Η δυσκολία εύρεσης προσωπικού είναι αυτή τη στιγμή το μεγαλύτερο πρόβλημα που συναντάται στον κλάδο της εστίασης όπως και στον κλάδο του τουρισμού. Τόσο το ζήτημα αυτό όσο και μια σειρά άλλων προβλημάτων εδράζονται στην εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας η οποία, πάντως, είναι προς τη σωστή κατεύθυνση.
Από τη μακρά εμπειρία μου ως επαγγελματίας εστιάτορας για περισσότερα από 30 χρόνια και ιδιοκτήτης της οικογενειακής επιχείρησης του Εστιατορίου Πατσατζίδικου ΤΣΑΡΟΥΧΑ που μετράει ήδη 73 συναπτά χρόνια 24ωρης λειτουργίας, μπορώ να πω με μεγάλη βεβαιότητα, ότι το πρόβλημα της έλλειψης προσωπικού λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις όχι μόνο στις τουριστικές περιοχές και κατά τους θερινούς μήνες, αλλά και στη Θεσσαλονίκη και μάλιστα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους.
Αυτός είναι και ο βασικός λόγος που δεν είναι ακόμα και σήμερα έτοιμες οι επιχειρήσεις εστίασης και τουρισμού να εφαρμόσουν την κάρτα εργασίας. Στην ουσία δεν μπορούν να καλυφθούν όλες οι ώρες και οι τομείς ευθύνης της κάθε επιχείρησης από ανθρώπινο δυναμικό.
Όλες οι επιχειρήσεις θέλουν να είναι σύννομες και εναρμονισμένες και να απασχολούν εργαζόμενους στα πλαίσια των συμβάσεων εργασίας που συνάπτονται μεταξύ εργοδοτών κι εργαζομένων. Όμως όταν υπάρχει μεγάλη δυσκολία να βρεις ειδικευμένο ακόμα και ανειδίκευτο προσωπικό, η πλήρωση των θέσεων εργασίας βάσει των 5 ημερών και 40 ωρών απασχόλησης εβδομαδιαία αποτελεί δύσκολο σταυρόλεξο. Πρόκειται για επιχειρήσεις υψηλής έντασης με μεγαλύτερο φόρτο εργασίας σε αργίες, Κυριακές και νυχτερινές ώρες, οπότε εκτός του μισθολογικού κόστους που αυτοδίκαια αποδίδεται στον εργαζόμενο, το δυσβάσταχτο έξοδο είναι το μη μισθολογικό κόστος που αφορά στις εισφορές.
Η επισιτιστική σύμβαση που έπαψε να ισχύει φέτος (ακόμη και η τρίμηνη μετενέργειά της) πρότασσε αυστηρά πενθήμερη απασχόληση 40 ωρών.
Πρότασή μου είναι η νόμιμη και όχι κατά παρέκκλιση 6ημερη απασχόληση ή και σπαστό ωράριο έως και 48 ώρες εργασίας εβδομαδιαία με το αντίστοιχο κόστος μισθολογικά και μη ως προς τις εισφορές, και κατόπιν συναίνεσης του εργαζόμενου.
Βάσει της Ε.Γ.Σ.Σ.Ε. ισχύει εκτός της πενθήμερης απασχόλησης 40 ωρών ακόμη και η εξαήμερη (48 ώρες) με τις αντίστοιχες προσαυξήσεις, όμως μόνο λόγω εκτάκτων συνθηκών που μπορεί να επικαλεστεί η επιχείρηση και για μικρό χρονικό διάστημα.
Πρότασή μου είναι, επίσης, ο μηδενισμός των εισφορών σε υπερωρίες και υπερεργασίες που από τη στιγμή που ήδη δηλώνονται θα τις απολαμβάνει χρηματικά ο εργαζόμενος. Το κράτος θα πρέπει να αναθεωρήσει νόμους της δεκαετίας του ΄50 που αφορούν πχ σε τεκμαρτό τρόπο μισθοδοσίας και ασφάλισης σερβιτόρων και οδηγούν το ύψος των εισφορών σε υψηλά επίπεδα που άλλος κλάδος δεν έχει.
