Σε μια κοινωνία που ορίζει και επιβάλλει κυρίαρχα πρότυπα ομορφιάς, μία έκθεση που μόλις εγκαινιάστηκε στις Βιτρίνες Τέχνης ΟΤΕ στη Θεσσαλονίκη, θυμίζει ότι η αξία της βρίσκεται αλλού: σε αυτό που παραμένει αληθινό.
Τρεις γυναίκες δημιουργοί, τρεις διαδρομές, τρεις διαφορετικές εικαστικές «γλώσσες» συνομιλούν γύρω από το τι σημαίνει «κάλλος» σήμερα– όχι ως εξωτερικό πρότυπο αλλά ως εσωτερική διαδικασία. Με τίτλο «Κάλλος», η παρουσίαση των έργων της Αγγελικής Παπαδοπούλου, της Θάλειας Μπελντεμίρη και της Χρυσής Μπεκιάρη, ανατρέχει σε μια έννοια βαθιά ριζωμένηστην ελληνική πολιτισμική μνήμη ήδη από την αρχαιότητα.
Η έκθεση, σε επιμέλεια του Γιάννη Αργυριάδη, επιχειρεί μια διερεύνηση του πώς το γυναικείο σώμα, η γυναικεία εμπειρία και η γυναικεία δημιουργικότητα διαπραγματεύονται τα όρια που επιβάλλει η ύλη — είτε αυτή είναι ο πηλός είτε η ίδια η ζωή.
Οι Βιτρίνες Τέχνης —ένας κατεξοχήν δημόσιος, προσβάσιμος χώρος— λειτουργούν ως ιδανικό σημείο συνάντησης της τέχνης με τον περαστικό, που καλείται να σταθεί, να παρατηρήσει και, έστω για λίγο, να επαναπροσδιορίσει το βλέμμα του.
Η Αγγελική Παπαδοπούλου και η αλήθεια της γης
Στην ενότητα «Πολύτιμη Γη», η κεραμίστρια Αγγελική Παπαδοπούλου στρέφει την προσοχή της στο υλικό που θεωρεί θεμέλιο της ύπαρξης: την άργιλο. Απόφοιτη της Καλών Τεχνών του ΑΠΘ με εξειδίκευση στην κεραμική, έχει αναπτύξει μια πρακτική που εστιάζει στις φυσικές γαίες, στους χρωματικούς μετασχηματισμούς που προκαλεί η καύση και στη σχέση μεταξύ υλικής μνήμης και χειροποίητης φόρμας. Η δουλειά της προκύπτει από τη συνάντηση διαφορετικών πηλών, από τη φωτιά που ορίζει τη μορφή και από μια διαδικασία που απαιτεί υπομονή, ακρίβεια και παρατήρηση.
Η προσέγγισή της στο κάλλος είναι βαθιά συνδεδεμένη με τη φύση, κάτι που αντανακλάται με σαφήνεια σε όσα λέει: «Για μένα, το ''Κάλλος'' είναι μια έμφυτη αρχή της φύσης, η οποία, μέσα από άπειρο χρόνο δοκιμών, όρισε την αρμονία, το μέτρο και την αναγκαιότητα. Δημιούργησε μορφές χωρίς περιττά στοιχεία, χωρίς σπατάλη, κι όμως με άπειρη ποικιλία. Μας δίδαξε πως ούτε η δημιουργία ούτε η ομορφιά γνωρίζουν όρια. Προσεγγίζω αυτό το φυσικό κάλλος με δέος και αδιάκοπη παρατήρηση. Οι γαίες που εξερευνώ -παρά τη φαινομενική τους αδράνεια- λειτουργούν ως ζωντανές χρωστικές, με πλαστικότητα, χάρη και λεπτότητα. Εργαζόμενη μαζί τους, μου αποκαλύπτουν σταδιακά την αλήθεια τους· μια αλήθεια που αποτελεί τον πυρήνα της προσωπικής μου πορείας μέσα από τα χώματα και την ομορφιά».
