Σε ανάλογα ερωτήματα επιχειρεί να απαντήσει ο Δ΄ Κύκλος Διαλέξεων με τίτλο «Ο Αριστοτέλης Σήμερα», που θα πραγματοποιηθεί σήμερα Δευτέρα 22 Σεπτεμβρίου 2025, από τις 17.00 έως τις 21.00, στο Φουαγιέ του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης. Η εκδήλωση εντάσσεται στον εορτασμό των 100 χρόνων από την ίδρυση του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και διοργανώνεται από το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών του ΑΠΘ σε συνεργασία με το ΜΜΘ.
Η φετινή θεματική «Πολιτική και Ηθική Φιλοσοφία, Παιδεία, Επιστήμες, Τεχνητή Νοημοσύνη» φέρνει στο προσκήνιο τη διαχρονική σημασία του Αριστοτέλη, αναδεικνύοντας πώς η διδασκαλία του φωτίζει τις σκοτεινές γωνιές του σύγχρονου κόσμου — όχι θεωρητικά, αλλά με πρακτική σύνδεση με την ιατρική, την τεχνολογία, τη νομική και τις πολιτικές επιστήμες.
«Όταν ανοίγει κανείς το Google, βλέπει ότι τα τελευταία δύο‑τρία χρόνια το δίπολο ''Αριστοτέλης- τεχνητήνοημοσύνη'' εμφανίζεται όλο και περισσότερο. Αυτό δείχνει ότι το θέμα ενδιαφέρει πολύ κόσμο - και αυτό θέλουμε να δείξουμε με την εκδήλωση», σημειώνει η Δήμητρα Σφενδόνη‑Μέντζου, Ομότιμη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας της Επιστήμης του ΑΠΘ, Πρόεδρος του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών και Μέλος της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών, η οποία θαπραγματοποιήσει την εναρκτήρια εισήγηση και θα έχει τον συντονισμό της εκδήλωσης.
Η Δήμητρα Σφενδόνη‑Μέντζου
Η ίδια προσθέτει: «Ο Αριστοτέλης είναι ένας στοχαστής που εμπνέει ακόμη και σήμερα και καθοδηγεί την αναζήτηση της γνώσης και της αλήθειας. Η σκέψη του αποτελεί θεμέλιο για πολλές επιστήμες — από τη βιολογία και τη λογική, μέχρι την πολιτική και την ηθική. Η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει απίστευτες δυνατότητες, αλλά δεν αρκεί να τη δούμε μόνο τεχνικά. Πρέπει να κατανοήσουμε εννοιολογικά τι είναι η τεχνητή νοημοσύνη, πόσο μπορεί να μοιάζει με την ανθρώπινη, να αναστοχαστούμε τι είναι φρόνηση, τι ήθος και ποιο είναι το πλαίσιο των νόμων, των αξιών και των ηθικών κανόνων που την συνοδεύουν. Δεν πρέπει να φοβόμαστε, αλλά πρέπει να προσέξουμε πολλά πράγματα, για να μην γίνουμε θύματα μιας μη ελεγμένης χρήσης της ΤΝ.Ένας από τους πιο σημαντικούς διαχωρισμούς που κάνει ο Αριστοτέλης είναι ανάμεσα στη θεωρητική και στην πρακτική νόηση — δηλαδή, όχι μόνο τη γνώση της αλήθειας, αλλά το πώς τη χρησιμοποιούμε στην καθημερινή ζωή, στην ηθική, στην πολιτική, στην δικαιοσύνη. Αυτό είναι κρίσιμο: η Τεχνητή Νοημοσύνη πρέπει να εντάσσεται στη ζωή μας μέσα από πρακτική σοφία, μέσα από φρόνηση».
Στην εποχή μας διαπιστώνεταιπρωτοφανές ενδιαφέρον από το εξωτερικό για τον Αριστοτέλη και τις μελέτες γύρω από το έργο του.Η κ. Μέντζου πιστεύει ότι η εμπειρία από τη συνεργασία με την Κίνα (και τον τρόπο που τιμά τον Κομφούκιο) δείχνει τι μπορεί να γίνει με σοβαρό κρατικό σχεδιασμό: «Πιστεύω ότι αν συνεχίσουμε, αν ενισχύσουμε αυτές τις προσπάθειες, μπορούμε να αναδείξουμε τον Αριστοτέλη με τρόπο που να συνδέει φιλοσοφία, επιστήμη, ηθική και κοινωνία. Επιπλέον, ηολιστική προσέγγιση του Αριστοτέλη — να βλέπει το όλον και όχι το μεμονωμένο — είναι ιδιαίτερα επίκαιρη σε μια εποχή πολυδιάσπασης της γνώσης», τονίζει.