Επιπρόσθετα πρέπει να αναφέρω το παράδειγμα πρόσληψης ενός 18χρονου σερβιτόρου. Βάσει τεκμαρτού πρέπει να ασφαλιστεί για 14 μήνες με κόστος 500 ευρώ ανά μήνα σε αντιδιαστολή με τον ίδιο τον εργοδότη του που επιλέγει ασφαλιστική κλάση μεταξύ 244,65 ευρώ έως 659,39 επί 12μηνο. Πού μπορεί πραγματικά να χωράει λογική σε κάτι που είναι πάγια υποχρέωση εργοδοτικών εισφορών στην εστίαση και μόνον, ούτε καν στον τουρισμό ή το εμπόριο;
Με βάση τα μέχρι στιγμής δεδομένα, το αφήγημα της μείωσης των εισφορών δεν είναι ρεαλιστικό, καθώς η αύξηση των μισθών που καθορίζει κάθε τόσο η κυβέρνηση συμπαρασύρει το τελικό μη μισθολογικό κόστος.
Με λίγα λόγια είναι πολύ ακριβή υπόθεση η ασφάλιση ενός εργαζόμενου της εστίασης που αυξάνει κατακόρυφα το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεών μας. Αντιλαμβάνεστε πως ακόμα και να βρεις τον απαιτούμενο αριθμό εργαζομένων γίνεσαι έρμαιο καταρχάς των ξεχασμένων χτυπημάτων της ψηφιακής κάρτας, κυνηγώντας τους εργαζόμενούς σου ώστε να μην εμφανίζονται άνω των τριών «ορφανών» χτυπημάτων ανά μήνα και ανά εργαζόμενο, οπότε και να είσαι υπόλογος σε μελλοντικό έλεγχο αναντίστοιχων χτυπημάτων. Άλλωστε ο νόμος λέει πως ο εργαζόμενος έχει την υποχρέωση του χτυπήματος όμως την ευθύνη ο εργοδότης. Ακόμα και να ληφθεί μέριμνα για τροποποίηση της σύμβασης εργασίας ως προς την υποχρεωτικότητα του εργαζόμενου τίποτα δεν διασφαλίζει τον εργοδότη ως προς ακόμα και την επιτηδευμένη αδιαφορία του εργαζόμενου ως προς τα χτυπήματα της κάρτας.
Το επόμενο δράμα της υπόθεσης είναι το ύψος των προστίμων. Δεν είναι δυνατόν να έχουμε πρόστιμα της τάξης των 10.500 ευρώ, 3.000 ευρώ ή και 2.000 ευρώ (σε προϋπολογιστικό σύστημα ψηφιακής κάρτας) για μεταβολή ωραρίου εργασίας ή υπερωριακή απασχόληση από τον εργαζόμενο η οποία δεν ταυτοποιείται από τη σήμανση της ψηφιακής κάρτας εργασίας (σ.σ. για να θυμίσω πως το ποσό των 10.500 ευρώ πληρώνει επιχείρηση για ανασφάλιστο εργαζόμενο). Κι αν πρέπει αυτή η μεταβολή να γίνει Σάββατο βράδυ στις 4 τα χαράματα, πού θα βρει τον λογιστή η επιχείρηση για να το δηλώσει, ώστε σε υποκείμενο έλεγχο να είναι σύννομη;
Προτείνω, λοιπόν, αυστηροποίηση των ελέγχων με μειωμένα πρόστιμα ανά περίπτωση και σε περίπτωση κατ΄ επανάληψη παράβασης ακόμη και την άρση της άδειας λειτουργίας του καταστήματος υγειονομικού ενδιαφέροντος.
Η εφαρμογή της ψηφιακής κάρτας είναι προς τη σωστή κατεύθυνση, δηλαδή προς τον εξορθολογισμό της αγοράς και την πάταξη της αδήλωτης εργασίας, όμως δεν είναι δυνατόν να μην υπάρχει ανοχή παρά μόνο στα 10 λεπτά (κατά την είσοδο ή έξοδο) όπως πράττει ήδη η κυβέρνηση βάσει του ισχύοντος νομοσχεδίου, όταν στη βιομηχανία ήδη ισχύει το μισάωρο της επέκτασης του ωραρίου χωρίς πρόστιμο. Είναι κοινό μυστικό -και θεωρώ απολύτως δικαιολογημένο- πως στον βωμό της γρήγορης και άμεσης εξυπηρέτησης του πελάτη, η παράδοση-παραλαβή ταμείων και πόστων, όπως και της εισόδου-εξόδου των εργαζομένων από την επιχείρηση, δεν μπορεί να είναι πιο γρήγορη από μισή ώρα, ειδικά σε περιόδους εορτών.
Η ενσωμάτωση δε του μισάωρου διαλείμματος εντός οκταώρου (επισιτιστική σύμβαση) έκανε ακόμη πιο δύσκολη την τήρηση του ακριβούς ωραρίου του εργαζόμενου ±10 λεπτά οπότε και την απόδοση προστίμων σε περίπτωση επέκτασης της πραγματικής οκτάωρης εργασίας.
