makedonikanea.gr logo
makedonikanea.gr logo

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΤΗΛΗ

Η Θεσσαλονίκη και το όπλα παρά πόδα του Ζαχαριάδη

Ακούστε το άρθρο 8'
03.08.2025 | 08:00
Όποιος νομίζει πως ο Νίκος Ζαχαριάδης μετά την ήττα του ΔΣΕ έριξε λευκή πετσέτα, κάνει λάθος. Ευθύς αμέσως, στην 6η ολομέλεια (Μπουρέλι Αλβανίας, Οκτώβριος 1949), εξαγγέλλει τη γραμμή «το όπλο παρά πόδα», μια πολιτική που δεν ήταν μόνον προπαγανδιστική για να κρατήσει ακμαίο το ηθικό των κομμουνιστών μετά την ήττα.

Την έκανε πράξη, αν και ο Στάλιν, έχοντας μια άλλη οπτική για τα Βαλκάνια, έδωσε διαταγή να αποσυρθούν όλοι όσοι βρίσκονταν στην Αλβανία, παρά τις αντιρρήσεις του Ζαχαριάδη. Στην Ελλάδα, μέχρι το τέλος του 1949, υπήρχαν ακόμα οι ομάδες των αποκομμένων που αγωνίζονταν να επιβιώσουν και η 7η Μεραρχία του ΔΣΕ στη Θράκη που φρουρούσε τα βουλγαρικά σύνορα.

Από τις αρχές του 1950 ο Ζαχαριάδης αρχίζει και στέλνει στην Ελλάδα έμπιστα στελέχη του Κόμματος για να προσπαθήσουν να ανασυντάξουν ό,τι έχει απομείνει από τις κομματικές οργανώσεις. Συγχρόνως, μέσω των ασυρμάτων που χειρίζεται ο Βαβούδης, πληροφορείται για τις πολιτικές εξελίξεις στη χώρα, καθώς και για τις κινήσεις μονάδων του Ελληνικού Στρατού. Κορυφαίο στέλεχος που εισέρχεται παράνομα είναι ο Νίκος Μπελογιάννης (Ιούνιος 1950), μέλος της Κεντρικής Επιτροπής, ο οποίος συλλαμβάνεται στις 20 Δεκεμβρίου, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες που γεννούν νέο γύρο χαφιεδολογίας μέσα στις γραμμές του ΚΚΕ. Ο προηγούμενος γύρος αφορούσε τη σύλληψη του Στέργιου Αναστασιάδη, μέλους του Π.Γ. του Κόμματος, την άνοιξη του 1949, ο οποίος εκτελέστηκε τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους.

Τις ίδιες μέρες με τη σύλληψη του Μπελογιάννη—σύμφωνα με όλες τις μετέπειτα ερμηνείες η Ασφάλεια δε γνώριζε ποιον είχε συλλάβει στις 20 Δεκεμβρίου—εξαρθρώθηκε στη Θεσσαλονίκη κλιμάκιο του μηχανισμού του ΚΚΕ του οποίου ηγείτο ο Νίκος Νικηφορίδης. Υπό την κάλυψη φιλειρηνικής δραστηριότητας, οι διωκτικές αρχές πίστευαν πως τα συλληφθέντα στελέχη επιχειρούσαν να ανασυγκροτήσουν την κομματική οργάνωση της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα συνέδεσαν τη σύλληψη Μπελογιάννη με την παρουσία του Νικηφορίδη στην πόλη και έτσι έδωσαν διαστάσεις σε αυτήν την υπόθεση που μάλλον δεν τις είχε. Κυρίως η δράση των συλληφθέντων δεν ήταν τέτοια ώστε να επισκεφθεί τη Θεσσαλονίκη τον Ιανουάριο του 1951 ο ίδιος ο πρωθυπουργός Σοφοκλής Βενιζέλος για να ενημερωθεί απευθείας από τις διωκτικές αρχές. Ας σημειωθεί πως η κυβέρνηση Βενιζέλου—Πλαστήρα είχε υποσχεθεί πως θα σταματούσαν οι εκτελέσεις όσων καταδικάστηκαν σε θάνατο με τον α.ν 509/1947. Τελικά αυτή η εξαγγελία έμεινε στα χαρτιά όταν στις αρχές Σεπτεμβρίου 1950 ένα μικτό απόσπασμα ΤΕΑ—Στρατού εντοπίζει μια ομάδα από είκοσι αντάρτες που μπήκαν στην Ελλάδα από την Αλβανία, τους καταδιώκει, εξουδετερώνει τους μισούς και οι υπόλοιποι διέφυγαν στην Αλβανία. Οι συλληφθέντες ομολόγησαν πως είχαν εκπαιδευτεί σε σαμποτάζ και συλλογή πληροφοριών στην Πολωνία από τον Βλαντά.

