«Δείπνο Ηλιθίων» στο θέατρο Metropolitan: Μια ευφυής κωμωδία με γαλλική υπογραφή

Πολιτισμός

Ακούστε το άρθρο 8'

13.12.2025 | 08:00

«Δείπνο Ηλιθίων» στο θέατρο Metropolitan

Το «Δείπνο Ηλιθίων» του Φρανσίς Βεμπέρ ανεβαίνει στη σκηνή του Metropolitan: The Urban Theater στη Θεσσαλονίκη, σε μετάφραση Νικολέτας Κοτσαηλίδου και σκηνοθεσία Πασχάλη Αραμπατζή. Μια καλοκουρδισμένη κωμωδία καταστάσεων με συνεχείς ανατροπές και ξεκαρδιστικές παρεξηγήσεις που υπενθυμίζει ότι η έννοια της «ηλιθιότητας» είναι υποκειμενική. Ποιος είναι στ’ αλήθεια ο «ηλίθιος»; Εκείνος που χλευάζει ή εκείνος που χλευάζεται;

Το έργο γράφτηκε από τον Βεμπέρ το 1993 και γνώρισε μεγάλη επιτυχία εντός και εκτός των γαλλικών συνόρων. Το 1998 μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο από τον ίδιο τον Βεμπέρ, που υπέγραψε το σενάριο και τη σκηνοθεσία, κερδίζοντας 3 βραβεία Σεζάρ και κόβοντας 9,5 εκατομμύρια εισιτήρια μόνο στη Γαλλία. Βασικός ήρωας ο μεγαλοεκδότης Πιερ Μπροσάν που οργανώνει κάθε εβδομάδα «δείπνα ηλιθίων», προσκαλώντας ανυποψίαστους καλεσμένους για να γελάσει εις βάρος τους. Αυτή τη φορά, όμως, η επιλογή του Φρανσουά Πινιόν, ενός απλού και καλοκάγαθου δημόσιου υπαλλήλου, που περνά τον ελεύθερο χρόνο του κατασκευάζοντας μακέτες κτιρίων με χιλιάδες σπίρτα, ανατρέπει τα σχέδιά του.

«Πρόκειται για μια κωμωδία καταστάσεων. Ο κύριος κωμικός παίκτης στη σκηνή είναι η ίδια η κατάσταση: αυτό που συμβαίνει οδηγεί τους χαρακτήρες στο να αντιδρούν και να αλληλεπιδρούν ανάλογα», εξηγεί ο ηθοποιός Τάσος Ταλιανίδης. «Πιστεύω πως όλοι γελάμε με τις αδυναμίες μας και με αυτά που παθαίνουμε, και στο έργο συμβαίνει ακριβώς αυτό. Ο Πιερ Μπροσάν με τους φίλους του κάθε εβδομάδα καλούν σε δείπνο διάφορους ανθρώπους που θεωρούν “ηλίθιους”, και αυτός που θα φέρει τον “καλύτερο ηλίθιο” κερδίζει τη βραδιά. Όμως, μια σειρά από καταστάσεις —και ένα λουμπάγκο— ανατρέπουν τα σχέδια. Ο Πιερ δεν μπορεί να πάει στο δείπνο, αλλά ο καλεσμένος του φτάνει στο σπίτι του. Και καθώς εξελίσσεται η βραδιά, ανατρέπει όλη τη ζωή και την κοσμοθεωρία του. Ίσως γελάμε γιατί βλέπουμε καταστάσεις που κι εμείς μπορεί να θεωρούμε “ηλίθιες” ως παρατηρητές, αλλά στην πραγματικότητα όλοι κάνουμε παρόμοια πράγματα. Και γελάμε επειδή καταλαβαίνουμε ότι δεν απέχουμε και πολύ από όσα βλέπουμε στη σκηνή».

Μιλώντας για τον χαρακτήρα που υποδύεται, ο Τάσος Ταλιανίδης επισημαίνει: «Είναι ο Πωλ Λεμπλαν, ο πρώην άντρας της Κριστίν, νυν συζύγου του Πιερ Μπροσάν. Παλιότερα ήταν φίλοι με τον Πιέρ και οι καταστάσεις τον φέρνουν ξανά στο σπίτι του, ώστε να μπορέσουν να βρουν τη γυναίκα του, η οποία έχει φύγει. Ο Πιερ όμως είναι ένας άνθρωπος εγωιστής και σκληρός – πήρε από τον Πωλ και το βιβλίο που έγραφε και την Κριστίν. Κι ωστόσο, αυτός άνθρωπος, παρότι έχει πληγωθεί πολύ από τον Πιερ, τελικά πηγαίνει να τον βοηθήσει. Γιατί; Ενδεχομένως πηγαίνει εκεί για να γελάσει κι αυτός λίγο, να δει έναν “ηλίθιο”. Από την άλλη, πιστεύω ότι η δύναμη της φιλίας κάποιες φορές γεφυρώνει καταστάσεις ακόμη και πολύ βαθιά τραυματικές. Επιπλέον υπάρχει και η αγάπη των δύο ηρώων για ένα κοινό πρόσωπο, την Κριστίν. Η απουσία της δημιουργεί την ανάγκη και στους δύο να βεβαιωθούν ότι είναι καλά και ότι θα επιστρέψει σε ένα περιβάλλον όπου θα νιώθει ασφάλεια. Είναι και η φυσική καλοσύνη που έχουν κάποιοι άνθρωποι βαθιά μέσα τους. Στις μέρες μας την καλοσύνη συχνά την παραμερίζουμε για το προσωπικό μας συμφέρον. Αλλά η φιλία, η αγάπη, ο έρωτας… είναι τόσο δυνατά συναισθήματα που μας βγάζουν έξω από το “εγώ” μας».

