Αναφερόμενος στη συνεργασία του Συλλόγου με το Υπουργείο Υγείας, ο κ. Ευγενίδης τονίζει ότι υπάρχουν ζητήματα στα οποία έχει υπάρξει θετική ανταπόκριση, επισημαίνει, ωστόσο, ότι χρειάζεται διάλογος σε σταθερή βάση, για όλα τα κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο.
Σχετικά με τις ελλείψεις φαρμάκων, ο πρόεδρος του ΦΣΘ υπογραμμίζει ότι πρόκειται για ένα διαχρονικό και πολυπαραγοντικό ζήτημα, ζητώντας να αντιμετωπιστεί στη ρίζα του, ενώ χαρακτηρίζει τον αθέμιτο ανταγωνισμό ένα από τα πιο κρίσιμα και διαχρονικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος των φαρμακοποιών, το οποίο ο Σύλλογος αντιμετωπίζει με καταγγελίες προς τις αρμόδιες αρχές.
Ο πρόεδρος του ΦΣΘ, Διονύσιος Ευγενίδης
Συνέντευξη στην Ντόνια Κανιτσάκη
-Κύριε Ευγενίδη, ποιες είναι οι μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο φαρμακευτικός κλάδος στη Θεσσαλονίκη και στην Ελλάδα γενικότερα;
Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα ο φαρμακευτικός κλάδος τόσο στην Θεσσαλονίκη, όσο και πανελλαδικά είναι αρκετές. Αυτή που κυριαρχεί είναι η εξυπηρέτηση των ευπαθών ομάδων από τα φαρμακεία της γειτονιάς, καθώς καλούμαστε να αντεπεξέλθουμε σε δυσκολίες όπως οι ελλείψεις φαρμάκων, αλλά και οι ανάγκες των ομάδων αυτών, όπως οι ηλικιωμένοι, τα άτομα με χρόνια νοσήματα, οι άποροι και οι μετανάστες. Οι ελλείψεις φαρμάκων είναι ένα χρόνιο πρόβλημα που μας ταλαιπωρεί, καθώς καθημερινά δίνουμε έναν αγώνα για να βρούμε τα αναγκαία για τους ασθενείς σκευάσματα για να μην φτάσουν στο σημείο να διακόψουν τη θεραπεία τους. Επιπλέον ορισμένα φάρμακα μπορεί να απαιτούν ειδικές άδειες, γεγονός που δυσκολεύει την πρόσβαση των ασθενών σε αυτά.
Στις προκλήσεις εντάσσεται και η περαιτέρω ενίσχυση του ρόλου των φαρμακοποιών στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας με την ανάληψη και νέων υπηρεσιών υγείας, εκτός από τους εμβολιασμούς ενηλίκων με όλα τα εμβόλια που ήδη έχει νομοθετηθεί. Μεταξύ αυτών και η διάθεση φαρμάκων υψηλού κόστους από τα ιδιωτικά φαρμακεία, ένα πάγιο αίτημά μας που έχει ήδη δρομολογηθεί.
Επίσης είναι και η ανάγκη θέσπισης από την πολιτεία μέτρων στήριξης των γυναικών φαρμακοποιών, πέραν αυτών που ισχύουν για τους ελευθεροεπαγγελματίες, λαμβάνοντας υπόψη της τα σημαντικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους που περιλαμβάνει εφημερίες, διανυκτερεύσεις και υποχρεωτικό ωράριο εργασίας.
Στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε είναι και η μείωση της γραφειοκρατίας που απαιτεί τεχνικές και θεσμικές παρεμβάσεις, όπως μεταξύ άλλων η απλοποίηση των διαδικασιών καταχώρισης και ελέγχου των συνταγών στην πλατφόρμα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η κατάργηση της εκτυπωμένης συνταγής όπου δεν απαιτείται, ο εκσυγχρονισμός των συμβάσεων με τον ΕΟΠΥΥ ώστε να μειωθούν οι επανέλεγχοι για τυπικά λάθη χωρίς ουσία και η συστηματική τεχνική υποστήριξη και αναβάθμιση των πληροφοριακών συστημάτων για να μειωθούν τα λάθη, οι καθυστερήσεις και η αχρείαστη γραφειοκρατία.
