Το 2024 οι εξαγωγές της ανήλθαν στα 589,1 εκατ. ευρώ, αυξημένες κατά 7,7% σε σχέση με το 2023 (546,9 εκατ. ευρώ), διατηρώντας σταθερά ανοδική πορεία από το 2020, όταν δεν ξεπερνούσαν τα 362,2 εκατ. ευρώ.
Η εξαγωγική επίδοση της Ημαθίας – δηλαδή οι εξαγωγές ως ποσοστό του τοπικού ΑΕΠ – ανήλθε στο 26,1% με βάση τη μελέτη του Συνδέσμου Εξαγωγέων - ΣΕΒΕ, υπερβαίνοντας τον εθνικό μέσο όρο (22,4%). Παράλληλα, το εμπορικό ισοζύγιο παρέμεινε πλεονασματικό, με 368,5 εκατ. ευρώ το 2024, αυξημένο κατά 11,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Ο δείκτης επικάλυψης (εξαγωγές/εισαγωγές) αγγίζει το εντυπωσιακό 267,1%, στοιχείο που δείχνει την καθαρά εξαγωγική κατεύθυνση της τοπικής οικονομίας.
Το «καλάθι» των εξαγωγών: φρούτα και κονσερβοποιία
Το παραγωγικό προφίλ της Ημαθίας είναι σαφώς προσανατολισμένο στα τρόφιμα, που αποτελούν το 88,2% των συνολικών εξαγωγών. Οι δύο βασικές κατηγορίες είναι:
- Παρασκευάσματα λαχανικών & φρούτων (49,3%), όπου κυριαρχούν οι κονσέρβες ροδάκινου, προϊόν που έχει καθιερώσει διεθνώς την Ημαθία.
- Καρποί & φρούτα νωπά (39,0%), με τα ροδάκινα, τα νεκταρίνια και τα μήλα να έχουν υψηλή ζήτηση στις αγορές του εξωτερικού.
Οι υπόλοιποι κλάδοι έχουν δευτερεύουσα σημασία: τα χημικά & πλαστικά καλύπτουν το 5,1% των εξαγωγών (κυρίως πλαστικές ύλες), η κλωστοϋφαντουργία & ένδυση το 2,4% (βαμβάκι), ενώ μικρό μερίδιο καταλαμβάνουν τα ποτά, ο καπνός και οι μηχανές.
Κύριες αγορές: από τη Γερμανία στις ΗΠΑ
Η Ημαθία έχει σαφή προσανατολισμό προς την ευρωπαϊκή αγορά, με βασικό προορισμό τη Γερμανία, που απορροφά το 12,7% των εξαγωγών της. Ακολουθούν οι ΗΠΑ με απορρόφηση 12,3% και σημαντικός προορισμός για κονσέρβες φρούτων, η Ρουμανία (6,1%) και το Ηνωμένο Βασίλειο (5,7%), που αξιοποιούν τη γεωγραφική εγγύτητα και τις εμπορικές σχέσεις.
Άλλες χώρες-εταίροι είναι η Πολωνία (5,4%), η Ιταλία (5,3%), η Γαλλία (4,8%), η Βουλγαρία (3,8%), η Ουκρανία (3,0%) και η Ισπανία (2,9%).
Η διαφοροποίηση αυτή επιτρέπει στην Ημαθία να περιορίζει τον κίνδυνο από ενδεχόμενες κρίσεις σε μία μόνο αγορά, ενώ ταυτόχρονα ενισχύει την εξαγωγική της ανθεκτικότητα.
Οι επιχειρήσεις που πρωταγωνιστούν
Ο δυναμισμός της Ημαθίας αποτυπώνεται και στην παρουσία μεγάλων βιομηχανιών μεταποίησης φρούτων. Από τα πιο γνωστά ονόματα είναι o Αγροτικός Συνεταιρισμός Βέροιας Venus Growers, ένας από τους μεγαλύτερους εξαγωγείς κονσερβοποιημένου ροδάκινου παγκοσμίως που αριθμεί 400 παραγωγούς εξάγοντας τα προϊόντα του σε περισσότερες από 40 χώρες, σε Ασία, Αμερική και Ευρώπη. Η βιομηχανία παραγωγής κονσερβοποιημένου ροδάκινου και άλλων φρούτων ΑΛΜΜΕ με έδρα την Κουλούρα Ημαθίας που ελέγχεται από την Agrifreda (απέκτησε το 85% της ΑΛΜΜΕ) δραστηριοποιείται στην εμπορία, μεταποίηση, και επεξεργασία αγροτικών προϊόντων παράγοντας κομπόστα φρούτων, με σημαντική εξαγωγική κατεύθυνση. Η εταιρεία εξάγει κονσερβοποιημένα προϊόντα, κυρίως προς τη Γερμανία, Μεγάλη Βρετανία, Ιταλία, Ταϊλάνδη με τον κύκλο εργασιών της να ξεπερνά τα 36 εκατ. ευρώ για το 2024.
