Η συγκεκριμένη περιοχή, αν και αντιμετωπίζει σοβαρές δημογραφικές, οικονομικές και γεωγραφικές προκλήσεις, διαθέτει ξεχωριστά χαρακτηριστικά τα οποία, με στοχευμένες παρεμβάσεις, μπορούν να συγκροτήσουν το δικό της πρότυπο ανάπτυξης, επισημαίνεται σε σχετικό δελτίο Τύπου της Προεδρίας της Κυβέρνησης.
Ειδικότερα, η Ευρυτανία, με μείωση πληθυσμού κατά 13,2% την τελευταία δεκαετία και τη χαμηλότερη πυκνότητα κατοίκων στη χώρα, καταγράφει έντονη γήρανση του πληθυσμού και χαμηλό κατά κεφαλήν ΑΕΠ. Παρά ταύτα, παρουσιάζει ενδείξεις ανάκαμψης, με αύξηση της μισθωτής εργασίας την τελευταία πενταετία και περιθώρια ανάπτυξης σε τομείς όπως ο τουρισμός, η διαχείριση του φυσικού περιβάλλοντος και ο πρωτογενής τομέας.
Η δομή της τοπικής οικονομίας διαφοροποιείται σημαντικά από τη δομή της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας με την έντονη παρουσία της βιομηχανίας. Κυριαρχεί ο κλάδος της δημόσιας διοίκησης και καταγράφεται αυξανόμενη συμβολή του εμπορίου, της φιλοξενίας και της βιομηχανίας.
Οι βασικές αναπτυξιακές προκλήσεις για την Ευρυτανία περιλαμβάνουν τη συγκράτηση και προσέλκυση νεότερων γενεών, την αναβάθμιση των κρίσιμων υποδομών σε υγεία, παιδεία και ενέργεια, καθώς και την αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της περιοχής σε τουρισμό, πολιτισμό και φυσικό περιβάλλον. Ιδιαίτερη σημασία έχει η ανάπτυξη ειδικών μορφών τουρισμού, η προώθηση της αγροδιατροφής και η προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Αντλώντας από τον φυσικό και πολιτιστικό της πλούτο και με τη συνεργασία της Κυβέρνησης, της Περιφέρειας, των Δήμων και των τοπικών φορέων, η Ευρυτανία έχει τη δυνατότητα να αξιοποιήσει τα πλεονεκτήματά της, που σχετίζονται κυρίως με την ορεινότητα, και να θέσει τις βάσεις για μια νέα εποχή βιώσιμης ανάπτυξης, δημιουργώντας ευκαιρίες για τους κατοίκους της.
Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης Ευρυτανίας
Το Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης Ευρυτανίας αποτελεί μια κοινή δέσμευση συνεργασίας για τις προτεραιότητες της περιοχής. Ένα συνολικό σχέδιο 445 εκατ. ευρώ που περιλαμβάνει υποδομές και πολιτικές με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση, αλλά και σημαντικές ενισχύσεις και δάνεια προς επιχειρήσεις, καθώς και ενδεικτικές παρεμβάσεις που προτεραιοποιήθηκαν και απαιτούν μεγαλύτερη ωρίμαση για την υλοποίησή τους το επόμενο διάστημα με τη συνεργασία όλων των εμπλεκομένων.
Για το πολυσυζητημένο οδικό έργο που θα συνδέσει τη Λαμία με το Καρπενήσι, όπως σημείωσε ο υφυπουργός παρά τω πρωθυπουργό Θανάσης Κοντογεώργης, ολοκληρώθηκε η περιβαλλοντική αδειοδότηση για το τμήμα από το τέλος της παράκαμψης Μακρακώμης έως το ανατολικό μέτωπο Σήραγγας Τυμφρηστού, εγκρίθηκαν οι απαλλοτριώσεις και θα προχωρήσει η χρηματοδότηση και δημοπράτηση του έργου.
Για το τμήμα Σταυρός-Καστρί υπογράφηκε τον Ιανουάριο 2025 η σύμβαση για την ωρίμαση των μελετών. Με την κατασκευή των δύο τμημάτων θα ολοκληρωθεί το σύνολο του οδικού άξονα που θα ενώσει τις δύο πόλεις μειώνοντας σημαντικά τον χρόνο μετάβασης.
Στον πρωτογενή τομέα έχουν καταβληθεί 17 εκατ. ευρώ σε 1.088 δικαιούχους μέσω του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης καθώς επίσης και αποζημιώσεις ύψους 333,103 Ευρώ από τον ΕΛΓΑ. Παράλληλα, καταβλήθηκαν περίπου 3 εκατ. Ευρώ σε 194 δικαιούχους για βιολογική γεωργία, 1,7 εκατ. Ευρώ σε 67 νέους γεωργούς με σκοπό τη στήριξή τους κατά την εκκίνηση της επιχείρησής τους, 1,7 εκατ. ευρώ σε 10 δικαιούχους για την υλοποίηση δράσεων της τοπικής στρατηγικής ανάπτυξης και 4,5 εκατ. Ευρώ σε 1.315 δικαιούχους στο πλαίσιο της ενίσχυσης των ορεινών περιοχών. Τέλος, έχουν ήδη πραγματοποιηθεί και αναμένονται περαιτέρω παρεμβάσεις ύψους 1.456 εκατ. ευρώ σε 18 δικαιούχους για τη διατήρηση απειλούμενων αυτόχθονων φυλών αγροτικών ζώων.
