Με αυτό το όνομα, ανοίγει σήμερα, Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2025, η πρώτη Βιβλιοθήκη Οίνου της Ελλάδας, στη Νάουσα, την πόλη που γέννησε γενιές οινοποιών και ταυτίστηκε με το κρασί και την παράδοσή του. Η συγκυρία είναι βαθιά συμβολική: συμπληρώνεται ένας χρόνος από τον θάνατο του Γιάννη Μπουτάρη, του ανθρώπου που άλλαξε τον χάρτη του ελληνικού οίνου και άφησε πίσω του μια παρακαταθήκη πρωτοπορίας, περιβαλλοντικής συνείδησης και πολιτισμού.
Η ΒΙΒΟΝ, πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μπουτάρη σε συνεργασία με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας και το Future Library, γίνεται φόρος τιμής στη μνήμη του και γέφυρα ανάμεσα στο παρελθόν και το μέλλον του ελληνικού κρασιού.
Στεγασμένη στο ιστορικό οίκημα της οικογένειας Μπουτάρη, στην οδό Χατζημαλούση 17 -εκεί όπου στις αρχές του 20ού αιώνα λειτούργησε το πρώτο οινοποιείο- η ΒΙΒΟΝ δεν είναι ένα μουσείο. Είναι ένας νέος τόπος πολιτισμού, έρευνας και εμπειρίας, αφιερωμένος στο κρασί, στους ανθρώπους του και στη διαχρονική σχέση του με την ελληνική ταυτότητα. Η βιβλιοθήκη φιλοξενεί αρχεία, σπάνιες συλλογές και προσωπικές δωρεές, μεταξύ των οποίων εκείνες της Δρ. Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα και του Γιάννη Μπουτάρη. Και καθώς εγκαινιάζεται ανήμερα της Παγκόσμιας Ημέρας Οινοτουρισμού, η ΒΙΒΟΝ στέλνει το πιο ταιριαστό μήνυμα: πως ο ελληνικός οίνος δεν είναι απλώς παράδοση — είναι πολιτισμός που συνεχίζει να εξελίσσεται, με ρίζες βαθιές και βλέμμα στραμμένο στο μέλλον.
«Για μένα ήταν σαν να ήταν παρών ο πατέρας μας καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου — ένιωθα ότι αφαιρούσε εμπόδια, ότι συνέχιζε να μας καθοδηγεί», λέει ο Γραμματέας του Ιδρύματος Μπουτάρη και επικεφαλής του εγχειρήματος της ΒΙΒΟΝ Μιχάλης Μπουτάρης στη συνέντευξή του στα Μακεδονικά Νέα. «Η ΒΙΒΟΝ είναι μια κυψέλη γνώσης, συνεργασίας και ανακάλυψης,ένα σημείο συνάντησης για όσους πιστεύουν ότι το κρασί δεν είναι μόνο προϊόν, αλλά τρόπος ζωής, ιστορίας και πολιτισμού».
Μιχάλης Μπουτάρης
Συνέντευξη του Μιχάλη Μπουτάρη στη Χρύσα Νάνου
-Ένα μεγάλο όραμα, αυτό της ίδρυσης της βιβλιοθήκης οίνου γίνεται πραγματικότητα και ανοίγει τις πόρτες του. Πώς είναι αυτή η στιγμή για σας;
Είναι πολύ συγκινητική, γιατί δεν πίστευα ότι θα προλαβαίναμε. Ήταν αρκετά δύσκολο και ενδιαφέρον το κομμάτι της ανακαίνισης του χώρου, που ήθελε πολλή προσοχή, γιατί έπρεπε να διαφυλαχθεί ο ιστορικός χαρακτήρας του κτιρίου και ταυτόχρονα να γίνει φιλόξενος και σύγχρονος χώρος. Το σημαντικό είναι ότι το έργο αυτό αγκαλιάστηκε από όλους: Από τους αμπελουργούς, από τους οινοποιούς, από τον Δήμο της Νάουσας, από τον Σύνδεσμο Οινοποιών. Ήταν όλοι αρωγοί της πρωτοβουλίας, σύσσωμοι και με πολύ θετικό πνεύμα. Ήταν πολύ καλό δείγμα για το τι έπεται.Γιατί όλο αυτό έχει να κάνει με την ενεργοποίηση της κοινωνίας των πολιτών — να εξυπηρετούμε το κοινό καλό, όχι ιδιωτικά συμφέροντα.