Προφανώς κάτι αντίστοιχο δεν συμβαίνει με την Ε.Γ.Σ.Σ.Ε,, καθώς το μισάωρο διάλειμμα είναι επιπλέον της οκταώρου απασχόλησης του εργαζόμενου.
Μην ξεχνάμε πως οι επιχειρήσεις εστίασης προσφέρουν σημαντικά μαζί με τον τουρισμό στο ΑΕΠ της χώρας σε ποσοστά του 13% και μάλιστα με ολοένα αυξανόμενο κύκλο εργασιών από το 2019 και μετά την πανδημία και με 1 στους 10 εργαζόμενους να απασχολούνται στην εστίαση ή τον τουρισμό. Επομένως η κυβέρνηση θα πρέπει να σκύψει στα φλέγοντα και καθημερινά προβλήματα του κλάδου μας επιδοτώντας την απασχόληση και τις εισφορές εργαζομένων, νέων (18-25), ακόμα και συνταξιούχων τους οποίους αναζητούμε καθώς είναι ειδικευμένοι και έμπειροι.
Μπορώ ακόμα να προτείνω λύσεις ως προς τις ειδικότητες των εργαζομένων μας, όπως για παράδειγμα την ειδικότητα του υπεύθυνου τομέων με προκαθορισμένο διευρυμένο ωράριο, καθώς θα πρέπει ο κόσμος να γνωρίζει πως ειδικά στις μικρές επιχειρήσεις μας (ταβέρνες, μαγειρεία, ουζερί κλπ) είναι φύσει αδύνατο να μην χρειαστεί να γνωρίζουν όλοι οι εργαζόμενοι πχ να σερβίρουν. Ένας μάγειρας αν κατά τον έλεγχο βρεθεί να σερβίρει αποτελεί παράβαση που επισύρει πρόστιμο και μάλιστα θεωρείται σερβιτόρος και πρέπει απολογιστικά να πληρωθεί ο ίδιος με τον προαναφερόμενο τεκμαρτό τρόπο όπως και το πρόστιμο να είναι ανάλογο από τον ελεγκτικό φορέα. Ένας supervisor θα είναι αυτός που θα μπορεί να συντονίζει και να λειτουργεί μία επιχείρηση εστίασης λύνοντας τέτοια ζητήματα όντας ίσως και ο πιο καλά αμειβόμενος εργαζόμενος της επιχείρησης. Αυτός θα μπορούσε ίσως να είναι και υπεύθυνος τήρησης των χτυπημάτων των καρτών του συνόλου των εργαζομένων.
Έχουμε ως κλάδος και τον τραγέλαφο σε μία ατομική οικογενειακή επιχείρηση συγγενής α΄ βαθμού ο οποίος εμφανίζεται να έχει εξαρτημένου τύπου εργασία από εργοδότη γονιό να απαιτείται να είναι σύννομος και υποχρεωτικά επαρκής στη χρήση της ψηφιακής κάρτας όταν γνωρίζουμε πολύ καλά πως η εργασία που μπορεί να προσφέρει ένα τέκνο στον γονιό του μπορεί να ξεπερνάει τα όρια της αυστηρά επαγγελματικής σχέσης ως προς τον τρόπο αλλά και ως προς τον χρόνο.
Είναι πολλές οι σκέψεις αλλά και οι προβληματισμοί σε έναν κλάδο τον οποίο υπηρετούμε ως επιχείρηση πολλές δεκαετίες. Έχουμε συνταξιοδοτήσει δεκάδες εργαζομένων και θέλουμε να συνεχίσουμε να το κάνουμε προσφέροντας εργασία καλά αμειβόμενη, ακόμα και επαυξημένη, σε σχέση με την αύξηση του κύκλου εργασιών. Πρέπει όμως και η πολιτεία να δίνει όταν μπορεί κίνητρα στην απασχόληση ώστε το παραγόμενο έργο να ωφελεί όλες τις πλευρές: εργαζόμενους, εργοδότες και κράτος. Αυτή η ισορροπία είναι και η πιο δύσκολη να κρατηθεί αρκεί να μην μας βλέπει μόνιμα το κράτος ως εν δυνάμει παραβάτες του νόμου.
Ο κ. Δημήτρης Τσαρούχας είναι Μέλος της Διοικητικής Επιτροπής του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ), Συντονιστής Θεματικών Επιτροπών του ΕΕΘ, Εστιάτορας