-Ποιες είναι οι θέσεις του Συλλόγου σχετικά με την ενδεχόμενη απελευθέρωση των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων;
Η νομοθετημένη από την ελληνική πολιτεία διάθεση από τα φαρμακεία των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων (ΜΗΣΥΦΑ) είναι μια απολύτως σωστή απόφαση που προασπίζει τη δημόσια υγεία, που είναι και το ζητούμενο. Κάθε συζήτηση για απελευθέρωση της διάθεσής τους από τα φαρμακεία, μας βρίσκει κατηγορηματικά αντίθετους και ετοιμοπόλεμους.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι μπορεί να χορηγούνται χωρίς να απαιτείται ιατρική συνταγή, ωστόσο δεν παύουν να είναι φάρμακα, τα οποία, αν δεν χρησιμοποιηθούν σωστά, μπορεί να προκαλέσουν σοβαρές παρενέργειες και επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις με άλλα φάρμακα. Για τον λόγο αυτόν είναι απαραίτητη η παρουσία του φαρμακοποιού κατά τη διάθεσή τους ώστε να διασφαλίζονται η σωστή ενημέρωση και η καθοδήγηση των πολιτών. Ο φαρμακοποιός γνωρίζει το ιστορικό του ασθενή και είναι σε θέση να αποτρέψει λάθη ή ακατάλληλη χρήση. Χορηγούνται κατά κύριο λόγο για απλές παθήσεις, στο πλαίσιο της αυτοφροντίδας των ασθενών. Με το πέρασμα του χρόνου έχουν αποδειχτεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητά τους.
Επιπλέον, η χορήγησή τους υπό την επίβλεψη και τη συμβουλή του φαρμακοποιού στο φαρμακείο της γειτονιάς, εξασφαλίζει ότι δεν θα γίνεται υπερκατανάλωση από την προσπάθεια αύξησης των πωλήσεων και επίτευξης στόχων, όπως σε άλλα προϊόντα. Άλλωστε η εμπειρία από άλλες ευρωπαϊκές χώρες, όπου εφαρμόστηκε η διάθεση τους σε σούπερ μάρκετ ή άλλες αλυσίδες λιανικής πώλησης, έδειξε ότι όχι μόνο δεν υπήρξε μείωση των τιμών για τον καταναλωτή, αλλά αυξήθηκαν και τα περιστατικά κατάχρησης και αυτοδιάγνωσης, επιβαρύνοντας τελικά τα συστήματα υγείας.
-Ποιος είναι ο ρόλος του φαρμακοποιού ως επιστήμονα υγείας στην κοινωνία; Χρειάζεται ενίσχυση;
Ο φαρμακοποιός είναι ο πιο άμεσα προσβάσιμος επιστήμονας υγείας στην κοινότητα. Σε κάθε γειτονιά υπάρχουν φαρμακεία στα οποία οι πολίτες μπορούν να αναζητήσουν τα φάρμακα για τη θεραπεία τους, αλλά και να λάβουν αξιόπιστες απαντήσεις και συμβουλές για θέματα υγείας που αντιμετωπίζουν. Ο φαρμακοποιός καθοδηγεί, προλαμβάνει, συμβουλεύει, ενημερώνει. Είναι εκεί για τον ηλικιωμένο που δεν θυμάται πώς να πάρει τη φαρμακευτική αγωγή του, για τη μητέρα που αναζητά σωστή φροντίδα για το παιδί της, για τον ασθενή με χρόνια πάθηση που πρέπει να διαχειριστεί σωστά τη συμμόρφωσή του στη θεραπεία του. Και όλα αυτά τα κάνει με επιστημονική γνώση, συνέπεια και ευθύνη.
Αυτός ο σημαντικός ρόλος των φαρμακοποιών αναδείχθηκε ακόμη περισσότερο την περίοδο της πανδημίας με τη διάθεση των self tests και τη διενέργεια rapid tests, αλλά και πρόσφατα με το πρόγραμμα πρόληψης καρκίνου παχέος εντέρου και τη διάθεση των colontests. Ωστόσο είναι επιτακτική ανάγκη να ενισχυθεί με την ανάληψη και νέων υπηρεσιών υγείας, πάντα με στόχο την εξυπηρέτηση των πολιτών. Υπηρεσίες, όπως η διάθεση των φαρμάκων υψηλού κόστους, η συμμετοχή σε δράσεις για τη διακοπή του καπνίσματος, η πρόληψη και η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των ασθενών και η συνταγογράφηση συγκεκριμένων φαρμάκων. Για να αξιοποιηθεί πλήρως αυτός ο ρόλος, απαιτείται η θεσμοθέτηση από την πολιτεία των φαρμακευτικών υπηρεσιών με συγκεκριμένα πρωτόκολλα και αμοιβές, όπως έγινε με τη διενέργεια εμβολίων σε ενήλικες.