-Πόσο βοήθησε η συνεργασία με τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Βέροιας και το Future Library;
Η Βιβλιοθήκη της Βέροιας έχει βοηθήσει πάρα πολύ. Από τον Απρίλιο είχαμε έτοιμο τον ψηφιακό κατάλογο και έχει γίνει εμπλουτισμός με καινούργια βιβλία. Οι αρχικές συλλογές έφταναν μέχρι ένα σημείο, αλλά τώρα προχωράμε. Έχουμε συνδεθεί και με τη Βιβλιοθήκη της Αμερικανικής Γεωργικής Σχολής, που μας έχει παραχωρήσει ένα τερματικό ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να πλοηγηθεί σε δεδομένα και βάσεις για τον οίνο. Έτσι, ένας μαθητής ΕΠΑΛ, για παράδειγμα, μπορεί να έρθει, να δουλέψει τρεις μέρες πάνω σε μια εργασία, να έχει πρόσβαση σε όλο το υλικό και να την ολοκληρώσει εδώ. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Η ΒΙΒΟΝ δεν είναι μόνο για τον οινοτουρίστα που θα περάσει ευχάριστα κάποιες ώρες, αλλά και για τον φοιτητή ή τον ερευνητή.
-Η ΒΙΒΟΝ συνδέει το παρελθόν και την ιστορία του ελληνικού κρασιού με το μέλλον του. Πώς ξεκίνησε αυτή η ιδέα;
Αυτή ήταν και η αφετηρία. Το αρχειακό υλικό που άφησαν ο πατέρας μας και ο θείος μας έγινε αφορμή να αναστοχαστούμε το παρελθόν, αλλά με όραμα για το μέλλον — πώς θέλουμε να εξελιχθεί το ελληνικό κρασί, αναγνωρίζοντας το παρελθόν του. Έχουμε και διάφορες συνεργασίες στα σκαριά, υπάρχει ενδιαφέρον για μουσειοσκευές που θα ενσωματώσουν σύγχρονες τεχνολογίες, αλλά και αφηγήσεις για τις ιστορικές φιάλες, για την πορεία του ελληνικού κρασιού. Σκοπός είναι όλα αυτά να αποτελέσουν εναύσματα για δημιουργικό διάλογο, για την ενεργοποίηση πρωτοβουλιών που θα συστρατεύσουν την τοπική κοινωνία και ευρύτερα. Μπορούμε και τηλεματικά να συνδεθούμε — κάποιος που έχει ένα οινοποιείο στη Νεμέα, στη Δράμα, ή ένας ερευνητής στο εξωτερικό μπορεί να μοιραστεί γνώση και εμπειρία. Είναι ένα ανοιχτό δίκτυο.
-Πιστεύετε ότι η νέα βιβλιοθήκη οίνου μπορεί να αποτελέσει σημείο αναφοράς για την ανάπτυξη του οινοτουρισμού στη Νάουσα;
Πιστεύω πως ναι. Θα ζυμωθεί με τους ανθρώπους που θα εμπλακούν ώστε να γίνει μία κυψέλη γνώσης, συνεργασίας και ανακάλυψης. Θα υπάρξουν δράσεις και πρωτοβουλίες που θα βοηθήσουν να παραμείνει περισσότερο ο επισκέπτης στην περιοχή. Με λίγη «επιπλέον μαγιά», όπως λέμε, μπορεί να γίνει κάτι πολύ μεγαλύτερο.