Στην έκθεση, τα κεραμικά κοσμήματα και οι πυξίδες της Αγγελικής Παπαδοπούλου παρουσιάζονται σε μία εγκατάσταση σαν μικρές οργανικές ενότητες, σαν θραύσματα τοπίων που μεταφέρουν ενέργεια, φωτεινότητα και γήινη μνήμη. Η ομορφιά για τη δημιουργό δεν είναι διακοσμητική: είναι λειτουργική, σχεδόν αναγκαία — όπως η γεωλογική διαδικασία που γεννά το υλικό της. Η πρακτική της στηρίζεται στην παρατήρηση, στη γνώση του υλικού και σε μια βαθιά πίστη ότι η ομορφιά είναι κάτι που το χώμα γνωρίζει πριν από εμάς. Η ίδια τονίζει: «Στον σύγχρονο κόσμο, όπου τα πρότυπα ομορφιάς συχνά επιβάλλονται από τα μέσα και τις κοινωνικές πιέσεις, η γυναικεία δημιουργικότητα προτείνει μια πιο αυθεντική και ελεύθερη προσέγγιση. Μέσα από την τέχνη και την καθημερινή έκφραση, οι γυναίκες αναδεικνύουν τη μοναδικότητα και την πολυμορφία του σώματος και της ταυτότητας. Αντί να ακολουθούν στερεότυπα, διαμορφώνουν νέους τρόπους θέασης της ομορφιάς, που στηρίζονται στην αλήθεια και την εμπειρία. Με αυτόν τον τρόπο, η δημιουργικότητα γίνεται πράξη αυτογνωσίας και πηγή ενδυνάμωσης, ανοίγοντας χώρο για μια πιο συμπεριληπτική κατανόηση του εαυτού».
Η Θάλεια Μπελντεμίρη και η σιωπηλή ανάδυση
Με σπουδές στη συντήρηση έργων τέχνης και εικοσαετή ενασχόληση με την κεραμική, η Θάλεια Μπελντεμίρη δουλεύει επίσης με τον πηλό, αλλά τον αντιμετωπίζει ως ζωντανή επιφάνεια που φέρει μνήμη και συναίσθημα. Η εξαετής μαθητεία της στο εργαστήριο του Θοδωρή Καλλιγιαλίδη καθόρισε την τεχνική της ακρίβεια, ενώ η προσωπική της διαδρομή στη γλυπτική την έχει οδηγήσει στη δημιουργία έργων που κινούνται ανάμεσα στο ανθρώπινοκαι το άμορφο υλικό.
Στην έκθεση παρουσιάζει γυναικείες μορφές που μοιάζουν να αναδύονται από τη σιωπή του πηλού, ενός υλικού που τη συνοδεύει στην προσωπική της διαδρομή τα τελευταία έξι χρόνια. Ηδημιουργός υπενθυμίζει ότι το κάλλος δεν βρίσκεται στην τελειότητα, αλλά στη βαθιά ανθρώπινη έκφραση και την κίνηση προς το φως.Η ίδια εξηγεί: «Στα έργα μου προσπαθώ να αποτυπώσω το είδος της ομορφιάς που πονάει, που αγωνίζεται, που ελπίζει. Το κάλλος, για μένα, είναι η αλήθεια μας — όχι η τελειότητα, αλλά η γέννηση, η αντοχή και η μεταμόρφωση. Προσωπικά πιστεύω ότι η ομορφιά, το κάλλος, δεν επιβάλλεται. Αναδύεται».
Αυτή η «ανάδυση» αποτυπώνεται στις κεραμικές φιγούρες της, που φαίνονται σαν στιγμές μετάβασης: φέρουν μνήμες και βιώματα καιταυτόχρονα μιαυπόσχεση αναγέννησης.
