Η αφετηρία δεν είναι κάποιο θεατρικό έργο του Λόρκα, αλλά η περίφημη διάλεξή του με τίτλο «Duende», την οποία εκφώνησε το 1933 στη Μαδρίτη. Εκεί επιχειρεί να ορίσει μια ανεξήγητη, αρχέγονη δύναμη, μη μεταφράσιμη: μια καλλιτεχνική ορμή που δεν ανήκει στη δεξιοτεχνία ή την τεχνική και οδηγεί την τέχνη στα άκρα της ανθρώπινης εμπειρίας: στον θρήνο, τον έρωτα, τον θάνατο.
«Μιλάμε για μια παράσταση που, με αφορμή ένα σπουδαίο κείμενο του Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα, προσπαθεί να φωτίσει κάποια ζητήματα που παραμένουν επίκαιρα, αν και έχουν γραφτεί πριν από έναν αιώνα», λέει ο σκηνοθέτης Στέλιος Βραχνής. «Ο Λόρκα έγραψε το κείμενο γύρω στο 1930. Ήταν μια διάλεξη που έδωσε σε φοιτητές στη Μαδρίτη, στην οποία προσπαθούσε να τους μιλήσει για την έννοια του βαθύτερου καλλιτεχνικού πάθους – για εκείνο το κάτι που δεν εξηγείται, αλλά σε συνεπαίρνει. Αυτό είναι το Duende. Είναι μια δύναμη σχεδόν μαγική. Δεν έχει κανόνες ή λογική. Είναι το πάθος, η κάψα, η εσωτερική φλόγα που μπορεί να έχει ένας άνθρωπος – είτε είναι τραγουδιστής, είτε χορευτής φλαμένκο, είτε ηθοποιός. Είναι εκείνη η στιγμή που κάποιος "ανασαίνει" τέχνη και μας συνεπαίρνει. Όπως λέει ο ίδιος ο Λόρκα: είναι σαν να χορεύει μια γυναίκα φλαμένκο καθισμένη, κι όμως να σε συγκλονίζει. Το duende δεν είναι τεχνική. Είναι μια μυστική τελετουργία».
Σε αυτό το πλαίσιο, η παράσταση επιλέγει ως κύριο φορέα της δραματουργίας τον Χορό: 23 ερμηνευτές — ηθοποιοί και τραγουδιστές — ενσαρκώνουν όχι τόσο χαρακτήρες, όσο φορείς συναισθημάτων και ιστορικής μνήμης. Το αποτέλεσμα θυμίζει περισσότερο πολυφωνική τελετουργία παρά κλασική αφήγηση.
Κεντρικό πρόσωπο στη σύνθεση είναι ο Θεσσαλονικιός λογοτέχνης, φιλόλογος και μουσικός Θωμάς Κοροβίνης, ο οποίος δεν «υποδύεται» κάποιον ρόλο. Το σώμα και η φωνή του λειτουργούν ως εστιακά σημεία του λόγου του Λόρκα, αλλά και ως φορείς προσωπικής, συγγραφικής ταυτότητας.Για την επιλογή αυτή ο σκηνοθέτης της παράστασης εξηγεί: «Με τον Σταμάτη Κραουνάκη σκεφτήκαμε ότι αυτό το κείμενο, η διάλεξη του Λόρκα, έπρεπε να αποδοθεί από κάποιον που κουβαλάει έναν δικό του λόγο, μια δική του εμπειρία ζωής και τέχνης. Έναν ερμηνευτή που να μπορεί να σταθεί και να μεταφέρει τον λόγο του Λόρκα χωρίς να "παίζει ρόλο". Ένα πρόσωπο που με την παρουσία του και μόνο να σου μεταφέρει κάτι βαθύ. Ο Θωμάς Κοροβίνης ήταν ο πρώτος που σκέφτηκα. Ένας πολυσχιδής άνθρωπος, αγαπητός στη Θεσσαλονίκη, συγγραφέας, φιλόλογος, τραγουδιστής. Και το εκπληκτικό είναι ότι είπε αμέσως “ναι”, μόλις ένα μήνα πριν την πρεμιέρα. Και όχι μόνο αυτό – μας έδωσε και ένα ποίημα για τον Λόρκα, ένα υπόμνημα, όπως το λέμε. Ήταν συγκινητικό».
Η δραματουργική διάρθρωση δεν στηρίζεται σε πλοκή. Η ενέργεια προκύπτει από τη μεταξύ τους ένταση: σώμα, λόγος, μουσική. Οι συντελεστές κινούνται στη σκηνή ως φωνές μιας πληγής – η μνήμη του εμφυλίου και η σύγκρουση της ύπαρξης με τον αποκλεισμό.
