Μια νέα εκτενής μελέτη του Συνδέσμου Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ), που εκπονήθηκε από το Ινστιτούτο του ΣΒΕ (ΙΝΣΒΕ) σε συνεργασία με την Palmos Analysis και παρουσιάστηκε στη Θεσσαλονίκη, αναδεικνύει με αποκαλυπτικό τρόπο την πραγματική εικόνα των επενδύσεων στη μεταποίηση.
Το δείγμα ήταν ιδιαίτερα ευρύ, καθώς συμμετείχαν 603 μεταποιητικές επιχειρήσεις από όλη τη χώρα, με τις 100 εξ αυτών να έχουν έδρα στη Θεσσαλονίκη.
Τα αποτελέσματα είναι ενδεικτικά όχι μόνο για την πορεία της βιομηχανίας, αλλά και για το τι χρειάζεται η χώρα ώστε να χτίσει ένα βιώσιμο παραγωγικό μοντέλο.
Η μελέτη καταδεικνύει ότι δύο στις τρεις επιχειρήσεις έχουν επενδύσει τα τελευταία δύο χρόνια, αλλά κυρίως με ίδια κεφάλαια, σε ένα περιβάλλον γραφειοκρατίας, φορολογικής αστάθειας και περιορισμένης πρόσβασης στη χρηματοδότηση. Η Θεσσαλονίκη, από την πλευρά της, ξεχωρίζει τόσο για την ένταση των επενδύσεων όσο και για την πιο τολμηρή της στάση απέναντι σε κινδύνους και νέες τεχνολογίες.
«Η βιομηχανία ζητά ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο»
Η πρόεδρος του ΣΒΕ, Λουκία Σαράντη, θέλησε να τονίσει την κρισιμότητα της συγκυρίας και τη στρατηγική σημασία της βιομηχανίας, δηλώνοντας ότι «Η βιομηχανία είναι το 9% του ΑΕΠ της χώρας, ο βασικός υποδοχέας της έρευνας, δημιουργεί θέσεις εργασίας και συγκρατεί τον πληθυσμό στην ύπαιθρο. Όμως, δεν βρίσκεται ψηλά στο παραγωγικό μοντέλο, κάτι που πρέπει να αλλάξει. Ζούμε σε μια εποχή πολλαπλών κρίσεων και αβεβαιότητας, από την ενέργεια μέχρι τη γεωπολιτική και το δημογραφικό. Χρειαζόμαστε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο για την ανάπτυξη, με τη βιομηχανία στο επίκεντρο».
Η ίδια επεσήμανε ότι οι επιχειρήσεις που επενδύουν είναι αυτές που καινοτομούν, εξάγουν και δημιουργούν θέσεις εργασίας, αλλά το κάνουν «με δικά τους μέσα», χωρίς συστηματική στήριξη από το κράτος ή το τραπεζικό σύστημα.
«Η Ελλάδα πρέπει να επαναπροσδιορίσει το παραγωγικό της μοντέλο και να στηρίξει τη βιομηχανία με στρατηγικές επενδύσεις. Δεν ζητάμε προνόμια, αλλά σταθερούς και ισότιμους κανόνες», τόνισε χαρακτηριστικά.
Στοιχεία-κλειδιά από τη μελέτη
Η μελέτη έδειξε ότι περίπου 2 στις 3 μεταποιητικές επιχειρήσεις στην Ελλάδα (64%) επένδυσαν την τελευταία διετία, αλλά το 75% αυτών των κεφαλαίων προήλθε από ίδια μέσα. Μόνο το 1,3% συνδέεται με φορολογικά κίνητρα και το 11,5% με τραπεζικό δανεισμό, ενώ το 50% δεν αξιοποίησε κανένα κρατικό πρόγραμμα.
Αναλυτικά:
• Μόλις το 30% αξιοποίησε τον Αναπτυξιακό Νόμο και από αυτούς το 74% κατήγγειλε γραφειοκρατία, καθυστερήσεις εγκρίσεων και εκταμιεύσεων.
• Το 47% των επιχειρήσεων βαθμολογεί κάτω από τη βάση το γενικό περιβάλλον υλοποίησης επενδύσεων, ενώ οι μεγάλες επιχειρήσεις δείχνουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα.
• Κύρια εμπόδια παραμένουν η φορολογική αστάθεια, οι καθυστερήσεις στις αδειοδοτήσεις και απονομές δικαιοσύνης, η δυσκολία πρόσβασης στη χρηματοδότηση και το ύψος των επιτοκίων.
Η Θεσσαλονίκη πρωταγωνιστεί στις επενδύσεις
Εντυπωσιακή είναι η εικόνα που εμφανίζει η Θεσσαλονίκη καθώς το 76% των μεταποιητικών επιχειρήσεων της πόλης επένδυσε την τελευταία διετία, έναντι 64% του εθνικού μέσου όρου και 60% στην Αττική, επένδυσαν περισσότερο σε μηχανολογικό εξοπλισμό (64% έναντι 42% της Αττικής), λογισμικό (39% έναντι 27%), κατάρτιση προσωπικού (27% έναντι 14%) και R&D για βελτίωση προϊόντων (27% έναντι 13%).
Στις προτεραιότητες της Θεσσαλονίκης ξεχωρίζουν η αύξηση παραγωγικής δυναμικότητας (40%), η αντικατάσταση εξοπλισμού (32%), οι εξαγωγές (21%), ο «πράσινος» μετασχηματισμός (20% έναντι μόλις 3% στην Αττική) και η εκπαίδευση προσωπικού (15% έναντι 2%).