Ο οινοτουρισμός έχει τεράστια δυναμική, ειδικά στη Βόρεια Ελλάδα. Η Νάουσα είναι ήδη ένας αναγνωρισμένος οινικός προορισμός· είναι «μπουτίκ» προορισμός για τριήμερο. Όταν πριν κάποια χρόνια ξεκινούσαμε με τα επισκέψιμα οινοποιεία, αυτό θα φαινόταν αδιανόητο. Τώρα όμως, και με το Κτήμα Κυρ-Γιάννη και με άλλες μονάδες, βλέπουμε ότι έχει γίνει προορισμός από μόνος του. Το ίδιο και το Αμύνταιο — εκεί υπάρχει ήδη δυναμική, με σημαντικά οινοποιεία, δράσεις για το περιβάλλον, για τον τουρισμό, για τη βιωσιμότητα. Είναι εξαιρετικό αυτό που συμβαίνει. Γιατί το κρασί δεν είναι απλώς προϊόν. Είναι κομμάτι της ιστορίας και του τρόπου ζωής, της ταυτότητάς μας. Δεν μπορείς να το ξεχωρίσεις από τον πολιτισμό.
Η Νάουσα είχε κάποτε 806 οινοποιούς. Είναι τεράστιο νούμερο. Όπως η Σαντορίνη, έχουν μικρό αποτύπωμα στην αγορά αλλά κάνουν πολλή «φασαρία» γιατί την κάνουν εδώ και αιώνες, κρατάει παλιά αυτή η βαθιά σχέση με το αμπέλι και το κρασί. Το terroir της Νάουσας είναι μοναδικό. Από παλιά υπήρχε η εμπορική διάσταση – ήταν ένα κρασί που όλοι αναζητούσαν, είχε αξία και ιδιαιτερότητα. Και αυτή η ιδιαιτερότητα είναι που το κάνει διαχρονικό. Για εμάς, όσο κι αν «κοπούν» οι ρίζες, ξαναφυτρώνουν.
-Η έναρξη λειτουργίας της ΒΙΒΟΝ συμπίπτει με τη συμπλήρωση ενός χρόνου χωρίς τον πατέρα σας, Γιάννη Μπουτάρη. Τι σημαίνει αυτό για εσάς;
Όταν συνδυάσαμε τα εγκαίνια και με αυτήν την ημερομηνία θέλαμε να κλείσει ένας κύκλος και να μείνει η μεγάλη παρακαταθήκη που μας άφησε ώστε να κρατήσουμε τα στοιχεία της ζωντανά. Δεν σας κρύβω ότι ένιωσα ότι όλο αυτό το διάστημα ο πατέρας μας είναι «παρών» και αφαιρεί εμπόδια. Για μένα ήταν μία ανακάλυψη αλλά και για όποιον είχε σχέση μαζί του. Το πρόσωπο μπορεί να μην υπάρχει αλλά ο νους και η ψυχή του υπάρχουν και μπορούν να μας καθοδηγήσουν για να συνεχίσουμε το έργο του. Ο καθένας από εμάς μπορεί να κρατήσει ένα κομμάτι από εκείνον: είτε αφορά την καινοτομία, το περιβάλλον, είτε το ίδιο το κρασί. Το σημαντικό είναι να το συνεχίσει.
-Ποια πιστεύετε ότι είναι η παρακαταθήκη του;
Ήξερε ότι ήταν μπροστά αλλά δεν βιαζόταν κι αυτό μου κάνει εντύπωση. Άφηνε τα πράγματα να ωριμάσουν. Ήξερε ότι κάποια στιγμή θα γίνουν, στον χρόνο τους και με τον τρόπο τους. Αυτό ήταν ένα μεγάλο μάθημα για μένα. Κατάλαβα ότι δεν μπορεί εμείς να μην κάνουμε αυτό που είναι να κάνουμε. Κάποιοι είναι μπροστάρηδες, κάποιοι ακολουθούν, κάποιοι είναι ουραγοί. Βάζουν όλοι όμως σιγά σιγά τον βηματισμό. Γιατί καμία αλλαγή δεν γίνεται αν δεν βάλουν όλοι τον βηματισμό.
