Εδώ και 12 χρόνια η ομάδα «ακούει»τις ιστορίες της πόλης και μετατρέπει τις γειτονιές της σε ζωντανό αρχείο. Η διαδρομή του Ντεπώ, που θα γίνει το Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2025, είναι από τις πρώτες που συνέλαβε και υλοποίησε η Thessaloniki Walking Tours επιχειρώντας να δείξει όχι μόνο τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα της συνοικίας, αλλά και τη δυναμική της μέσα στον χρόνο. Οι στάσεις περιλαμβάνουν κτήρια-ορόσημα του εκλεκτικισμού, θρύλους, έρωτες, λογοτεχνικά στέκια, ακόμηκαι μικρά καταστήματα που επιμένουν να λειτουργούν.
«Σκάβουμε σε μια συνοικία που έχει πραγματικά μοναδικά χαρακτηριστικά», λέει η δημοσιογράφος Εύη Καρκίτη, δημιουργός και συντονίστρια της Thessaloniki Walking Tours. «Το Ντεπώ είναι μια συνοικία η οποία έχει φαντάσματα, όπως το στοιχειωμένο σπίτι στην περιοχή του Βότση πάνω από τη Βίλα Αλαττίνι. Η συνοικία ταυτίζεται σε μεγάλο βαθμό με την ιστορία των Αλαττίνι ενώ μέσα στα όριά της συναντά κανείς έργα των τριών εμβληματικών αρχιτεκτόνων της πόλης που όρισαν τον εκλεκτικισμό: του Βιταλιάνο Ποζέλι με τη Βίλα Αλαττίνι, του Πιέρο Αριγκόνι με τη Βίλα Μπιάνκα και του Ξενοφώντα Παιονίδη με τη Βίλα Μορντώχ. Θεσσαλονίκη σημαίνει εκλεκτικισμός· όπως η Αθήνα κινήθηκε προς τον νεοκλασικισμό, εμείς είχαμε μια πολύ πιο σύνθετη ταυτότητα».
Στο Ντεπώ, όμως, η ιστορία δεν περιορίζεται σε πέτρες. «Η διαδρομή συνδέει αρχιτεκτονική, κοινωνική ιστορία και λογοτεχνία. “Συναντάμε” την Αλίν Φερνάντεζ και τον Σπύρο Αλιμπέρτη, έναν παράφορο έρωτα μίας Εβραίας με έναν Χριστιανό αξιωματικό, που πυροδότησε μια τοπική “σαπουνόπερα” όπως αποτυπώθηκε στον Τύπο της εποχής κι από την άλλη πολύ βαθιά αντισημιτικά σχόλια. Ο περίπατος περνά επίσης από το Βαφοπούλειο Κέντρο και το ιστορικό ζαχαροπλαστείο Ανθέων, όπου σύχναζε ο λογοτεχνικός κύκλος των εκδόσεων ''Χειρόγραφα'' αλλά και το Πιτυροπωλείο Χαλκιδική του κ. Κανελλίδη, ένα από τα παλαιότερα μαγαζιά της Θεσσαλονίκης και το Ουζιέλ. Όλα αυτά είναι κομμάτι της ταυτότητας της πόλης».
Η Εύη Καρκίτη περιγράφει το Ντεπώ ως ένα από τα σημεία της πόλης όπου η μνήμη κατάφερε εντέλει να επικρατήσει της λήθης. Η ίδια έχει δουλέψει εντατικά συλλέγοντας προφορικές μαρτυρίες κατοίκων για να διαμορφώσει τη διαδρομή. «Η πρώτη διαδρομή βγήκε πραγματικά σε μεγάλο βαθμό από προφορικές αφηγήσεις. Είχα πάρει πολλές συνεντεύξεις από κατοίκους, δεν υπήρχε παρά ελάχιστη βιβλιογραφία τότε».
Η διαδρομή περιλαμβάνει και σημεία που αποτυπώνουν τη μετάβαση της Θεσσαλονίκης στον 20ό αιώνα — όπως το ιστορικό τέρμα του τραμ. «Η Θεσσαλονίκη έχει μια βαθιά νοσταλγία για το τραμ. Η αποθήκη του Ντεπώ ήταν ο τερματικός σταθμός της γραμμής. Ήμασταν οι πρώτοι που αναδείξαμε αυτά τα σημεία – όταν κάναμε τον πρώτο περίπατο πολλοί κάτοικοι της περιοχής δεν θυμόντουσαν καν τι ήταν αυτό το κτήριο».
Επιπλέον, η αποκατάσταση της Βίλα Μπιάνκα το 1997από τον αρχιτέκτονα Νίκο Μουτσόπουλο, αποτελεί για την Εύη Καρκίτη ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα διατήρησης της μνήμης, παρά τις δυσκολίες.
