην ουσία δεν κάναμε εμείς άμεσα τον απεγκλωβισμό, απλά συμμετείχαμε με τον εξοπλισμό μας μαζί με τουρκικές ομάδες. Εκεί λες ότι η εκπαίδευση και ο χρόνος που δαπάνησες δεν πήγαν χαμένα. Ο σεισμός δεν γίνεται κάθε χρόνο, εκπαιδευόμαστε χρόνια και όταν θα έρθει αυτή η στιγμή πρέπει να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε και αυτό έγινε. Άξιζε βέβαια. Εγώ μπήκα το 2010 στην ομάδα με τον σεισμό στην Αϊτή και αντίστοιχο συμβάν είχαμε 13 χρόνια μετά, οπότε όλα αυτά τα χρόνια η εκπαίδευση και η τεχνογνωσία που φροντίσαμε να έχουμε και βέβαια άξιζε. Είχα προσωπικά μηνύματα από φίλους που όταν έμαθαν ότι φεύγουμε, μου είπανε «κι ένα πουλί να σώσεις μαγκιά σου». Δυστυχώς δεν μπορέσαμε να φύγουμε νωρίτερα. Σε έναν σεισμό μετράνε οι πρώτες ώρες. Εκεί υπάρχει η μεγαλύτερη πιθανότητα να βρεις και να απεγκλωβίσεις ζωντανούς. Όσο περνάνε οι ώρες και αντίστοιχα οι ημέρες αρχίζουν και πέφτουν οι πιθανότητες.
-Τη στιγμή που επιχειρείτε σε ένα τέτοιο περιβάλλον, με νεκρούς ανθρώπους σε ερείπια και ανθρώπους που περιμένουν εναγωνίως να βγάλετε τους δικούς τους ζωντανούς, πώς λειτουργεί ένας εθελοντής διασώστης;
Εγώ θεωρώ ότι έχω την εκπαίδευση και μπόρεσα να το διαχειριστώ και αντίστοιχα το πέρασα και στους άλλους συναδέλφους. Κάποιοι συγκινήθηκαν λίγο παραπάνω, αλλά γενικότερα προσπαθείς να είσαι εκεί και να κάνεις αυτό για το οποίο εκπαιδεύτηκες. Εκπαιδεύεσαι μέσα από ασκήσεις, κάνεις κοντρόλ στον εαυτό σου για να μην σου βγουν τα συναισθήματα εκεί, πας για συγκεκριμένο σκοπό. Δυστυχώς έτσι πρέπει να το αντιμετωπίσουμε για την ασφάλειά μας, γιατί το πεδίο είναι άγνωστο και επικίνδυνο. Ο πρώτος στόχος είναι η ασφάλειά μας και μετά ο απεγκλωβισμός επιζώντων. Αν παρακάμψεις μέσω συναισθημάτων την ασφάλεια, κάνεις επιπόλαιες κινήσεις, αν παρακάμψεις κάποια μέτρα από ζήλο για τη διάσωση μπορεί να είναι μοιραίο και για σένα και για τους συναδέλφους σου, οπότε δεν θα πρέπει να λειτουργούμε έτσι. Τα συναισθήματα πρέπει να είναι κοντρολαρισμένα.
-Μπορεί οποιοσδήποτε να γίνει εθελοντής διασώστης αν εκπαιδευτεί σωστά ή χρειάζονται ειδικές ικανότητες σωματικές και νοητικές για να διαχειρίζεται τόσο δύσκολες καταστάσεις;
Σε μια εθελοντική ομάδα υπάρχουν θέσεις για όλους. Η ομάδα απλά πρέπει να υποδείξει τις θέσεις και εμείς να μπορέσουμε να προσφέρουμε από εκεί. Δεν γίνεται να είμαστε όλοι στην πρώτη γραμμή, για τους πέντε που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή υπάρχουν άλλοι δεκαπέντε που τους υποστηρίζουν. Δεν χρειάζεται να έχεις ούτε τη σωματική διάπλαση, ούτε τη δύναμη, απλά να είσαι συνειδητοποιημένος για να παρέχεις βοήθεια και να έχεις όρεξη να εκπαιδευτείς. Υπάρχουν θέσεις για όλους. Δεν είναι μόνο αυτό που βλέπει ο κόσμος στην πρώτη γραμμή, υπάρχουν και οι από πίσω και είναι εξίσου σημαντικοί. Η ομάδα πρέπει να κατευθύνει τα μέλη ανάλογα με τις δεξιότητες και την εκπαίδευσή τους. Για παράδειγμα εγώ μπορώ να μπω πρώτη γραμμή διάσωση στο βουνό ή στη θάλασσα, έχω ασχοληθεί πιο πολύ με τις καταστροφές και τον σεισμό, αλλά μπορώ να πάω επικουρικά να βοηθήσω από υποστηρικτική θέση τα παιδιά.
