«Μέδουσα» στο Θέατρο Αθήναιον: Ένας μύθος της αρχαιότητας επιστρέφει επίκαιρος

Η «Μέδουσα», έργο-μανιφέστο του Μιχάλη Καραγιάννη, που επιχειρεί να φέρει στο προσκήνιο μία παρεξηγημένη μορφή της ελληνικής μυθολογίας, για να φωτίσει τις σκοτεινές διαδρομές της γυναικείας κακοποίησης και τη σιωπή που τη συνοδεύει, κάνει πρεμιέρα το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2025 στο ανακαινισμένο Θέατρο Αθήναιον. Η παράσταση ανεβαίνει σε σκηνοθεσία του Αντώνη Καραγιάννη με την Πηνελόπη Αναστασοπούλου στον πρωταγωνιστικό ρόλο.

Όπως εξηγεί ο Αντώνης Καραγιάννης η ιδέα για την παράσταση γεννήθηκε μέσα από μια συζήτηση με την πρωταγωνίστρια Πηνελόπη Αναστασοπούλου: «Με την Πηνελόπη γνωριζόμαστε πολλά χρόνια και υπήρχε η επιθυμία να μιλήσουμε για το ζήτημα της κακοποίησης. Έτσι στραφήκαμε στο να βρούμε το κατάλληλο κείμενο. Το κείμενο αυτό βρισκόταν πολύ πιο κοντά μας απ’ όσο φανταζόμουν, ήταν το έργο ενός δικού μου ανθρώπου, του δίδυμου αδελφού μου Μιχάλη, που υπήρχε χρόνια στο συρτάρι και δεν του είχα δώσει σημασία ποτέ».

Ο Μιχάλης Καραγιάννης, ο οποίος πέρα από το συγγραφικό του έργο έχει πλούσια κοινωνική δράση σε δομές προσφύγων και αστέγων, προσεγγίζει τον μύθο της Μέδουσας όχι ως μια φανταστική ιστορία, αλλά ως ένα αρχετυπικό παράδειγμα για το πώς το θύμα γίνεται τέρας από την αδικία των άλλων. Ο Αντώνης Καραγιάννης θυμάται τη στιγμή που ξαναδιάβασε το κείμενο: «Το διαβάσαμε με την Πηνελόπη και μας άρεσε πάρα πολύ. Ήταν σαν να φωτίζεται ο μύθος από την πλευρά ενός ανθρώπου που βλέπει καθημερινά τις πληγές της κοινωνίας. Κι έτσι αποφασίσαμε να το κάνουμε θεατρική πράξη, να το μεταφέρουμε στη σκηνή».

Η Μέδουσα της παράστασης πατάει στον αρχαίο μύθο: την ιέρεια που βιάζεται από τον Ποσειδώνα και τελικά τιμωρείται όχι ο θύτης, αλλά η ίδια, καθώς μεταμορφώνεται από την Αθηνά σε τέρας και γίνεται φόβητρο για όλους. Για τον Αντώνη Καραγιάννη, η παραβολή είναι ξεκάθαρη. «Μιλάμε για μια γυναίκα που δεν έκανε τίποτα και όμως τιμωρήθηκε. Νομίζω ότι αυτό είναι εξαιρετικά επίκαιρο. Σήμερα βλέπουμε γυναίκες που δέχονται κακοποίηση και τελικά βρίσκονται να απολογούνται. Προσπαθούν να αποδείξουν την ηθική τους, ενώ θα έπρεπε να προστατεύονται. Γίνεται τέρας μια γυναίκα που δέχεται κακοποίηση, όταν δεν την πιστεύουν, όταν την χαρακτηρίζουν, όταν υπερασπίζονται τον θύτη. Να θυμηθούμε τις περιπτώσεις δημοσιοποιημένων καταγγελιών όπου τα θύματα αναγκάζονται να αποδείξουν ότι… δεν φταίνε», σημειώνει.