O σκηνοθέτης Στέλιος Βραχνής
Σε αυτό το σχήμα, η μουσική δεν συνοδεύει απλώς την παράσταση, αλλά συνδιαμορφώνει. Παίζεται ζωντανά από τριμελές σχήμα -κιθάρα, πιάνο και τσέλο- και δομείται παράλληλα με τη σκηνική δράση.«Η παράσταση δεν είναι ένα “μουσικό θέατρο” με την κλασική έννοια. Δεν έχει τραγουδάκια ή μουσική επένδυση. Η μουσική υπάρχει μέσα στο έργο, είναι μέρος του λόγου και της δράσης», διευκρινίζει ο σκηνοθέτης.«Ακούγονται αποσπάσματα από έργα του Λόρκα όπως ο Ματωμένος Γάμος ή Το Σπίτι της Μπερνάρντα Άλμπα, ενώ οι μουσικοί παίζουν ζωντανά επί σκηνής. Ο στόχος μας είναι να μιλήσουμε για το τραγικό στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης, μέσα από τη σύνθεση λόγου και μουσικής. Χωρίς εντυπωσιασμούς. Θέλουμε η μουσική να λειτουργεί όπως ο χορός στις αρχαίες τραγωδίες – οργανικά, ουσιαστικά. Ελπίζω το κοινό να έρθει στην παράσταση και να νιώσει κάτι από αυτό το duende που όλοι κυνηγάμε».
Η Εταιρεία Θεάτρου «Πρόταση» κλείνει οκτώ χρόνια παρουσίας στον θεατρικό χάρτη της Θεσσαλονίκης. Για τον Στέλιο Βραχνή είναι σημαντικό να μην απομακρύνεται η ομάδα από τη σταθερή της καλλιτεχνική γραμμή. Από την ίδρυσή της μέχρι σήμερα,λειτουργεί με έμφαση στο ερευνητικό θέατρο και στη σκηνική πρόκληση. Ο σκηνοθέτης τονίζει: «Η "Πρόταση" είναι η προσωπική μου σκηνή. Είναι το καταφύγιό μου από την τυποποίηση και την ταχύτητα που πολλές φορές χαρακτηρίζει τη σύγχρονη τέχνη. Κάνουμε παραστάσεις που δεν είναι απαραίτητα εμπορικές, αλλά έχουν λόγο ύπαρξης. Π.χ. ανεβάσαμε το Γράμμα στον Πατέρα του Φραντς Κάφκα, έργο δύσκολο και απαιτητικό. Πιστεύουμε ότι υπάρχει κοινό γι’ αυτό το θέατρο, και το κοινό της Θεσσαλονίκης το έχει αποδείξει».
Συντελεστές
Δραματουργία / Σκηνοθεσία: Στέλιος Βραχνής
Μουσική: Σταμάτης Κραουνάκης
Μουσική / φωνητική επιμέλεια: Ελένη Δημοπούλου
Το Duende ερμηνεύει: Θωμάς Κοροβίνης
Πιάνο: Θάνος Σταμούλης
Τσέλο: Μαρία Τσόλκα
Κιθάρα: Κωστής Παλαιογιάννης
Βοηθός σκηνοθέτη: Πάνος Αναγνωστόπουλος
Βοηθός παραγωγής: Χαρά Σβάνου
Φωτογραφία: Γιάννης Πορτοκαλίδης, Απόστολος Λινάρδος
Επικοινωνία: Ρεβέκκα Ρουμελιώτη
Συμμετέχουν
Χαρά Σβάνου, Απόστολος Λινάρδος, Ναταλία Αποστολάκη, Αγγελίνα Δημητριάδη, Βάγια Θώμου, Γιώργος Καλημέρης, ΛένιαΚεσανλή, Ανδρέας Κεσανλής, Λίνα Κούτσικα, Ευγένης Κοψαχείλης, Αλεξάνδρα Μαγιοπούλου, Ελένη Ναβροζίδου, Φώτης Παπουτσής, Ηρώ Σαλάκου, Δέσποινα Σαραντίδη, Γιώργος Σαρίκης, Παναγιώτα Τατανάρη, Μαργαρίτα Τιλελή, Μαρία Τοπάλη, Κική Τσιτογιάννη
Πληροφορίες
Ημέρες και ώρες: Παρασκευή 3, Σάββατο 4 Οκτωβρίου – ώρα 21:00 | Κυριακή 5 Οκτωβρίου – ώρα 20:00
Θέατρο Αυλαία, Θεσσαλονίκη
Διάρκεια: 75’
Εισιτήρια: 17€ κανονικό | 15€ μειωμένο (φοιτητές, άνεργοι, ΑμεΑ)
Προπώληση: Ταμείο θεάτρου Αυλαία και στοww.more.com