-Το κίνητρο σας προσωπικά και γενικά ως ομάδα ποιο είναι, τι σας ωθεί στην εθελοντική διάσωση ανθρώπων σε κίνδυνο;
Στην ουσία είναι η προσφορά προς το σύνολο. Δεν υπάρχει περίπτωση να πας σε ένα συμβάν και να μην δεις το βλέμμα των ανθρώπων, μόνο και μόνο που θα σε δουν να πηγαίνεις, πώς νιώθουν μόνο και μόνο που βλέπουν ότι κάποιοι ήρθαν εθελοντικά, αφιέρωσαν τον χρόνο τους και χρήματα για να πάνε να βοηθήσουν. Αυτή η αλληλεγγύη, αυτή η ανιδιοτέλεια, αυτό μας κάνει σαν ομάδα να είμαστε δίπλα στον συνάνθρωπο όπως μπορούμε με κάθε τρόπο. Αυτό το αίσθημα το βλέπεις στα μάτια του κόσμου. Αυτή είναι και η πληρωμή μας.
-Πιστεύετε ότι πρέπει να εκπαιδευτούν όλοι οι πολίτες σε πρώτες βοήθειες και διαχείριση κρίσεων, να μην είναι, δηλαδή, επιλογή αλλά να διδάσκεται υποχρεωτικά στα σχολεία;
Όλα πρέπει να περάσουν μέσα από τα σχολεία, ο εθελοντισμός και οι πρώτες βοήθειες. Μπορεί πολύ εύκολα να γίνει μέσα από πρότζεκτ και παιχνίδια, θα πρέπει να μπει στην κουλτούρα μας. Ό,τι αφορά διάφορες δράσεις προληπτικές που κάνουμε σε σχολεία, ενημέρωση για τον σεισμό, τις φωτιές κ.α. προσπαθούμε να ανταποκρινόμαστε 100%. Πρέπει να είναι βασικό μάθημα η πολιτική προστασία, η πρόληψη σώζει και η εκπαίδευση στις πρώτες βοήθειες. Θα πρέπει οι αρμόδιοι φορείς να μεριμνήσουν.
-Ο στόχος για την πορεία της ομάδας τα επόμενα χρόνια;
Κάθε χρόνο τον Οκτώβριο τρέχουμε μια σχολή αυτοπροστασίας από φυσικές καταστροφές. Φέτος μαζεύτηκαν 350-400 άτομα. Μας έχει καλέσει ένα πανεπιστήμιο για να κάνουμε αυτή τη σχολή αυτοπροστασίας για τους φοιτητές. Ευελπιστώ σιγά σιγά τέτοιες δράσεις να υιοθετηθούν. Αυτή η σχολή ξεκίνησε πριν από κάποια χρόνια δειλά και τελικά είχε απήχηση και πάει όλο και καλύτερα. Εγώ είμαι ικανοποιημένος από τον κόσμο που έρχεται, θα πρέπει να γίνονται τέτοιες δράσεις. Θεωρώ ότι κάνουμε αρκετά πράγματα στον χρόνο που διαθέτουμε. Θα πρέπει να γίνεται λίγο πιο οργανωμένα σε συνεργασία και με άλλους φορείς.
Υποστήριξε το έργο της Ελληνικής Ομάδας Διάσωσης εδώ
