Με κεντρική θεματική το «Future Heritage - η αρχιτεκτονική του σήμερα, η κληρονομιά του αύριο», το 14ο Open House Thessaloniki μάς κάνει βόλτα στην Βιομηχανική Κληρονομιά της πόλης, μέσα από μία αρχιτεκτονική διαδρομή στην Δυτική Θεσσαλονίκη, αφιερωμένη στη βιομηχανική της ιστορία, αναδεικνύοντας κτίρια και συγκροτήματα που διαμόρφωσαν τον βιομηχανικό χαρακτήρα της πόλης.
Από τη Βίλα Πετρίδη στα Σφαγεία: Χώροι που συνδέουν το παρελθόν και το μέλλον της περιοχής
Στα μέσα του 19ου αιώνα εμφανίζονται οι πρώτες βιομηχανικές εγκαταστάσεις στη Θεσσαλονίκη, σηματοδοτώντας το πέρασμα της πόλης στη βιομηχανική εποχή. Παραγωγικές μονάδες -όπως αλευρόμυλοι, κλωστήρια, βυρσοδεψεία κτλ-, δίκτυα μεταφοράς -σιδηρόδρομος, λιμάνι, τραμ- και υποδομές -φωταέριο, ηλεκτρικό ρεύμα, υδροδότηση- συνθέτουν το βιομηχανικό τοπίο της πόλης. Η δυτική πλευρά της Θεσσαλονίκης γίνεται το «επίκεντρο» της βιομηχανικής δραστηριότητας και η πόλη αναδεικνύεται σε ένα από τα σημαντικότερα διοικητικά κι εμπορικά κέντρα της νοτιοανατολικής Ευρώπης.
Με μία διαδρομή που ξεκινά από -το «όριο» για την δυτική πλευρά της πόλης- την επιβλητική Βίλα Πετρίδη και συνεχίζεται προς τα Σφαγεία, με ενδιάμεσες στάσεις σε εμβληματικά κτήρια, όπως η Ζυθοποιία ΦΙΞ και το πρώτο, μεγάλης κλίμακας, βιοκλιματικό επιχειρηματικό πάρκο της Θεσσαλονίκης και της Βόρειας Ελλάδας, Hub 26, το κοινό της πόλης θα έχει την ευκαιρία να δει ιδίοις όμμασι -όχι όπως αποτυπώνονται σε φωτογραφίες αλλά όπως στέκονται έως σήμερα- τα κελύφη των κάποτε ενεργών συγκροτημάτων που διασώζονται, άλλοτε με φθορές, άλλοτε με νέες χρήσεις και άλλοτε με σχέδια ανάπλασης και αξιοποίησης.
Ζυθοποιία ΦΙΞ
Όπως τονίζει η Ρενάτα Δούμα, υπεύθυνη επικοινωνίας του Open House Thessaloniki, μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα, «ο κόσμος θα δει την υφιστάμενη κατάσταση των κτηρίων, που προφανώς θα διατηρηθούν και θα μετεξελιχθούν. Έχει σημασία να γνωρίζουμε πώς ήταν πριν. Είναι πολύ εντυπωσιακό να το δει κανείς όλο αυτό».
Η συγκεκριμένη διαδρομή είναι μία από τις δέκα θεματικές διαδρομές που δημιουργήθηκαν στην περίοδο της πανδημίας και κάθε χρόνο «ανασύρεται» μία από αυτές. Το 2025 ήταν η σειρά της βιομηχανικής κληρονομιάς. Και η επιλογή δεν είναι τυχαία.
«Θεωρούμε πως ταιριάζει και πάρα πολύ στο Future Heritage, (η αρχιτεκτονική του σήμερα - η κληρονομιά του αύριο), γιατί εκεί θα γίνουν και νέα έργα. Η περιοχή δεν θα παραμείνει στην ίδια κατάσταση. Οπότε, ουσιαστικά, αναδεικνύουμε και την μετεξέλιξη της βιομηχανικής κληρονομιάς της Θεσσαλονίκης», σημειώνει η κα Δούμα.
Η αστική, επιχειρηματική, επενδυτική και πολιτιστική αναγέννηση
Η δυτική είσοδος της πόλης βρίσκεται στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος, αποκτώντας νέα ταυτότητα, με την εγκατάσταση τραπεζών, ξενοδοχείων, επιχειρηματικών πάρκων κ.ά.
