Πρόκειται για τον πιλοτικό ερευνητικό Οστρακογεννητικό Σταθμό που εδρεύει στις εγκαταστάσεις του αγροκτήματος του ΑΠΘ στη Θέρμη, όπου τους τελευταίους μήνες εργάζονται πυρετωδώς πέντε επιστήμονες από το Τμήμα Γεωπονίας και Βιολογίας του Αριστοτελείου, στο πλαίσιο πιλοτικού ερευνητικού project, το οποίο χρηματοδοτεί η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας με πόρους ύψους 70.000 ευρώ.
Μέσα από έρευνες και δοκιμές η ομάδα έχει ήδη καταφέρει τον επιτυχή εγκλιματισμό γόνου μυδιού ανθεκτικού στις κλιματικές μεταβολές, δείχνοντας έτσι τον δρόμο για τη δημιουργία μιας Τράπεζας Γόνου, η οποία θα εξασφαλίσει την απρόσκοπτη ανάπτυξη της οστρακοκαλλιέργειας στον Θερμαϊκό Κόλπο.
Το εν λόγω εγχείρημα έρχεται λίγα χρόνια μετά την ολοκληρωτική καταστροφή που υπέστησαν οι μυδοκαλλιεργητές του Θερμαϊκού Κόλπου λόγω της κλιμακούμενης αύξησης της θερμοκρασίας της θάλασσας.
Όπως αναφέρει μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα ο επιστημονικά υπεύθυνος του εγχειρήματος, Επίκουρος Καθηγητής Μοριακής Γενετικής του Εργαστηρίου Ιχθυοκομίας και Αλιείας του Τμήματος Γεωπονίας του ΑΠΘ, Ιωάννης Γιάντσης ο χώρος του εκκολαπτηρίου του σταθμού είναι έτοιμος και πλήρως λειτουργικός και αναμένεται από τον Φεβρουάριο να ξεκινήσουν οι εργασίες για το εκτροφείο γόνων, το οποίο αναμένεται να παραδοθεί 2-3 μήνες αργότερα.
«Ο πρώτος χώρος είναι έτοιμος με την κύρια εγκατάσταση του Οστρακογεννητικού σταθμού. Κατά τη διάρκεια του 2026, θέλουμε να φτιάξουμε και τον δεύτερο χώρο ανάπτυξης φυτοπλαγκτού, το οποίο χρησιμοποιούμε ως τροφή για τα όστρακα. Κάναμε δοκιμές ήδη, σε όστρακα, αχιβάδες και μύδια, απλώς μέχρι τώρα αγοράζουμε την τροφή. Ο σκοπός μας είναι να φτιάχνουμε τη δική μας» επισημαίνει.
«Συνήθως, όταν κάνουμε τέτοιου είδους χερσαίες υδατοκαλλιέργειες πάντα ξεκινάμε με το στάδιο της ωρίμανσης των δεξαμενών. Βάλαμε αχιβάδες και μύδια, που μοιράσαμε στις δεξαμενές, έτσι ώστε να ωριμάσουν, δηλαδή να αναπτυχθεί το επιθυμητό μικροβιακό φορτίο και όλο το οικοσύστημα, για να μοντελοποιήσουμε όσο γίνεται καλύτερα το φυσικό περιβάλλον των οργανισμών. Το εγχείρημα στέφθηκε με επιτυχία, έχουν ωριμάσει οι δεξαμενές και τώρα από το νέο έτος με την παράδοση και του υπόλοιπου χώρου θα προχωρήσουμε και σε κάποια πειράματα» συμπληρώνει.
«Στα πρώτα άτομα που βάλαμε τα φίλτρα δουλεύουν πολύ καλά, νερό πήραμε από τη Μηχανιώνα σε συνεργασία με τον δήμο Θερμαϊκού. Τα δύο δύσκολα κομμάτια τα οποία καταφέραμε, ήταν πρώτον να πετύχουμε την επιθυμητή θερμοκρασία, με πολύ καλή μόνωση και μια μεγάλη ψυκτική μονάδα και δεύτερον να δούμε ότι δουλεύουν καλά τα φίλτρα, το οποίο επίσης έχει επιτευχθεί, κι έτσι το νερό φιλτράρεται και ξαναγυρίζει και δεν χάνουμε ούτε μία σταγόνα. Δεν χρειαζόμαστε έξτρα νερό, οπότε έχουμε μηδενικό αποτύπωμα νερού, που είναι απαραίτητο σε αυτές τις περιπτώσεις» διευκρινίζει ο κ. Γιάντσης.
Οι δοκιμές για θερμικό στρες και η γενετική βελτίωση
Σύμφωνα με τον κ. Γιάντση ο σκοπός του project είναι η εκτίμηση της φυσιολογίας του ατόμου κάτω από θερμικό στρες λόγω κλιματικής αλλαγής και έπειτα η αναπαραγωγή του, λαμβάνοντας υπόψη τα επιστημονικά δεδομένα.