Στην παράσταση, μια σύγχρονη γυναίκα που έχει υποστεί κακοποίηση συνομιλεί φαντασιακά με τη μυθική μορφή. Η φωνή της Κάτιας Δανδουλάκη -η οποία συμμετέχει αφιλοκερδώς στην παράσταση- δίνει ζωή στη Μέδουσα της αρχαιότητας, δημιουργώντας έναν διάλογο ανάμεσα στο χθες και το σήμερα. «Είναι η συνομιλία που έχει η σύγχρονη γυναίκα με τη Μέδουσα. Μέσα από αυτή τη συνομιλία, βλέπουμε τη σχέση της αδικίας του τότε με την αδικία του τώρα», επισημαίνει ο σκηνοθέτης.

Ο Αντώνης Καραγιάννης περιγράφει την παράσταση ως «έναν ροκ, ηλεκτρισμένο μονόλογο». Η μουσική του Φώτη Μπενάρντο δίνει εκρηκτικό χαρακτήρα στην παράσταση, με live ερμηνεία τραγουδιών στη σκηνή, ενώ η σκηνογραφία της Μαγδαληνής Σίγα δημιουργεί ένα περιβάλλον έντονα εικαστικό. Το αποτέλεσμα, υπόσχεται ο σκηνοθέτης, είναι «μια παράσταση πραγματικά, η οποία είναι μια κραυγή. Φτιάχνουμε ένα σύμπαν που ξεδιπλώνει όλη αυτή την ένταση που κρύβει μέσα του το κείμενο».

Αντώνης Καραγιάννης

Ωστόσο, ο σκηνοθέτης αναγνωρίζει ότι υπάρχει μια λεπτή ισορροπία όταν το θέατρο γίνεται όχημα καταγγελίας. «Με απασχόλησε να ακουμπήσω πάνω σε συνθήκες που θα φωτίσουν, θα προβληματίσουν, αλλά δεν ήθελα να αισθανθεί ο κόσμος άσχημα με την έννοια ότι τον φορτώνω. Ήθελα να δείξω τη δύναμη που κρύβει ένας άνθρωπος όταν καταφέρνει και μιλάει, όταν σπάει τη σιωπή. Εκεί βρίσκεται η αξία της παράστασης: ότι μιλάει. Έτσι μπορεί να δημιουργηθεί μια αλυσίδα που ίσως σταματήσει αυτή την κακοποίηση. Το θέατρο για μένα είναι ένας φάρος. Και σε όλες τις εποχές έχουμε ανάγκη για φάρους. Το εύκολο είναι να πούμε ότι το θέατρο ψυχαγωγεί, πιστεύω όμως ότι έχει έναν άλλο σκοπό: να φωτίζει καταστάσεις, να προβληματίζει. Όταν το θέατρο γεννάει προβληματισμούς, όταν δείχνει κάτι που δεν βλέπαμε, που δεν είχαμε σκεφτεί, τότε είναι μεγάλο το κέρδος. Όταν μιλάμε, απαλύνουμε το τραύμα, τον πόνο. Όταν δεν μιλάμε, το καταπιέζουμε μέσα μας κι ο πόνος γίνεται πέτρα, γινόμαστε σκληροί, ακόμη και κακοί με τον εαυτό μας χωρίς να το καταλάβουμε».

Το θέμα του έργου είναι σκληρό, το παραδέχεται, αλλά «κρύβει μέσα του αλήθεια, ειλικρίνεια. Κι όταν λες την αλήθεια μπορεί και να γίνεσαι ωμός».

Η επιλογή της Πηνελόπης Αναστασοπούλου για τον ρόλο της ηρωίδας υπήρξε καθοριστική. «Είναι μεγάλη τιμή και χαρά να συνεργάζομαι με την Πηνελόπη. Είναι ένα εξαιρετικό πλάσμα, ένας άνθρωπος με αγώνες, με πορεία, με ευαισθησίες. Και έχει τρομερή ικανότητα να διαχειριστεί έναν τόσο δύσκολο, φορτισμένο μονόλογο», αναφέρει ο σκηνοθέτης.

Η αρχική σκέψη ήταν να ξεκινήσει η παράσταση από την Αθήνα, οι συντελεστές της αποφάσισαν όμως να κάνουν την πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη. Ο Αντώνης Καραγιάννης μιλάει με χαρά για το νέο κεφάλαιο στην πορεία του Αθήναιον. «Το θέατρο ανακαινίστηκε πλήρως, έχει νέες υποδομές, καινούργια σκηνή. Ήταν σημαντικό για μένα να ξεκινήσουμε από εδώ», τονίζει.