Η εβραϊκή Θεσσαλονίκη με τα πολλά χαμένα ίχνη
Την Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2025 πραγματοποιείται η δεύτερη διαδρομή: ο ιδιαίτερα δημοφιλής Εβραϊκός περίπατος, που συνεχίζει να συγκεντρώνει αμέτρητους συμμετέχοντες και λίστες αναμονής. Ο χαρακτήρας του είναι διαφορετικός από τη διαδρομή του Ντεπώ, αλλά συνδέεται μαζί της με το νήμα της εβραϊκής παρουσίας.
Η Εύη Καρκίτη επισημαίνει: «Η Θεσσαλονίκη των Εβραίων είναι ένας κόσμος που σε μεγάλο βαθμό έχει χαθεί. Πρέπει να κινηθούμε σε αόρατα ίχνη και να τα νοηματοδοτήσουμε με τις αφηγήσεις μας. Υπάρχουν όμως και σημεία υψηλού ιστορικού και συναισθηματικού φορτίου, όπως η Συναγωγή των Μοναστηριωτών, που γλίτωσε από τις πυρκαγιές και από τους βομβαρδισμούς των Ναζί καθώς και το Εβραϊκό Μουσείο. Στη διαδρομή μας ανατρέχουμε στην εβραϊκή παρουσία στη διαχρονία της. Από τους ρωμαϊκούς χρόνους, την άφιξη των Σεφαραδιτών, τις καθημερινές συνήθειες, τις λατρευτικές παραδόσεις, τη γαστρονομία, τον τρόπο που οι κοινότητες συνυπήρχαν».
Η περιήγηση εισάγει και λογοτεχνικές αναφορές – όπως την περίφημη φράση του Ηλία Πετρόπουλου για το «μίγμα τριανταφυλλόνερου, τσιγαρισμένου κρεμμυδιού και ώριμου πεπονιού» που μύριζε στους εβραϊκούς μαχαλάδες, αλλά και τα κείμενα του Γιώργου Ιωάννου, ο οποίος κατέγραψε το πογκρόμ του 1931 στην Κάμπελ.
Και οι δύο διαδρομές λειτουργούν ως «αντικλείδι» στη συλλογική μνήμη της Θεσσαλονίκης. «Παρά τις διαφορετικές αφηγήσεις τους, τις ενώνει το στοιχείο της εβραϊκότητας. Στο Ντεπώ εκφράστηκε μέσα από μια άρχουσα οικονομική τάξη. Στον εβραϊκό περίπατο παρακολουθούμε τον αφανισμό μιας κοινότητας. Ανάμεσα στα απτά και στα αόρατα ίχνη, ο περιπατητής συνδέεται με το παρελθόν της πόλης και παρατηρεί πώς αυτό το παρελθόν διαμόρφωσε τη συμπεριφορά των ανθρώπων και τις αλλαγές στην ταυτότητα της Θεσσαλονίκης», παρατηρεί η Εύη Καρκίτη.
Το πρόγραμμα
Σάββατο 13 Δεκεμβρίου 2025
«Βραδινή διαδρομή στο Ντεπώ»
Με τους Τάσο Παπαδόπουλο, Εύη Καρκίτη και Λάζαρο Κατσικά — Ώρα 17:00
Μια νυχτερινή περιήγηση στην ιστορική συνοικία του Ντεπώ. Το φωτισμένο αστικό τοπίο γίνεται σκηνικό για ιστορίες από τα παλιά τραμ, εκλεκτικιστικά κτήρια και θρυλικές κατοικίες. Σταματάμε σε σημεία που διατηρούν αναλλοίωτη την ταυτότητά τους, ανασύρουμε αφηγήσεις για λουτρά, θερινά και χειμερινά σινεμά που χάθηκαν και μαγαζιά που επιμένουν να παραμένουν ζωντανά. Η διαδρομήσυναντάτον Γιώργο Βαφόπουλο, τον Γιώργο Ιωάννου, τον Νίκο Μπακόλα, τον Γάλλο μηχανικό ΖοζέφΠλεϊμπέρ και ένα ζευγάρι ενωμένο από έναν παράφορο έρωτα.
Κυριακή 14 Δεκεμβρίου 2025
«Εβραϊκός Περίπατος»
Με τον Τάσο Παπαδόπουλο — Ώρα 10:30 π.μ.
Ένας περίπατος στα ορατά και αόρατα ίχνη της εβραϊκής παρουσίας στη Θεσσαλονίκη. Συνδέουμε δρόμους, κτήρια, πλατείες και χώρους λατρείας με την καθημερινότητα, τις παραδόσεις, τις μεγάλες στιγμές και τις τραγικές απώλειες της κοινότητας. Μια αφήγηση που φωτίζει τη μακραίωνη και καθοριστική συμβολή των Εβραίων στην ταυτότητα της πόλης.