Στο πλαίσιο αυτό μία θετική εξέλιξη είναι τοσχέδιο του Δήμου Αριστοτέλη για τη δημιουργία Διεθνούς Πολιτιστικού Κέντρου στα Στάγειρα, τον τόπο γέννησής του Αριστοτέλη. «Θα μπορούσε να λειτουργήσει ως ένα κέντρο που να προσελκύει αριστοτελικούς μελετητές από όλο τον κόσμο καινα λειτουργεί ως χώροςπολιτισμού», επισημαίνει η πρόεδρος του του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών.
Οι ομιλητές
Στην εκδήλωση στο ΜΜΘ θα απευθύνουν χαιρετισμό οι: Νίκος Παπαϊωάννου, Υφυπουργός Παιδείας και πρώην Πρύτανης του ΑΠΘ, Μιχάλης Τιβέριος, Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών, Ιάκωβος Μιχαηλίδης, Αντιπρύτανης Διεθνών Σχέσεων, Εξωστρέφειας, Δια Βίου Μάθησης και Φοιτητικής Μέριμνας του ΑΠΘ.
Διακεκριμένοι ομιλητές, από διαφορετικά γνωστικά πεδία, συμμετέχουν σε έναν διεπιστημονικό διάλογο:
Ο Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης, Ομότιμος Καθηγητής Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών (ULB) και Μέλος της Βασιλικής Ακαδημίας του Βελγίου, διερευνά τη συνάφεια της αριστοτελικής σκέψης με την έννοια της πολυπλοκότητας στον σύγχρονο κόσμο.
Η Τερέζα Πεντζοπούλου-Βαλαλά, Ομότιμη Καθηγήτρια Φιλοσοφίας του ΑΠΘ και Αντεπιστέλλον Μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, επιστρέφει στα Πολιτικά του Αριστοτέλη για να μιλήσει για τη φθορά και τη σωτηρία της δημοκρατίας.
Ο Παναγιώτης Μπαμίδης, Καθηγητής Ιατρικής Φυσικής και Πληροφορικής του ΑΠΘ, εξετάζει τις σύγχρονες τεχνικές μελέτης της σχέσης καρδιάς και εγκεφάλου μέσα από ένα αριστοτελικό πρίσμα.
Ο Σταύρος Αυγολούπης, Ομότιμος Καθηγητής Αστρονομίας του ΑΠΘ, επανεξετάζει την κοσμολογική φιλοσοφία του Αριστοτέλη σε σχέση με τη σημερινή εικόνα του Σύμπαντος.
Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, το ενδιαφέρον στρέφεται στις ηθικές, κοινωνικές και νομικές διαστάσεις της τεχνολογίας και της επιστήμης:
Ο Γιώργος Κοντογιώργης, Ομότιμος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης και πρώην Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, μιλά για τον Αριστοτέλη ως οδηγό στο μέλλον της πολιτικής θεωρίας.
Ο Ευστράτιος Σιμόπουλος, Πρόεδρος της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Έρευνας και Τεχνολογίας της Βουλής, αναλύει την εφαρμογή της αριστοτελικής ηθικής στη νέα εποχή της τεχνητής νοημοσύνης.
Ο Ζαχαρίας Σκούρας, Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής του ΑΠΘ, θέτει το ερώτημα της επικαιρότητας της βιολογικής σκέψης του Αριστοτέλη μέσα από το πρίσμα της σύγχρονης γενετικής.
Ο Νίκος Παρασκευόπουλος, Ομότιμος Καθηγητής Νομικής του ΑΠΘ και πρώην Υπουργός Δικαιοσύνης, εξετάζει τη σχέση της νεωτερικής νομικής επιστήμης με τις αρχές της αριστοτελικής διδασκαλίας.
Η είσοδος είναι ελεύθερη για το κοινό.