-Ποια είναι η άποψή σας για την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και ψηφιακών υπηρεσιών στα φαρμακεία;
Η εφαρμογή νέων τεχνολογιών και ψηφιακών υπηρεσιών στα φαρμακεία δεν είναι μόνο επιθυμητή, αλλά απολύτως αναγκαία. Ζούμε σε μια εποχή όπου η τεχνολογία εξελίσσεται με ραγδαίους ρυθμούς και ο φαρμακοποιός οφείλει να συμμετέχει σε αυτές τις αλλαγές και όχι να μένει απλός παρατηρητής. Ήδη έχουμε δει τα πρώτα θετικά βήματα τα τελευταία χρόνια: η ηλεκτρονική συνταγογράφηση, οι άυλες συνταγές και γνωματεύσεις, ο ηλεκτρονικός φάκελος υγείας των ασθενών, στον οποίο πρέπει να έχουμε πρόσβαση και οι φαρμακοποιοί. Όλα αυτά είναι εργαλεία που διευκολύνουν την καθημερινότητα των φαρμακοποιών και βελτιώνουν την εξυπηρέτηση των πολιτών. Παράλληλα, μειώνουν τα λάθη, ενισχύουν τη διαφάνεια και επιτρέπουν την καλύτερη παρακολούθηση της φαρμακευτικής αγωγής. Σαφώς ακολουθούν κι άλλες ψηφιακές εξελίξεις, όπως η αξιοποίηση της τεχνητής νοημοσύνης για την πρόβλεψη των ελλείψεων, την καλύτερη διαχείριση των αποθεμάτων και την παροχή προσωποποιημένων υπηρεσιών υγείας. Σε κάθε περίπτωση η τεχνολογία δεν έρχεται να αντικαταστήσει τον φαρμακοποιό, αλλά να τον ενισχύσει στο έργο του. Και ο Σύλλογός μας στηρίζει κάθε προσπάθεια που οδηγεί στην τεχνολογική αναβάθμιση του φαρμακείου, πάντα με επίκεντρο τον άνθρωπο και την ποιότητα της φροντίδας υγείας που λαμβάνει.
-Πώς αξιολογείτε τη συνεργασία του Συλλόγου με το υπουργείο Υγείας; Απαιτούνται κάποιες βελτιώσεις;
Η συνεργασία του Φαρμακευτικού Συλλόγου Θεσσαλονίκης και ευρύτερα του φαρμακευτικού κλάδου με το υπουργείο Υγείας είναι απαραίτητη και θεσμικά επιβεβλημένη. Επιδιώκουμε έναν ουσιαστικό και εποικοδομητικό διάλογο με το υπουργείο για να μπορούμε να συμβάλουμε από κοινού στη διαμόρφωση της φαρμακευτικής πολιτικής. Πολλά από τα προβλήματα του κλάδου μας θα μπορούσαν να λυθούν πιο γρήγορα και αποτελεσματικά, αν υπήρχε άμεση συνεργασία με τους συλλόγους και τους θεσμικούς εκπροσώπους των φαρμακοποιών.
Υπάρχουν ζητήματα στα οποία έχει υπάρξει θετική ανταπόκριση, όπως η πανδημία και οι δράσεις πρόληψης. Πολλές φορές όμως στο παρελθόν, κρίσιμες αποφάσεις που αφορούν τη λειτουργία των φαρμακείων λαμβάνονταν από την πολιτεία χωρίς να έχει προηγηθεί διάλογος με τους φαρμακευτικούς συλλόγους και χωρίς να ληφθούν υπόψη η εμπειρία και η γνώση των φαρμακοποιών. Αυτό συχνά οδηγούσε σε δυσκολίες, παρερμηνείες ή μέτρα που δεν είναι εφαρμόσιμα στην καθημερινότητα των φαρμακείων. Αυτή η κατάσταση φαίνεται να έχει αλλάξει τελευταία προς το καλύτερο. Επιπλέον σε ζητήματα όπως για παράδειγμα οι ελλείψεις φαρμάκων, η διάθεση φαρμάκων υψηλού κόστους από τα ιδιωτικά φαρμακεία και η διάθεση των ΜΗΣΥΦΑ αποκλειστικά από τα φαρμακεία, οι όποιες ρυθμίσεις ή αλλαγές προς το καλύτερο και προς όφελος των πολιτών γίνονται μόνο ύστερα από πιέσεις του κλάδου. Αυτό που χρειάζεται είναι διάλογος σε σταθερή βάση για όλα τα κρίσιμα ζητήματα που απασχολούν τον κλάδο μας με τη συμμετοχή των συλλόγων και του δευτεροβάθμιου συνδικαλιστικού οργάνου τους. Μόνο με σεβασμό και συνεργασία μπορούμε να αναζητήσουμε και να βρούμε λύσεις για την προάσπιση της δημόσιας υγείας και την ισότιμη πρόσβαση των πολιτών στα φάρμακα.