Κάνατε και τον πρώτο τρύγο χωρίς τον Γιάννη Μπουτάρη.
Κατά σύμπτωση, ο εγγονός του, ο Γιάννης Μπουτάρης, έκανε φέτος τον πρώτο του τρύγο στη Σαντορίνη. Είναι 25 ετών. Έτσι, έκλεισε ένας κύκλος και άνοιξε ένας άλλος στη ζωή και στην οικογενειακή παράδοση – είναι η έκτη γενιά οινοποιών Μπουτάρη που έχει αναλάβει το κτήμα Σιγάλα.Παλεύουμε στη Σαντορίνη όλοι μαζί για τη βιωσιμότητα του κρασιού και του θηραϊκού αμπελώνα, ένα μεγάλο στοίχημα. Και ξέρετε, η λέξη «παλεύουμε» ταιριάζει απόλυτα με το κρασί – γιατί είναι ένας διαρκής αγώνας, που θέλει επιμονή. Δεν μπορεί να τα παρατάς εύκολα. Η ΒΙΒΟΝ, με τον δικό της τρόπο, έχει να κάνει με όλα αυτά: με το να μαθαίνουμε, να ζούμε, να συνεχίζουμε: vivere, να ζούμε, bibere, να πίνουμε. Και φυσικά να διαβάζουμε.Το βιβλίο είναι σύμβολο γνώσης, όπως το κρασί είναι σύμβολο ζωής. Και αυτό, νομίζω, πιάνει ακριβώς την καρδιά του Γιάννη Μπουτάρη.
Το πρόγραμμα εκδηλώσεων
Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2025
12:00 – 13:00 Παρουσίαση και γευσιγνωσία κρασιών από τα μέλη του Συνδέσμου Οινοποιών και Αμπελουργών Νάουσας
13:00 – 14:00 Ανάγνωση αποσπάσματος του κειμένου «Η Νάουσα των νερών» του Ηλία Χ. Παπαδημητρακόπουλου από τον Γιάννη Καισαρίδη
Ζωντανή μουσική με την Μαρία Πέτκου (πιάνο) και τον Λάζαρο Μπίντση (σαξόφωνο)
13:00 – 17:00 Ξεναγήσεις στον χώρο της ΒΙΒΟΝ (ανά 30 λεπτά)
15:00 – 17:00 Εκπαιδευτική δράση με θέμα την άμπελο και τον οίνο
Εμπειρία επαυξημένης πραγματικότητας για όλες τις ηλικίες
17:00 – 17:45 Μουσική εκδήλωση με την τετράφωνη μικτή χορωδία και μαντολινάτα του Μουσικού Σωματείου Ωδείου Νάουσας
Η ΒΙΒΟΝ υποστηρίζεται από τον Δήμο Ηρωϊκής Πόλης Νάουσας και τον Σύνδεσμο Οινοποιών και Αμπελουργών Νάουσας. Επιπλέον βασίζεται σε δωρητές και χορηγίες μεταξύ άλλων. Μόνιμος και σταθερός δωρητής είναι η ΚΥΡ-ΓΙΑΝΝΗ. Παράλληλα εταιρίες που στήριξαν το εγχείρημα είναιοι: ALPAGLASS, DS SMITH, FORLABELS και YARA HELLAS. Χορηγός τεχνολογίας είναι η OENSIGHTS και υποστηρικτής στα αναμνηστικά της ΒΙΒΟΝ που πωλούνται σε ένα μικρό shop μέσα στη Βιβλιοθήκη, η STAMPA.