Παράλληλα, ο Συνεταιρισμός ΑΣΕΠΟΠ Νάουσας ένας από τους μεγαλύτερους συνεταιρισμούς στην περιοχή, δραστηριοποιείται στη διακίνηση, εμπορία και τις εξαγωγές οπωροκηπευτικών προϊόντων - νωπών φρούτων όπως ροδάκινα ΠΟΠ, κεράσια, μήλα, νεκταρίνια, αχλάδια, δαμάσκηνα, ακτινίδια. Συγκεντρώνει οπωροκηπευτικά προϊόντα από τους παραγωγούς - μέλη του συνεταιρισμού που καλλιεργούν τις ευφορότερες εκτάσεις στην Ημαθία, στους πρόποδες του όρους Βέρμιο. Εξάγει περίπου 65-70% της παραγωγής του, με βασικές αγορές τις Τσεχία, Πολωνία, Ουκρανία, Σλοβακία, Μολδαβία, Κύπρο και Αίγυπτο.
Η ισχυρή συνεταιριστική παράδοση της περιοχής επίσης εξασφαλίζει σταθερή τροφοδοσία των βιομηχανικών μονάδων με ποιοτική πρώτη ύλη, ενισχύοντας την εξωστρέφεια.
Συγκριτικά πλεονεκτήματα και προοπτικές
Η Ημαθία διαθέτει πλεονεκτήματα που στηρίζουν τη διεθνή της ανταγωνιστικότητα. Αυτά είναι η εξειδίκευση με συγκέντρωση παραγωγής φρούτων δημιουργώντας οικονομίες κλίμακας, η πολυετής παρουσία των τοπικών επιχειρήσεων στις αγορές του εξωτερικού έχει δημιουργήσει ένα brand ισχυρά συνδεδεμένο με την ποιότητα, η πρόσβαση μέσω του Λιμανιού Θεσσαλονίκης και του οδικού άξονα προς τα Βαλκάνια διευκολύνει τη διακίνηση προϊόντων.
Ωστόσο, υπάρχουν και προκλήσεις. Η εξάρτηση από λίγες βασικές καλλιέργειες (ροδάκινα) δημιουργεί κινδύνους σε περιπτώσεις ακραίων καιρικών φαινομένων ή διεθνών διακυμάνσεων τιμών. Επιπλέον, ο έντονος διεθνής ανταγωνισμός, ιδιαίτερα από χώρες όπως η Ισπανία, απαιτεί επενδύσεις στην καινοτομία και τη διαφοροποίηση προϊόντων (π.χ. βιολογικά, premium σειρές, έτοιμες καταναλωτικές λύσεις).
Συμπερασματικά, η Ημαθία δικαίως χαρακτηρίζεται «ΗΜΑΘΙΑ». Με εξαγωγές σχεδόν 600 εκατ. ευρώ το 2024, εμπορικό πλεόνασμα 368,5 εκατ. ευρώ και εξαγωγική επίδοση 26,1%, αποτελεί έναν από τους πιο ισχυρούς αγροτοβιομηχανικούς πυλώνες της χώρας.
Οι τοπικές επιχειρήσεις, με αιχμή τους συνεταιρισμούς και τις κονσερβοποιίες, συνεχίζουν να διαμορφώνουν την εικόνα της Ελλάδας στις διεθνείς αγορές τροφίμων. Το στοίχημα για τα επόμενα χρόνια είναι η ενίσχυση της διαφοροποίησης, η διείσδυση σε νέες αγορές και η σταθερή προσήλωση στην ποιότητα, ώστε η Ημαθία να παραμείνει παγκόσμιο σημείο αναφοράς για τα φρούτα και τα προϊόντα τους.