Παράλληλα, οι επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης δείχνουν λιγότερη ανησυχία για το φορολογικό (19% έναντι 35% εθνικά), αλλά περισσότερο για το κόστος ενέργειας και πρώτων υλών, ενώ αναδεικνύουν ως σοβαρότερο πρόβλημα τις καθυστερήσεις διαδικασιών (47% έναντι 22% της Αττικής) και την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού (54% έναντι 41% εθνικά).
Επενδύσεις με περιορισμούς και συντηρητικές στρατηγικές
Οι μικρές επιχειρήσεις στη χώρα συνεχίζουν να επενδύουν κυρίως για να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους, ενώ οι μεγάλες στρέφονται σε καινοτομία και εξαγωγές. Χαρακτηριστικά:
• Το 50% όσων επενδύουν δεν κάνει χρήση κανενός προγράμματος.
• Μικρές επιχειρήσεις χρηματοδοτούνται σχεδόν αποκλειστικά με ίδια κεφάλαια.
• Οι μεσαίες αναζητούν επιχορηγήσεις, ενώ οι μεγάλες αξιοποιούν τραπεζικά δάνεια και φορολογικά κίνητρα.
• Μόνο το 40% έχει επενδύσει στην τεχνολογία, κυρίως σε ERP/CRM.
Οι επιχειρήσεις της Θεσσαλονίκης, πάντως, παρουσιάζουν μεγαλύτερη εξαγωγική στόχευση (28% έναντι 18% σε όλη τη χώρα) και δηλώνουν υψηλότερες επενδύσεις σε ψηφιακές και πράσινες τεχνολογίες.
Αντοχές αλλά και περιορισμοί στο τραπεζικό και χρηματοδοτικό σκηνικό
Ο Διευθυντής Ερευνών της Palmos Analysis Πασχάλης Τεμεκενίδης υπογράμμισε πως:
«Η επένδυση είναι προϋπόθεση επιβίωσης. Δύο στις τρεις επιχειρήσεις επενδύουν, κυρίως για αύξηση παραγωγικότητας, αλλά αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα σε πρόσβαση χρηματοδότησης και ανθρώπινο δυναμικό, ειδικά στη Θεσσαλονίκη.»
Η μελέτη κατέδειξε ότι 1 στις 2 επιχειρήσεις θεωρεί «πολύ ή σχετικά δύσκολη» την πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Οι μικρές επιχειρήσεις έχουν σοβαρότερα εμπόδια, σε αντίθεση με τις μεσαίες και μεγάλες που δηλώνουν σε ποσοστό έως και 60% «πολύ ή σχετικά εύκολη» πρόσβαση. Κύρια προβλήματα στις σχέσεις με τις τράπεζες είναι το ύψος επιτοκίων, η πολυπλοκότητα δανειακών συμβάσεων και οι υψηλές εγγυήσεις.
Οι επενδυτικές διαθέσεις και οι σκιές της αβεβαιότητας
Αξιοσημείωτο είναι ότι το 60% των επιχειρήσεων δηλώνει πρόθεση για επενδύσεις το επόμενο 12μηνο, με το ποσοστό στις μεγάλες να ξεπερνά το 90%. Οι μισές από αυτές προβλέπουν και αύξηση επενδυτικών δαπανών. Ωστόσο, οι προβλέψεις για το οικονομικό και πολιτικό κλίμα είναι απαισιόδοξες. Ως μελλοντικές προτεραιότητες οι επιχειρήσεις θέτουν τη μείωση λειτουργικού κόστους (50%), την παραγωγή νέων προϊόντων (33%), την ανάπτυξη εξαγωγών (30%).
Τι ζητά η βιομηχανία από την Πολιτεία
Σύμφωνα με τα βασικά συμπεράσματα της μελέτης, η ελληνική βιομηχανία χρειάζεται σταθερό και διαφανές φορολογικό σύστημα, με μείωση φόρων, εισφορών και κόστους ενέργειας, απλοποίηση και επανεξέταση του Αναπτυξιακού Νόμου, με στόχευση ανά μέγεθος και ρόλο επιχείρησης, εύκολη πρόσβαση σε τραπεζική χρηματοδότηση, με λογικούς όρους και κόστος, βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος και σύνδεσή του με τις ανάγκες της βιομηχανίας, ενίσχυση πράσινων και ψηφιακών επενδύσεων, με απλά σχήματα κινήτρων και μειωμένα εμπόδια, πιο φιλικό ρυθμιστικό πλαίσιο και γρηγορότερη απονομή δικαιοσύνης.
Επένδυση στο μέλλον της χώρας
Όπως κατέληξε η κα Σαράντη, «Η ανάπτυξη δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στον τουρισμό και τις υπηρεσίες. Πρέπει να απλώσει ρίζες στη μεταποίηση, την τεχνολογία και την εξωστρέφεια. Επενδύοντας στη βιομηχανία, επενδύουμε στο μέλλον της χώρας.»
Η μελέτη του ΣΒΕ δεν αποτελεί απλώς έναν απολογισμό, αλλά έναν «χάρτη» που δείχνει πού υστερεί το ελληνικό περιβάλλον επενδύσεων και πώς μπορούν να αρθούν τα εμπόδια για να ενισχυθεί η παραγωγική βάση. Στη Θεσσαλονίκη, οι επιχειρήσεις δείχνουν τον δρόμο: επενδύουν πιο δυναμικά, παίρνουν περισσότερα ρίσκα και στρέφονται στην τεχνολογία, αποδεικνύοντας ότι η βιομηχανία μπορεί να αναγεννηθεί με το κατάλληλο μείγμα πολιτικών, υποδομών και σταθερότητας.