Όπως επισημαίνει ο ηθοποιός, το γέλιο προκύπτει από το καλογραμμένο κείμενο και από τους χαρακτήρες. «Είναι χαρακτήρες τόσο ζωντανοί που νομίζεις πως η ιστορία θα πάει προς ένα σημείο, και ξαφνικά αλλάζει και πηγαίνει στην αντίθετη κατεύθυνση. Αυτές οι ανατροπές δημιουργούν το γέλιο. Και η ανάγκη κάθε χαρακτήρα μέσα στη σκηνή —που μπορεί να είναι κοινή, αλλά η οπτική και ο τρόπος που την αντιλαμβάνεται ο καθένας είναι διαφορετικός— δημιουργεί τις κωμικές καταστάσεις. Στο έργο, κάποια στιγμή γίνεται αυτό που λέμε “μπάχαλο”: μπλέκεται ο ένας με τον άλλον. Μεγάλος παράγοντας της παράστασης —σχεδόν σαν επιπλέον χαρακτήρας— είναι το τηλέφωνο. Μέσω παρεξηγήσεων και λαθών δημιουργούνται καταστάσεις που μεταβάλλουν την πορεία της ιστορίας και από εκεί προκύπτει το γέλιο. Πιστεύεις ότι η ιστορία δεν μπορεί να πάει χειρότερα, ότι δεν μπορεί να γίνει άλλο λάθος —και όμως γίνεται. Και μετά έχει σημασία πώς αντιλαμβάνεται ο κάθε χαρακτήρας αυτό το λάθος. Ο άνθρωπος που θεωρείται “ηλίθιος” στο έργο, ο Φρανσουά Πινιόν, είναι ένας απλός, αγνός άνθρωπος, που δεν έχει καν περάσει από το μυαλό του να βλάψει κάποιον. Σε αντίθεση με τον Πιερ, που είναι πιο σκληρός και δόλιος χαρακτήρας. Ο “ηλίθιος” του έργου σκέφτεται με τον πιο απλοϊκό τρόπο, τον οποίο όμως πολλές φορές ο άλλος δεν μπορεί να κατανοήσει, γιατί δεν είναι ο δικός του τρόπος σκέψης. Δεν είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί εκείνος. Και εκεί προκύπτει και η παρεξήγηση —και στη συγκεκριμένη περίπτωση η κωμωδία».

Ένα έργο γλυκόπικρο

Το «Δείπνο ηλιθίων» είναι ένα έργο γλυκόπικρο, καθώς το γέλιο δεν έρχεται μόνο από τις αστείες καταστάσεις, αλλά και από την ανθρώπινη φύση που αποκαλύπτουν οι χαρακτήρες: «Γελάμε, αλλά έχει και τη δόση του πικρού. Ο λόγος που το επιλέξαμε είναι ότι πιστεύουμε πως ο κόσμος χρειάζεται γέλιο στη ζωή του. Οι παραστάσεις έχουν γίνει αρκετά σκληρές τα τελευταία χρόνια. Δεν υπάρχουν πια τόσες πολλές κωμωδίες. Και το θέμα είναι ότι ήδη στην καθημερινότητά μας βιώνουμε αρκετό δράμα. Αυτό που θέλουμε εμείς είναι στη δική μας παράσταση ο κόσμος να φύγει ψυχαγωγημένος και, για μιάμιση ώρα, να ξεχάσει τα προβλήματά του. Να γίνει μαζί μας μια παρέα εκείνη την ώρα και να μπορέσουμε να μοιραστούμε έναν ρόλο που δημιουργούμε όλοι μαζί — η ομάδα και το κοινό».

Ο Τάσος Ταλιανίδης επισημαίνει επίσης την αλλαγή στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την κωμωδία σήμερα: «Έχει αλλάξει ο κώδικας της κωμωδίας. Έχουμε γίνει πιο αυστηροί στο τι θεωρούμε αστείο, γιατί υπάρχει μια λεπτή γραμμή ανάμεσα στην κωμωδία και τη χυδαιότητα. Οπότε μια ποιοτική κωμωδία χρειάζεται διαφορετικό τρόπο διαχείρισης. Το “Δείπνο Ηλιθίων” είναι ένα κείμενο γραμμένο έτσι ώστε να σου δίνει την ευκαιρία να δουλέψεις την κωμωδία με σεβασμό».

Η ομάδα που συμμετέχει στην παράσταση αποτελείται κυρίως από νέους καλλιτέχνες της Θεσσαλονίκης, με εμπειρία σε ΔΗΠΕΘΕ και άλλες σκηνές. Ο Τάσος Ταλιανίδης περιγράφει την αναζωογόνηση της θεατρικής σκηνής της πόλης: «Ο κόσμος επιλέγει όλο και περισσότερο το θέατρο για διασκέδαση και ψυχαγωγία κι αυτό είναι πολύ όμορφο. Πιστεύω πως επιτέλους η Θεσσαλονίκη αρχίζει να παίρνει τη θέση που της αξίζει στο θέατρο. Υπάρχουν πολλοί ικανοί καλλιτέχνες, πολλές νέες ομάδες, πολλοί νέοι που έχουν πράγματα να πουν, όπως και άνθρωποι που έχουν όρεξη να στηρίξουν νέες παραγωγές».