Η οπτική της για τη γυναικεία δημιουργική προσέγγιση ακολουθεί την ίδια εσωτερική λογική: «Η γυναικεία δημιουργικότητα δεν είναι αυτό που φαίνεται στην επιφάνεια, ούτε αυτό που επιβάλλει το lifestyling. Είναι μια διαδρομή που κουβαλά εμπειρίες, τραύματα, αναγεννήσεις, και μέσα σε όλα αυτά την ικανότητα να αντέχει, να μεταμορφώνει και να ξαναγεννά το μέσα της… Είναι η δύναμη να μετατρέπεις τον πόνο σε μορφή, μια ομορφιά αθόρυβη, αληθινή και βαθιά συναισθηματική».
Η Χρυσή Μπεκιάρη και η γλώσσα της μορφής
Η Χρυσή Μπεκιάρη, με σπουδές ζωγραφικής και γλυπτικής στη Σχολή Καλών Τεχνών της Ρώμης και μια διαδρομή που περιλαμβάνει διεθνείς συνεργασίες και εκθέσεις,ασχολείται από το 2013 επαγγελματικά με την επιχρύσωση με φύλλα χρυσού και εξειδικεύεται στην χάραξη (τσουκάνι) της στιλβωτής επιχρύσωσης , τεχνική την οποία χρησιμοποιεί και στις κεραμικές της δημιουργίες.
Στην έκθεση παρουσιάζει τρία γυναικεία σώματα με μικτή τεχνική που διαμορφώνονται σε πολλαπλά επίπεδα: παραμορφώνονται, επιμηκύνονται, επαναλαμβάνονται, αποκτούν μια ρευστή κινητικότητα και συνθέτουν μια «χαοτική αρμονία» Μέσα από απλοποιημένες γραμμικές φόρμες, τα έργα αντανακλούν τησυνύπαρξητης γυναικείας ομορφιάς με τα δεσμά και τα τραύματα, ψυχικά και σωματικά της καθημερινότητας.
Η δημιουργός προσεγγίζει το κάλλος μέσα από τη μελέτη της φόρμας. Η ίδια εξηγεί: «Η έννοια του κάλλους για μένα υπήρξε πάντα συνυφασμένη με την έννοια της μορφής. Η μελέτη του ανθρώπινου σώματος και της ίδιας της φύσης μου έδωσε τη δυνατότητα να δημιουργήσω έργα που σέβονται την αρμονία και την ισορροπία της μορφής και κατά συνέπεια και του κάλλους».
Η Χρυσή Μπεκιάρη αντιμετωπίζει τη μορφή όχι ως απλή αναπαράσταση, αλλά ως χώρο όπου η αλήθεια γίνεται ορατή. Καθώς χρησιμοποιεί μικτή τεχνική, το αποτέλεσμα μοιάζει να κινείται ανάμεσα στη σχεδίαση και στη γλυπτική.
Η οπτική της για τη γυναικεία δημιουργικότητα προσθέτει μια ενδιαφέρουσα διάσταση: «Πολλές φορές κρίνουμε με βάσητην εμφάνιση, αφού αυτό επιβάλλεται από την άκρως καταναλωτική κοινωνία μας. Αν παρατηρήσουμε όμως λιγάκι καλύτερα πριν κρίνουμε, θα εντοπίσουμε ότι πολλοί άνθρωποι εκμεταλλεύονται το κοινωνικό αυτό προσωπείο φροντίζοντάς το επαρκώς, ενώ συγχρόνως η αλήθεια και η γνώση που λαμβάνουν μέσω της τέχνης τους αξιώνει πνευματικά. Σε αυτό η συμβολή της γυναικείας δημιουργικότητας είναι καταλυτική, δεν ορίζεται πλέον από απλή αναπαράσταση παρά διέπεται από πραγματικό θάρροςκαι έμπνευση, σε ένα καλλιτεχνικό έργο που σήμερα σπάει εκκωφαντικά την σιωπή αιώνων».
«Κάλλος»
Βιτρίνες Τέχνης ΟΤΕ (Καρόλου Ντηλ και Ερμού)
Επιμέλεια: Γιάννης Αργυριάδης
Φωτογραφίες: Βασίλης Βαρσακέλης