Συγκεκριμένα όπως εξηγεί, στις δεξαμενές του σταθμού «δοκιμάζουμε διαφορετικές περιβαλλοντικές συνθήκες και αβιοτικές παραμέτρους με σκοπό να δούμε πώς αντιδρούν τα όστρακα στις αυξημένες θερμοκρασίες που παρουσιάζονται στον Θερμαϊκό κόλπο και γενικότερα στη Μεσόγειο. Οπότε θέλουμε να εκτιμήσουμε ακριβώς τη φυσιολογία τους και πώς ανταποκρίνονται τα όστρακα σε αυτές τις νέες συνθήκες, που δυσκολεύουν την οστρακοκαλλιέργεια. Το δεύτερο μονοπάτι είναι να πετύχουμε τη γενετική βελτίωση. Δηλαδή να πάρουμε πληθυσμό μυδιών και δευτερευόντως στρειδιών που ξεκινάει η καλλιέργεια τους αυτή την περίοδο. Και σε αυτή την περίπτωση να κάνουμε γενετική βελτίωση. Επειδή έχουμε βρει κάποια γονίδια που προσδίδουν καλύτερη ανθεκτικότητα και ανταπόκριση στην θερμική καταπόνηση να προσπαθήσουμε να αναπτύξουμε αυτές τις τεχνικές, έτσι ώστε να βελτιώσουμε τους πληθυσμούς που καλλιεργούνται».
Ο κρατικός σταθμός και η ενίσχυση του προϊόντος
Ο Οστρακογεννητικός Σταθμός της Θέρμης, σύμφωνα με τον επιστημονικά υπεύθυνο, είναι ένα καθαρά πιλοτικό πρόγραμμα με σκοπό τη δημιουργία νέων τεχνολογιών και τεχνογνωσιών, οι οποίες μετέπειτα θα διατεθούν στους παραγωγούς προς αξιοποίηση.
Απώτερος στόχος είναι η δημιουργία Οστρακογεννητικού Σταθμού από κρατικό φορέα, ο οποίος θα λειτουργεί προς όφελος των παραγωγών και όχι ερευνητικά.
«Εμείς κάνουμε ένα πιλοτικό-ερευνητικό Οστρακογεννητικό Σταθμό, οπότε θα έχουμε μικρή δυνατότητα παραγωγής. Θα θέλαμε στα επόμενα χρόνια να γίνει ένας Οστρακογεννητικός Σταθμός από κρατικό φορέα. Εμείς θα δώσουμε δωρεάν την τεχνογνωσία και ο κρατικός Οστρακογεννητικός Σταθμός θα την κάνει πράξη» τονίζει ο κ. Γιάντσης.
Όπως εξηγεί, δεν πρόκειται για εξωπραγματικό εγχείρημα, καθώς έχει ήδη εφαρμοστεί επιτυχώς σε άλλες χώρες της ΕΕ.
«Αυτό γίνεται και σε άλλες χώρες του εξωτερικού για παράδειγμα στη Γαλλία, στην Πορτογαλία και στην Ισπανία έχουν Οστρακογεννητικούς σταθμούς που λειτουργούν από κρατικούς φορείς σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο, έτσι ώστε να παίρνουν τις νέες τεχνολογίες που αναπτύσσονται, να κάνουν γενετική βελτίωση, τεχνητή αναπαραγωγή και με τον τρόπο αυτό δίνουν δωρεάν γόνο οστρακοειδών στους παραγωγούς. Αυτός είναι ο μακροπρόθεσμος και προσωπικός μου στόχος να κάνουμε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα, γιατί και η ακτογραμμή μας και η βιοποικιλότητα που έχουμε είναι πέραν του δέοντος κατάλληλες και πρέπει να τις εκμεταλλευτούμε» διευκρινίζει.
«Η χρηματοδότηση δεν είναι τόσο μεγάλη σε σχέση με το κέρδος που θα είχαμε ως χώρα, καθώς μιλάμε για προϊόντα που εξάγουμε και που φέρνουν συνάλλαγμα και μάλιστα με μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Γιατί τα μύδια και τα υπόλοιπα όστρακα φιλτράρουν το θαλασσινό νερό και κατακρατούν ό,τι υπάρχει εκεί μέσα, τα θρεπτικά συστατικά, το φυτοπλαγκτόν, το ζωοπλαγκτόν. Άρα εκμεταλλευόμαστε μία βιομάζα που θα πήγαινε χαμένη και από αυτή τη χαμένη βιομάζα παίρνουμε πολλά υψηλής αξίας και κόστους προϊόντα με εξαγωγικό χαρακτήρα» καταλήγει.
