Μαγικά ραβδιά ωστόσο δεν υπάρχουν και όσο η κλιματική αλλαγή φαίνεται να εισχωρεί ολοένα και περισσότερο στη ζωή μας, ο χρόνος για την ολιστική αντιμετώπιση του φαινομένου της λειψυδρίας θα λιγοστεύει. Στην παρούσα φάση ωστόσο, λύσεις υπάρχουν. Λύσεις τις οποίες καταθέτει στη συνέντευξη που παραχώρησε στα Μακεδονικά Νέα, ο Δρ. Κωνσταντίνος Βουδούρης.
Ο καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ και ειδικός σε θέματα Υδρογεωλογίας, σημειώνει ότι για την επίλυση του κρίσιμου αυτού ζητήματος που απασχολεί πλέον την παγκόσμια κοινότητα, απαιτείται η λήψη άμεσων και γενναίων αποφάσεων, μακριά από τα παραδοσιακά γραφειοκρατικά αναχώματα. Υπογραμμίζει δε, ότι το Εθνικό Σχέδιο που έχει καταρτίσει το Μαξίμου, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, προσθέτοντας ωστόσο ότι περαιτέρω χρόνος για χάσιμο δεν υπάρχει.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Βουδούρη σε τι σημείο βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή σε ό,τι αφορά το μείζον θέμα της λειψυδρίας;
Τα πράγματα είναι δύσκολα. Ήδη βιώνουμε μια παρατεταμένη ανομβρία για χρόνια. Από πέρσι που ήταν μια ιδιαίτερα ξηρή χρονιά, παρουσιάστηκαν προβλήματα σε πολλές περιοχές της χώρας και είχαμε ζητήσει να μην υπάρξουν καθυστερήσεις. Παρά το γεγονός ότι αυτή η χρονιά υδρολογικά ήταν λίγο καλύτερη, τα αποθέματα δεν αναπληρώθηκαν γιατί τα ελλείμματα που δημιουργήθηκαν από την περσινή χρονιά ήταν πάρα πολύ μεγάλα.
Έτσι και φέτος μπαίνουμε ξανά στον φαύλο κύκλο της λειψυδρίας, λόγω της ανομβρίας, της έλλειψης έργων υποδομής και του υπερτουρισμού σε κάποιες περιοχές. Ακόμη κι έτσι, οι εξαγγελίες που έκανε ο πρωθυπουργός μέσα στην εβδομάδα για την επίλυση του προβλήματος κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση, όμως θα πρέπει πλέον οι όποιες δράσεις αποφασιστούν, να αναληφθούν με πολύ γρήγορους ρυθμούς.
Θα πρέπει δηλαδή, να ξεπεράσουμε τις παθογένειες του παρελθόντος, που ήθελαν οποιοδήποτε μεγάλο έργο να χρειάζεται πολύ χρόνο μέχρι να υλοποιηθεί μέχρι να σχεδιαστεί, να δημοπρατηθεί, να ξεπεράσει τις ενστάσεις κ.ο.κ.
Σε αυτό το πλαίσιο θα πρέπει να φουλάρουμε τις μηχανές, προκειμένου να μην μας βρει απροετοίμαστους η επόμενη ξηρασία.
-Ποιες βασικές λύσεις πρέπει να ακολουθηθούν ώστε να δοθεί μια λύση στο πρόβλημα της λειψυδρίας, ειδικά τώρα που η κλιματική αλλαγή είναι εδώ;
Καταρχάς εδώ να πούμε ότι οι λύσεις δεν είναι άπειρες. Είναι περιορισμένες. Αυτό που χρειάζεται σε πρώτη φάση είναι να κάνουμε εξοικονόμηση νερού για να γλιτώσουμε τις απώλειες και στη συνέχεια να βελτιώσουμε τα δίκτυα άρδευσης και ύδρευσης. Επίσης, είναι ανάγκη να γίνουν έργα αποθήκευσης νερού τον χειμώνα, είτε με φράγματα, είτε με δεξαμενές, είτε με τεχνητό εμπλουτισμό, να διοχετεύουμε νερό στο υπέδαφος δηλαδή και μετέπειτα να το χρησιμοποιούμε το καλοκαίρι με γεωτρήσεις, είτε τέλος να χρησιμοποιήσουμε τα επεξεργασμένα λύματα από τους βιολογικούς καθαρισμούς για να καλύψουμε τις ανάγκες που υπάρχουν στην άρδευση.
Ξέρετε η άρδευση του πρωτογενούς τομέα είναι και το μεγαλύτερο θέμα που αντιμετωπίζουμε. Ειδικά στη Νότια Ελλάδα υπάρχει σοβαρό πρόβλημα και κινδυνεύουμε με μείωση της παραγωγής. Οι νέοι αγρότες εγκαταλείπουν, καθώς η έλλειψη άρδευσης σε συνδυασμό με την αύξηση του κόστους παραγωγής, δείχνει ότι δεν τους συμφέρει να καλλιεργούν τη γη. Αν αυτό συνεχιστεί θα μιλάμε πλέον για μια εθνική τραγωδία, καθώς θα έχουμε εγκαταλείψει τον πρωτογενή τομέα που τόσο σημαντικός είναι για τη χώρα μας.
Παράλληλα θα πρέπει σίγουρα να γίνουν και οι αφαλατώσεις σε υφάλμυρα νερά που έχουν χαμηλότερο κόστος. Αν αυτό μπορεί να συνδυαστεί και με ήπιας μορφής ενέργεια, γιατί η αφαλάτωση χρειάζεται ενέργεια, μπορεί να αποτελέσει μια λύση για πολλά νησιά.