Ο Ζαχαριάδης ήθελε πάσει θυσία να αποδείξει πως στην Ελλάδα υπάρχει επαναστατικό κλίμα ώστε να πείσει τους Σοβιετικούς για την ορθότητα της γραμμής «το όπλο παρά πόδα». Μετά τη σύλληψη Μπελογιάννη έστειλε στην Αθήνα τον Δ. Δάλλα που συλλαμβάνεται και αμέσως μετά τον Λεωνίδα Τζεφρώνη. Η ομάδα του τελευταίου εξαρθρώθηκε όταν ο επικεφαλής της παραδόθηκε στις διωκτικές αρχές και συνεργάστηκε. Επειδή πλέον το αεροδρόμιο των Αθηνών δεν προσφέρεται για τις παράνομες εισόδους, διότι επιτηρείται, αυτές γίνονται πλέον μέσω του βουλγαρικού εδάφους. Κάπου εδώ ανοίγει το κεφάλαιο των «αδήλωτων». Ποιοι ήταν αυτοί; Κομματικά στελέχη που τα επέλεγε μόνον ένας υπεύθυνος για την παράνομη δουλειά στην Ελλάδα, και ουδείς άλλος πλην αυτού γνώριζε για την τύχη τους. Ούτε η ίδια η οικογένειά τους. Οι περισσότεροι εξ αυτών είτε συνελήφθησαν στα σύνορα με τη Βουλγαρία είτε τους περίμεναν οι διωκτικές αρχές σε συγκεκριμένα σημεία της Θεσσαλονίκης όπου είχαν ραντεβού με την «επαφή» τους. Απλώς η «επαφή» είχε συνεργαστεί με την Ασφάλεια και τους «έδωσε». Με κάποιους από τους «αδήλωτους» ξετυλίχθηκαν και οικογενειακά δράματα, καθώς οι οικογένειές τους τούς θεωρούσαν νεκρούς ενώ αυτοί είχαν κατορθώσει να επιβιώσουν. Η αλήθεια αποκαλύφθηκε μετά από πολλά χρόνια. Οι περισσότεροι «αδήλωτοι» είτε εξοντώθηκαν είτε απόλαυσαν τα αγαθά της συνεργασίας με την Ασφάλεια. Ο Μουσχουντής ήξερε καλά αυτό το παιχνίδι.

Αυτή η πολιτική του Ζαχαριάδη ενέτεινε την ανασφάλεια των ελληνικών κυβερνήσεων οι οποίες συνέχιζαν τις διώξεις κατά των κομμουνιστών. Έτσι εκτελέστηκε και ο Νικηφορίδης και το κλιμάκιο του Μπελογιάννη και λίγο αργότερα και ο Πλουμπίδης. Στην 7η ολομέλεια του 1957 στην οποία σφραγίστηκε η τύχη του Ζαχαριάδη αποκαλύφθηκε και η υπόθεση του Μάκη Γουσόπουλου, αλλά αυτό το θέμα θα μας απασχολήσει προσεχώς.

Σάκης Μουμτζής

Tελευταίες Ειδήσεις
Διαβάστε Περισσότερα
Νικόλαος Μουσχουντής, ένας λαοφιλής αστυνομικός
Αρθρογραφία27.07.25 | 05:00
Σάκης ΜουμτζήςΝικόλαος Μουσχουντής, ένας λαοφιλής αστυνομικός