-Ποιες δράσεις και πρωτοβουλίες έχει αναλάβει ο Σύλλογος για την ενημέρωση και την εκπαίδευση του κοινού σε θέματα υγείας;
Ο Σύλλογός μας διαχρονικά αναλαμβάνει σημαντικές δράσεις και πρωτοβουλίες ενημέρωσης, ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης του κοινού, αναγνωρίζοντας ότι η πρόληψη και η σωστή πληροφόρηση είναι θεμέλιοι λίθοι της δημόσιας υγείας. Υλοποιούμε καμπάνιες για την ορθολογική χρήση των φαρμάκων, τον αντιγριπικό εμβολιασμό και την αντηλιακή προστασία, καθώς και τη δωρεάν διάθεση των τεστ για την ανίχνευση του καρκίνου του παχέος εντέρου ενώ στη διάρκεια της πανδημίας υλοποιήσαμε καμπάνιες για τη σωστή υγιεινήκαι τη διάθεση των selftests. Επιπλέον είμαστε ο μοναδικός Σύλλογος πανελλαδικά που από το 2018 γιορτάζει την Παγκόσμια Ημέρα Φαρμακοποιού διοργανώνοντας ανοιχτή εκδήλωση για το κοινό, ενώ συνεργαζόμαστε και με άλλους υγειονομικούς και κοινωνικούς φορείς για την από κοινού διοργάνωση εκδηλώσεων αγωγής υγείας. Ο ρόλος του φαρμακοποιού ως αξιόπιστη πηγή παροχής πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και συμβουλευτικής για διάφορα θέματα υγείας είναι κρίσιμος. Και ο Σύλλογός μας παραμένει προσηλωμένος στο να ενδυναμώσει αυτόν τον ρόλο με συνέπεια και ευθύνη απέναντι στην κοινωνία.
-Πώς αντιμετωπίζετε το ζήτημα της έλλειψης φαρμάκων και ποιες λύσεις προτείνετε;
Οι ελλείψεις φαρμάκων είναι ένα διαχρονικό και πολυπαραγοντικό ζήτημα. Οι φαρμακοποιοί καταβάλλουν καθημερινά υπεράνθρωπες προσπάθειες για να βρουν σκευάσματα που είναι σε έλλειψη, αναζητώντας τα από φαρμακείο σε φαρμακείο είτε εντός Θεσσαλονίκης είτε σε άλλους νομούς ώστε να εξυπηρετήσουν τους ασθενείς. Άλλωστε δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι δεν υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις σε όλες τις περιπτώσεις, ούτε δυνατότητα αντικατάστασης του φαρμάκου από άλλο, ούτε αλλαγής της φαρμακευτικής αγωγής. Όμως, η λύση δεν μπορεί να επαφίεται αποκλειστικά στην καλή θέληση των φαρμακοποιών. Οι ελλείψεις καταγράφονται κυρίως εξαιτίας των παράλληλων εξαγωγών και αφορούν φάρμακα πολυεθνικών εταιρειών, των οποίων οι τιμές είναι πολύ χαμηλές στη χώρα μας.
Είναι άδικο για τους χιλιάδες Έλληνες ασθενείς να μην έχουν άμεση πρόσβαση στα φάρμακά τους, επειδή κάποιοι ελάχιστοι κερδοσκοπούν. Επίσης είναι προκλητικό για τις παρασκευάστριες εταιρείες να βλέπουν τα φάρμακά τους, τα οποία διαθέτουν στη χώρα μας σε χαμηλές τιμές, να κυκλοφορούν στο εξωτερικό αποφέροντας τεράστια κέρδη σε τρίτους. Έχουμε επισημάνει πολλές φορές τόσο στον ίδιο τον πρωθυπουργό, όσο και στους εκάστοτε υπουργούς Υγείας ότι είναι αναγκαία η επέκταση της απαγόρευσης των παράλληλων εξαγωγών για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα σε σύγκριση με ό,τι ισχύει σήμερα. Επίσης ζητούμε την επέκταση της λίστας απαγόρευσης παράλληλων εξαγωγών σε όλα τα φάρμακα των οποίων η έλλειψη δημιουργεί πρόβλημα στους ασθενείς, καθώς και την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής βασικών φαρμάκων. Όσο το πρόβλημα δεν αντιμετωπίζεται στη ρίζα του, θα εντείνεται, με σοβαρές συνέπειες για την υγεία των πολιτών και την αξιοπιστία του συστήματος. Για το λόγο αυτό ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης θα συνεχίσει να καταθέτει προτάσεις, να πιέζει θεσμικά και να συνεργάζεται με την πολιτεία και τους εμπλεκόμενους φορείς, με μοναδικό γνώμονα τη διασφάλιση ότι οι Έλληνες ασθενείς θα βρίσκουν το αναγκαίο για τη θεραπεία τους φάρμακο τη στιγμή που το χρειάζονται.