Όπως καταλαβαίνετε, οι λύσεις είναι συγκεκριμένες κι εκείνο που χρειάζεται πραγματικά είναι να εξειδικευτούν τα προβλήματα σε κάθε Περιφέρεια, ανάλογα με τις ιδιομορφίες που υπάρχουν. Χρειαζεται προτεραιοποίηση, χρηματοδότηση και υλοποίηση. Να μην κολλήσουν πάλι τα έργα, όπως έχει συμβεί στο παρελθόν σε φράγματα που έμειναν αχρησιμοποίητα ενώ είχε ολοκληρωθεί η κατασκευή τους κατά 80%. Χρειαζόμαστε έργα με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα.
-Μιλώντας πριν από λίγες ημέρες με τον δήμαρχο Πολυγύρου μού είπε ότι σε κάποιες περιοχές του δήμου του, οι απώλειες από την παλαιότητα του δικτύου έχουν φτάσει στο 60%...
Πράγματι το έχω ακούσει κι εγώ αυτό το ποσοστό. Πρόκειται για τρομερά νούμερα. Γι' αυτό και λέω ότι προτεραιότητά μας πρέπει να είναι η εξοικονόμηση. Έργα που είναι εύκολο να ξεκινήσουν να υλοποιούνται και από τα οποία μπορούμε να κερδίσουμε τουλάχιστον ένα 30%. Όταν χάνεται το 40% με 50% του νερού, σημαίνει ότι αντλώ 100 κυβικά και τα 50 σχεδόν χάνονται. Είναι φοβερό το νούμερο.
Κατά τη γνώμη μου ειδικά για τη Χαλκιδική έπρεπε να προχωρήσει και το έργο του φράγματος του Χαβρία, διότι θα έλυνε προβλήματα. Δεν θα τα έλυνε όλα, αλλά τουλάχιστον θα κάλυπτε σημαντικές ανάγκες. Δυστυχώς δεν προχώρησε, είχαν γίνει μελέτες, αλλά και αυτές πλέον θέλουν επικαιροποίηση. Και είναι κρίμα γιατί μιλάμε για μια περιοχή που φέρνει μεγάλα εισοδήματα στη χώρα, ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες.
Φανταστείτε ότι στην Κασσάνδρα, κατά την καταιγίδα «Bora» που σημειώθηκε τον χειμώνα έπεσαν 300 χιλιοστά βροχής, όπως και στη Βέροια και σε πάρα πολλές περιοχές. Η κακοκαιρία αυτή διήρκεσε ένα τριήμερο αλλά έπεσαν τόνοι νερού. Και επειδή δεν υπάρχουν ταμιευτήρες και δεξαμενές, χάθηκε ένας πολύ μεγάλος όγκος. Κάποιο ποσοστό εμπλούτισε τα υπόγεια υδροφόρα και το υπόλοιπο χάθηκε στη θάλασσα.
Αυτό σημαίνει ότι έχει αλλάξει και ο τρόπος των βροχοπτώσεων. Πέφτουν πλέον με ραγδαιότητα. Πρέπει να παρέμβουμε εκεί και να αποθηκεύουμε τις ποσότητες. Έτσι θα λυθεί ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της λειψυδρίας.
-Πολλά στοιχεία αναφέρουν ότι οι γεωτρήσεις που γίνονται πλέον σε πολλές περιπτώσεις δεν βγάζουν πόσιμο νερό, ενώ σε κάποιες άλλες η στάθμη έχει κατέβει τόσο που δεν καλύπτουν τις ανάγκες που υπάρχουν; Ισχύει κάτι τέτοιο;
Φυσικά και ισχύει. Επειδή μέχρι στιγμής δεν έχουμε καταφέρει να αξιοποιήσουμε τα επιφανειακά νερά, ρίχνουμε το βάρος στις γεωτρήσεις. Όμως τα υπόγεια υδροφόρα συστήματα έχουν εξαντληθεί. Έχει μειωθεί η στάθμη και πολλές φορές παρουσιάζονται και ποιοτικά προβλήματα, για τα οποία δεν φταίει απαραίτητα ανθρώπινο χέρι.
Μπορεί να προέρχεται από τα πετρώματα, όπως το ουράνιο που παρουσιάστηκε στις Σέρρες ή το αρσενικό που έχουν κάποιες περιοχές της Χαλκιδικής. Λόγω της πτώσης της στάθμης πάμε σε βαθιά υδροφόρα στρώματα οπότε τα πετρώματα εκεί είναι διαφορετικά.
-Ποιες είναι εκείνες οι ενέργειες που μπορούν να γίνουν για να αλλάξει η κατάσταση, αν όχι άμεσα αλλά τουλάχιστον σύντομα;
Εκείνο που κατά τη γνώμη μου πρέπει να γίνει άμεσα, είναι να ξεκινήσει μια καμπάνια ευαισθητοποίησης των πολιτών προκειμένου να μειώσουμε λίγο την κατανάλωση και να εξοικονομήσουμε νερό.
Αυτό σε πρώτη φάση, έτσι ώστε να γίνει κατανοητό το πρόβλημα από τη στιγμή που δεν προλαβαίνουμε τουλάχιστον για φέτος να προχωρήσουμε σε ένα σημαντικό έργο που θα αλλάξει τα δεδομένα. Πρέπει να γίνουν σταδιακά κάποια πράγματα για να φτάσουμε στην ολιστική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Και επίσης, ίσως θα έπρεπε να ληφθούν και κάποια μέτρα στο θέμα του υπερτουρισμού. Όταν για παράδειγμα έχεις υποδομές ύδρευσης και αποχέτευσης για 5.000 κατοίκους δεν μπορεί σε αυτό το μέρος να συγκεντρώνονται 55.000.