Κορωνίδες της «νέας σελίδας» για την περιοχή αποτελούν η ανέγερση του Μουσείου Ολοκαυτώματος και η επικείμενη ανάπλαση της Ζυθοποιίας ΦΙΞ, σε συνολική επιφάνεια 68.691 τ.μ., με την αποκατάσταση και επαναχρησιμοποίηση των διατηρητέων συγκροτημάτων και την κατασκευή δύο νέων κτηρίων. Η ανάπτυξη προβλέπει μικτή χρήση, με κατοικίες, ξενοδοχείο, εμπορικούς χώρους, χώρους εστίασης, καθώς και πολιτιστικούς. Η αρχιτεκτονική μελέτη του έργου θα παρουσιαστεί στη Θεσσαλονίκη στις 20 Νοεμβρίου, ενώ τα έργα ύψους 196 εκατ. ευρώ, που αναπτύσσει η DIMAND, αναμένεται να ξεκινήσουν εντός τριών έως τεσσάρων μηνών. Πέραν της έκθεσης των διασωθέντων κειμηλίων της ιστορικής ζυθοποιίας, το διατηρητέο συγκρότημα θα γίνει το νέο «σπίτι» της μοναδικής Συλλογής Κωστάκη που διαθέτει ο Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης - MOMus, αλλά και της Κρατικής Ορχήστρας Θεσσαλονίκης.
Απαρχή της «αναγέννησης» της περιοχής αποτέλεσε η κατασκευή του βιοκλιματικού επιχειρηματικού πάρκου, συνολικής επιφάνειας 31.000 τ.μ., επί των οδών 26ης Οκτωβρίου, Νικηφόρου Ουρανού, Φρίξου και Λήμνου, Hub 26, -έναντι της ιστορικής ΦΙΞ. Πρόκειται για το πρώτο μεγάλης κλίμακας επιχειρηματικό συγκρότημα της Βόρειας Ελλάδας και απευθύνεται σε πολυεθνικές εταιρείες, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και οργανισμούς υψηλής τεχνολογίας, προσφέροντας ενεργειακά αποδοτικούς χώρους γραφείων και σύγχρονες υποδομές βιωσιμότητας. Ήδη έχει προσελκύσει διεθνείς μισθωτές, όπως η εισηγμένη στον Nasdaq TaskUs, κορυφαίος πάροχος ψηφιακών υπηρεσιών και εμπειρίας πελατών, αλλά και μεγάλες ελληνικές τράπεζες όπως η Alpha Bank και η Τράπεζα Πειραιώς, ενώ από τον Σεπτέμβριο του 2025, στο συγκρότημα λειτουργούν και τα νέα γραφεία της Τράπεζας Εμπορίου και Ανάπτυξης Ευξείνου Πόντου (Παρευξείνια).
Hub 26
Παράλληλα, στην ευρύτερη ζώνη της 26ης Οκτωβρίου συγκεντρώνονται πλέον κομβικοί δημόσιοι και ιδιωτικοί φορείς όπως η ΑΑΔΕ, η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, η ZeniΘ, το Porto Center καθώς και σημαντικοί επιχειρηματικοί σύνδεσμοι, όπως ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Ελλάδος (ΣΒΕ). Επιπλέον, δύο πεντάστερα ξενοδοχεία λειτουργούν στην ίδια περιοχή, ενισχύοντας τον τουριστικό και συνεδριακό χαρακτήρα της δυτικής Θεσσαλονίκης.
Λίγο πιο μακριά, σε εξέλιξη βρίσκεται το έργο ανέγερσης του Μουσείου Ολοκαυτώματος Ελλάδος, ένα ταυτοτικό μνημείο για τη Θεσσαλονίκη, το οποίο αναμένεται να αποτελέσει διεθνές σημείο αναφοράς για την ιστορία της πόλης. Το μουσείο θα έχει συνολική επιφάνεια 9.000 τ.μ., με έξι υπέργειους και δύο υπόγειους ορόφους, αναπτυσσόμενο γύρω από ένα μικρό αστικό άλσος. Θα περιλαμβάνει αίθουσες μόνιμων και περιοδικών εκθέσεων, αρχεία, εκπαιδευτικά και ερευνητικά κέντρα, χώρους πολλαπλών χρήσεων και γραφεία διοίκησης, ενώ στο γειτονικό οικόπεδο θα δημιουργηθεί υπαίθριος χώρος στάθμευσης. Το έργο ύψους 40 εκατ. ευρώ χρηματοδοτείται από την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, το Ελληνικό Δημόσιο, καθώς και από δωρεές, μεταξύ των οποίων ξεχωρίζει εκείνη του Δρ. Άλμπερτ Μπουρλά. Η οικοδομική άδεια εκδόθηκε στα τέλη του Δεκεμβρίου 2023, και το μουσείο αναμένεται να είναι μεταξύ άλλων από τα πρώτα μεγάλα έργα της Θεσσαλονίκης που θα ολοκληρωθούν τα επόμενα χρόνια.
