Η πρόσφατη παραδοχή του Αλέξη Τσίπρα στο βιβλίο του με τίτλο «Ιθάκη» ότι το περίφημο πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης δεν είχε καμία δυνατότητα εφαρμογής και ήταν ένα προεκλογικό… πυροτέχνημα, επιβεβαιώνει εκείνους που το 2014 επέμεναν ότι «οι αριθμοί του δεν βγαίνουν» και δικαιώνει όσους υποστήριζαν σθεναρά ότι η εκλογική νίκη του ΣΥΡΙΖΑ το 2015 ήταν προϊόν μιας -καλά πλασαρισμένης στην κοινωνία που αναζητούσε από κάπου να πιαστεί- πολιτική αυτ-απάτη.
Το ομολογεί ευθέως ο πρώην Πρωθυπουργός όταν γράφει ότι το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ήταν «καταλύτης» για την εκλογική νίκη του το 2015, παραδεχόμενος ταυτόχρονα ότι αποτέλεσε τον «πήχη που ποτέ δεν κατάφερε να υπερβεί». Η διατύπωση αυτή ισοδυναμεί με ομολογία ότι από το βήμα της ΔΕΘ «έκλεψε» την ψήφο των πολιτών όταν ήρθε η ώρα της κάλπης. Και αυτό γιατί η πολιτική «πρόταση» που κατέθεσε δεν ήταν συμβατή ούτε με τις πραγματικές δυνατότητες της χώρας, ούτε με τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς της εποχής.
Ο Τσίπρας έπαιξε, εμείς χάσαμε
Έτσι, κοιτώντας κανείς προς τα πίσω, εξάγει αβίαστα το συμπέρασμα ότι εκείνη η πολιτική πρακτική οδήγησε σε μια από τις πιο ταραχώδεις περιόδους της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας, με αδιέξοδες διαπραγματεύσεις, απώλεια της εθνικής αξιοπιστίας, οικονομική ασφυξία, κλειστές τράπεζες, capital controls, ύφεση, επώδυνες ανατροπές στην καθημερινότητα πολιτών και επιχειρήσεων και τελικά ένα τρίτο -σκληρό και αχρείαστο- μνημόνιο. Με λίγα λόγια, ο Αλέξης Τσίπρας… έπαιξε με την Ευρώπη, όμως εμείς χάσαμε ως κοινωνία στο σύνολο. Γιατί, το τίμημα του λαϊκισμού δεν το πληρώνουν ποτέ εκείνοι που τον θρέφουν, αλλά όσοι τον πιστεύουν. Ακόμα και ο Γιάνης Βαρουφάκης, στο δικό του βιβλίο «Ανίκητοι Ηττημένοι», περιγράφει το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης ως «ασυνάρτητο», βασισμένο σε χρηματοδοτικές πηγές «που ανήκαν στον χώρο της φαντασίας» και δεν είχε καμία πραγματική βάση διακυβέρνησης.
Ο πολιτικός δόλος πίσω από το πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης
Ως εκ τούτου έχουν δίκιο όσοι πολιτικοί αναλυτές υπενθυμίζουν, με αφορμή την κυκλοφορία της «Ιθάκης», ότι το Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης αποτελεί πλέον ένα πολιτικό υπόμνημα για το τι -πραγματικά- συμβαίνει όταν η δημαγωγία, ο καιροσκοπισμός και ο πολιτικός δόλος υποκαθιστούν τον ρεαλισμό και το εθνικό συμφέρον. Γιατί, κακά τα ψέματα, ήταν ένα «τερατούργημα» που υπονόμευε κάθε συνετή διαπραγματευτική στρατηγική για τη χώρα.
Η συζήτηση αυτή δεν αφορά μόνο την περίοδο της διακυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, από το 2015 έως το 2019, αλλά τον ευρύτερο τρόπο με τον οποίο το εγχώριο πολιτικό σύστημα αντιμετώπιζε για δεκαετίες έννοιες όπως «ευθύνη», «αλήθεια» και «κόστος» επιλογών. Τρεις λέξεις που πρέπει να αποτελούν πρακτικά θεμέλια της σωστής και λειτουργικής διακυβέρνησης και συνδέονται άμεσα με τον έναν χρόνο λειτουργίας του Μετρό Θεσσαλονίκης, ο οποίος συμπληρώθηκε χθες και στον οποίο αναφέρθηκε ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, στην κυριακάτική ανάρτησή του.
Το μετρό ως παράδειγμα ευθυγράμμισης του πολιτικού λόγου με την πράξη
Η λειτουργία του μετρό στη Θεσσαλονίκη, ενός έργου που επί δεκαετίες ταλαιπωρήθηκε από καθυστερήσεις, προσφυγές και κάθε λογής προσπάθειες πολιτικής εργαλειοποίησής του, αλλά και ταλαιπώρησε τους Θεσσαλονικείς, είναι ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα για το πώς η συνεπής εφαρμογή των πολιτικών αποφάσεων μπορεί να μετουσιωθεί σε χειροπιαστό κοινωνικό όφελος. Γιατί, όταν ο Πρωθυπουργός επισημαίνει στην ανάρτησή του ότι «πέρυσι τέτοια μέρα, η Θεσσαλονίκη ζούσε μια στιγμή που περίμενε για δεκαετίες», δεν περιγράφει μόνο την ολοκλήρωση του έργου από τεχνικής άποψης, αλλά υπενθυμίζει ότι ο πολιτικός λόγος οφείλει να ευθυγραμμίζεται με την πολιτική πράξη. Όσο για τα οφέλη της λειτουργίας του μετρό, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά: 27 εκατομμύρια επιβάτες σε 11 μήνες, 2,4 εκατομμύρια επιβιβάσεις μηνιαίως, δρομολόγια στην ώρα τους και ελάχιστες καθυστερήσεις.
Με αυτόν τον τρόπο η περίπτωση του μετρό λειτουργεί ως αντίστιξη σε όσα αναφέρθηκαν παραπάνω για το Πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης. Ως εκ τούτου το συμπέρασμα που εξάγεται είναι ότι η πολιτική είναι πράγματι η τέχνη του εφικτού. Αρκεί να μην τη μετατρέπει κανείς σε τέχνη του προσχηματικού.