-Πώς προστατεύεται ο κλάδος από τον αθέμιτο ανταγωνισμό και τις παράνομες πωλήσεις φαρμάκων;
Ο αθέμιτος ανταγωνισμός αποτελεί ένα από τα πιο κρίσιμα και διαχρονικά ζητήματα που αντιμετωπίζει ο κλάδος των φαρμακοποιών. Ο Σύλλογός μας έχει εντοπίσει αρκετές περιπτώσεις πρακτικών που δυναμιτίζουν τον υγιή ανταγωνισμό, όπως παράνομες πωλήσεις φαρμάκων μέσω διαδικτύου, κυρίως από ιστοσελίδες του εξωτερικού ή πλατφόρμες που δεν ελέγχονται. Συνήθως πρόκειται για σκευάσματα μη εγκεκριμένα ή απομιμήσεις πρωτότυπων φαρμάκων, που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία των πολιτών. Επίσης λειτουργία επιχειρήσεων που πωλούν παρανόμως ΜΗΣΥΦΑ, άλλες που χρησιμοποιούν παρανόμως τον όρο φαρμακείο ή τον πράσινο σταυρό χωρίς να είναι φαρμακεία και να διαθέτουν σχετική άδεια. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, ο Σύλλογος προβαίνει σε καταγγελίες προς τις αρμόδιες αρχές, όπως ΕΟΦ, υπουργείο Υγείας, δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος και παράλληλα ενημερώνει τα μέλη του για τα νόμιμα όρια λειτουργίας και τις επιτρεπόμενες πρακτικές.
Ο αθέμιτος ανταγωνισμός υπονομεύει τη δημόσια υγεία και την αξιοπιστία του κλάδου. Χρειάζονται συστηματικοί έλεγχοι, αυστηροποίηση του νομικού πλαισίου και ενεργοποίηση των αρμόδιων αρχών. Παράλληλα, είναι κρίσιμο να ενημερώνουμε τους πολίτες για τους κινδύνους αγοράς φαρμάκων από ανεπίσημες πηγές. Ο Σύλλογος βρίσκεται σε διαρκή επαγρύπνηση και θα συνεχίσει να αγωνίζεται για να προστατεύσει τους φαρμακοποιούς και τους πολίτες από φαινόμενα που απειλούν την αξιοπιστία του φαρμακείου και τη δημόσια υγεία.
-Πώς φαντάζεστε το φαρμακείο μία δεκαετία μετά;
Το φαρμακείο της επόμενης δεκαετίας δεν θα είναι απλώς ένας χώρος χορήγησης φαρμάκων. Θα είναι ένα ψηφιακά αναβαθμισμένο, επιστημονικά καταρτισμένο και κοινωνικά ενεργό φαρμακείο, το οποίο θα αποτελεί αναπόσπαστο κρίκο της αλυσίδας της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας. Θα παρέχει και εξειδικευμένες υπηρεσίες υγείας, αξιοποιώντας την επιστημοσύνη των λειτουργών του και την τεχνολογία με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των ασθενών και την αποσυμφόρηση του συστήματος υγείας. Το φαρμακείο θα παραμείνει, όπως είναι και σήμερα, ο πιο άμεσος και αξιόπιστος κρίκος ανάμεσα στον πολίτη και το σύστημα υγείας, αλλά με περισσότερα εργαλεία, περισσότερες αρμοδιότητες και μεγαλύτερη αναγνώριση. Ο φαρμακοποιός του μέλλοντος δεν θα περιορίζεται στη χορήγηση φαρμάκων, αλλά θα είναι σύμβουλος υγείας πρώτης γραμμής, με αναβαθμισμένο ρόλο στο εθνικό σύστημα υγείας και με πιο ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση της δημόσιας υγείας, σε συνεργασία και με τις άλλες δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας. Για να φτάσουμε όμως εκεί, απαιτούνται όραμα, σχεδιασμός, επενδύσεις και κυρίως θεσμική στήριξη από την πολιτεία. Το φαρμακείο είναι πυλώνας του υγειονομικού συστήματός μας. Και αν του δώσουμε τον ρόλο που του αξίζει, τότε πραγματικά μπορεί να αναβαθμίσει την εμπειρία του πολίτη από το σύστημα υγείας.