Επιπρόσθετα, σε εξέλιξη βρίσκεται η πρόσκληση μη δεσμευτικού ενδιαφέροντος, η οποία παρατείνεται έως τις 17 Δεκεμβρίου 2025, για την αξιοποίηση του Κεντρικού Σιδηροδρομικού Σταθμού Θεσσαλονίκης. Η ΓΑΙΑΟΣΕ Α.Ε., διαχειρίστρια της σιδηροδρομικής ακίνητης περιουσίας, άνοιξε επίσημα τον διάλογο με την αγορά και το επενδυτικό κοινό, παρουσιάζοντας το στρατηγικό της σχέδιο για τη μετατροπή του ιστορικού σταθμού σε έναν σύγχρονο πολυχρηστικό κόμβο μεταφορών, εμπορίου και επιχειρηματικής δραστηριότητας. Ο σχεδιασμός για τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Θεσσαλονίκης δεν περιορίζεται στην αρχιτεκτονική αναβάθμιση, αλλά στοχεύει στη δημιουργία ενός πυρήνα κινητικότητας, εμπορίου, τουρισμού και ψυχαγωγίας, ο οποίος θα λειτουργεί 24 ώρες το 24ωρο, συνδέοντας το σιδηροδρομικό δίκτυο, το μετρό, τα λεωφορεία και τα ταξί, αλλά και τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη δυτική είσοδο της πόλης, φιλοδοξώντας να αλλάξει ριζικά την εικόνα της δυτικής εισόδου της πόλης και να ενισχύσει τη θέση της Θεσσαλονίκης στον χάρτη των διασυνδεδεμένων μεταφορικών κόμβων.
Η Σίνδος στο επίκεντρο - Ξεναγήσεις στη ΒΙ.ΠΕ. εν ώρα λειτουργίας
Η βιομηχανική διάσταση του Open House ενισχύεται και από το «Made in Thessaloniki», που φέτος περιλαμβάνει κάτι πρωτόγνωρο για το κοινό της πόλης: ξεναγήσεις εν ώρα λειτουργίας σε εργοστάσια της Βιομηχανικής Περιοχής της Σίνδου.
LIDL Ελλάς, ΒΙ.ΠΕ. Σίνδου
Πέραν των ξεναγήσεων σε εργαστήρια και χώρους δημιουργίας κατά το διήμερο 15 και 16 Νοεμβρίου, ο επισκέπτης, την Τρίτη (18/11), θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει την παραγωγική διαδικασία των μονάδων: PAP Group, PALAPLAST, LIDL Ελλάς, VELTIA Labs for Life, EUROCO, καθώς και το εργοστάσιο της ΚΕΒΕ την Τετάρτη (19/11), μέσω δωρεάν δρομολογίων με λεωφορεία που θα ξεκινούν από τη Θεσσαλονίκη.
ΚΕ.Β.Ε., Νέα Σάντα
«Οι ξεναγήσεις γίνονται καθημερινές γιατί θέλουμε να είναι σε λειτουργία τα εργοστάσια και να δούμε όλη την παραγωγική διαδικασία», εξηγεί η κα Δούμα.
Διατήρηση, Ανασχεδιασμός, Αποκατάσταση, Βιωσιμότητα
Στις 22 και 23 Νοεμβρίου, 73 κτίρια με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον συμμετέχουν στο πρόγραμμα της δράσης των Open Tours του OPEN HOUSE Thessaloniki 2025. Για 14η χρονιά δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, κατοικίες, γραφεία, μουσεία, ξενοδοχεία και πολλοί ακόμη χώροι -οι οποίοι συνήθως δεν είναι ανοιχτοί προς το κοινό- συνθέτουν τη φετινή λίστα, προσκαλώντας το κοινό να γνωρίσει την πόλη μέσα από την αρχιτεκτονική της.
Οι φετινές συμμετοχές του OPEN HOUSE Thessaloniki κατηγοριοποιούνται σε τρεις βασικές ενότητες, οι οποίες αντανακλούν διαφορετικές όψεις της αρχιτεκτονικής εξέλιξης και του διαλόγου ανάμεσα στο παρελθόν, το παρόν και το μέλλον: Preserved Heritage, Transformation, Sustainable Design. Τα κτίρια θα φέρουν ειδική σήμανση της κατηγορίας στην οποία ανήκουν στο έντυπο πρόγραμμα του ΟΗΤ 2025, ώστε οι επισκέπτες να μπορούν εύκολα να τα εντοπίσουν. Σκοπός, μέσω της κεντρικής θεματικής «Future Heritage» είναι η εξερεύνηση της σύνδεσης ανάμεσα στην αρχιτεκτονική κληρονομιά και το μέλλον, αναδεικνύοντας έργα που:
- διατηρούν και αναδεικνύουν την ιστορική ταυτότητα των κτιρίων,
- επαναχρησιμοποιούν υπάρχοντα κτίρια και χώρους με δημιουργικό και καινοτόμο τρόπο,
- ενσωματώνουν τις αρχές της βιώσιμης και σύγχρονης αρχιτεκτονικής.
Παράλληλα, το Open Office συστήνει αρχιτεκτονικά γραφεία που δραστηριοποιούνται στη Θεσσαλονίκη και έχουν ξεχωρίσει στον εργασιακό τους κλάδο. Οι αρχιτέκτονες γίνονται… ξεναγοί και τοποθετούνται στα σύγχρονα ζητήματα της Θεσσαλονίκης μέσα από την σχεδιαστική τους προσέγγιση στα διάφορα έργα τους.
Τα αρχιτεκτονικά γραφεία που συμμετέχουν είναι τα εξής:
- URBAN SOUL PROJECT
- FORM RELATED
- UBU PLAN
- NOMEN ARCHITECTS
- MP SPARCH ARCHITECTS
- MINAS KOSMIDIS ARCHITECTS
«Η αρχιτεκτονική είναι πολύπλευρη. Δεν εστιάζει μόνο σε ένα κτήριο. Γι' αυτό και έχουμε εντάξει και αλλού είδους δράσεις, έτσι ώστε να απευθυνόμαστε και σε μεγαλύτερο κοινό αλλά και για να δούμε ότι δεν πρόκειται απλά για κτήρια αλλά για χώρους, για ολόκληρες γειτονιές. Η αρχιτεκτονική έχει τεράστια σημασία για τη ζωή μας», τονίζει η κα Δούμα
Minas Kosmidis Architects
Μάλιστα, σχολεία, πανεπιστημιακές σχολές και άλλοι εκπαιδευτικούς φορείς, μπορούν να συμμετάσχουν, κατόπιν ραντεβού, σε ειδικά σχεδιασμένες επισκέψεις σε επιλεγμένα κτίρια που συμμετέχουν στις OPEN TOURS, καθώς και σε χώρους δημιουργίας του προγράμματος MADE in Thessaloniki, ενώ μέσω των live-streaming tours δίνεται η δυνατότητα απομακρυσμένης ξενάγησης σε ορισμένα από τα κτίρια του προγράμματος. Οι ξεναγήσεις θα μεταδοθούν μέσω live μετάδοσης στο instagram μεταξύ 18-22 Νοεμβρίου, ενώ αργότερα θα είναι διαθέσιμες ως reels στο προφίλ του @openhousethessaloniki.
Όπως επισημαίνει, το Open House Thessaloniki έχει λάβει θερμή αποδοχή από το κοινό της πόλης. «Έχει μεγάλη απήχηση, ελπίζουμε να έχουμε και φέτος. Ο κόσμος το έχει αγκαλιάσει από την πρώτη χρονιά, το 2012, που ξεκινήσαμε δειλά δειλά και βλέπουμε ότι έχει μεγαλώσει αρκετά το εγχείρημα», σημειώνει η κα Δούμα. Παράλληλα, στοχεύοντας στη μείωση του χρόνου αναμονής των επισκεπτών, οι ιθύνοντες προχώρησαν στη δημιουργία ενός εξατομικευμένου QR code, το οποίο μπορεί να εκδοθεί είτε από τους επισκέπτες είτε με τη βοήθεια εθελοντών στα κτήρια που ανοίγουν φέτος τις πόρτες τους.
Οι ξεναγήσεις είναι δωρεάν και ελεύθερες για όλους και δεν απαιτείται κράτηση.
Για το MADE IN Thessaloniki, OPEN WALK 15 - 16.11 & OPEN OFFICE δημιουργήστε από τις 11.11 την ηλεκτρονική σας ταυτότητα εδώ.
Για το OPEN TOURS την κύρια εκδήλωση του OPEN HOUSE Thessaloniki 2025 στις 22-23.11 , που περιλαμβάνει ξεναγήσεις σε 73 κτίρια δημιουργήστε από τις 18.11 την ηλεκτρονική σας ταυτότητα εδώ.
Περισσότερες Πληροφορίες ΕΔΩ