Στον χωροταξικό σχεδιασμό εκπονείται τοπικό πολεοδομικό σχέδιο στον Δήμο Καρπενησίου, ύψους 1.333.738 ευρώ, το πρώτο στάδιο του οποίου βρίσκεται σε εξέλιξη, καθώς επίσης και μελέτη οριοθέτησης των οικισμών του δήμου Αγράφων.
Για τη διαχείριση των υδάτων και την προστασία οικοσυστημάτων, είναι σε εξέλιξη η εκπόνηση Ειδικής Περιβαλλοντικής Μελέτης και Σχεδίου Διαχείρισης για τις περιοχές του δικτύου Natura 2000 της Περιφερειακής Ενότητας Ευρυτανίας, που προβλέπει την οριοθέτηση και θεσμοθέτηση διαβαθμισμένων ζωνών προστασίας και πρόβλεψη αντίστοιχων όρων και περιορισμών στις χρήσεις γης και στην άσκηση δραστηριοτήτων.
Ολοκληρώθηκε τον Μάιο η πρώτη Αναθεώρηση Σχεδίου Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας Λεκανών Απορροής Ποταμών (ΣΔΚΠ) για το υδατικό διαμέρισμα Δυτικής Στερεάς Ελλάδας, ύψους 1,88 εκατ. ευρώ. Για την προστασία των δασών κατά των πυρκαγιών, της παράνομης υλοτομίας και των καταπατήσεων, αναμένεται η υπογραφή τριών Υπουργικών Αποφάσεων για τη θεμελίωση ενός ολοκληρωμένου συστήματος διαχείρισης των δασών. Θεσμοθετείται έτσι ένα νέο οικονομικό εργαλείο για τη βιώσιμη διαχείριση, επιδοτώντας την αξιοποίηση της βιομάζας από τα έσοδα που συγκεντρώνονται από τους πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών ρύπων.
Για την ενίσχυση των ψηφιακών διασυνδέσεων αναμένεται η υπογραφή της σύμβασης για την ανάπτυξη ευρυζωνικών υποδομών υπερυψηλής ταχύτητας με σκοπό τη γεφύρωση του ψηφιακού χάσματος και τη δημιουργία ευνοϊκού περιβάλλοντος για ιδιωτικές επενδύσεις. Έχει ήδη δρομολογηθεί ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δήμου Καρπενησίου, που έχει ενταχθεί στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ.
Στον τομέα του πολιτισμού, έχουν εξασφαλιστεί από το περιφερειακό ΕΣΠΑ 2021-2027 5,8 εκατ. ευρώ για την προστασία και ανάδειξη της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής του Αγίου Λεωνίδη στο Κλαυσί Καρπενησίου, ενώ προχωράει η εκπόνηση μελετών για τη στερέωση και συντήρηση ξύλινων στοιχείων του Καθολικού της Ιεράς Μονής Κοιμήσεως Θεοτόκου-Παναγιάς Δομιανών, αλλά και πλήθος μικρότερων έργων για την αναβάθμιση των πολιτιστικών πόρων της περιοχής.
Για την ενίσχυση των σχολικών υποδομών εντάχθηκαν στο πρόγραμμα «Μαριέττα Γιαννάκου» το 1ο και 2ο Δημοτικό Σχολείο Καρπενησίου, ενώ στο ΕΣΠΑ της Στερεάς Ελλάδας 2021-2027 εντάχθηκαν το 3ο Δημοτικό Σχολείο Καρπενησίου και το 2ο Γυμνάσιο Καρπενησίου, με σκοπό την αναβάθμιση και επισκευή των υποδομών τους.
Σημαντική εξέλιξη για την περιοχή αποτελεί η ένταξη του Τμήματος Δασολογίας και Διαχείρισης Φυσικού Περιβάλλοντος στο 4ο επιστημονικό πεδίο των Πανελλαδικών, εξασφαλίζοντας τη δυνατότητα επιλεξιμότητάς του από περισσότερους υποψηφίους. Τέλος, αναγνωρίστηκε ο ενιαίος και αδιάσπαστος τίτλος σπουδών (Integrated Master) πεναετούς διάρκειας που απονέμεται στους αποφοίτους του Τμήματος Δασολογίας και ΔΦΠ (Δασολογία και Φυσικό Περιβάλλον).
Στον τομέα του τουρισμού, η περιφερειακή ενότητα Ευρυτανίας με πλούσιους πολιτιστικούς, θρησκευτικούς και φυσικούς πόρους, παρουσιάζει ανεκμετάλλευτες δυνατότητες. Οι αφίξεις σε καταλύματα της Περιφέρειας Στερεάς Ελλάδας ανήλθαν σε περίπου 1 εκατ. επισκέπτες, οι 55.700 εκ των οποίων καταγράφηκαν στην Περιφερειακή Ενότητα Ευρυτανίας.
Στο Χιονοδρομικό Κέντρο Καρπενησίου έχει ήδη εκτελεστεί η αναβάθμιση των αναβατήρων, ενώ σε προχωρημένο στάδιο είναι οι εργασίες για την αναβάθμιση των κτηριακών εγκαταστάσεων, που αναμένεται να ολοκληρωθούν τον Ιούνιο 2026. Παράλληλα, η Περιφέρεια έχει εξασφαλίσει πόρους 9,9 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την ενίσχυση του εξοπλισμού αθλητικών και πολυλειτουργικών ψυχαγωγικών υποδομών και είναι σε εξέλιξη ο σχετικός διαγωνισμός.
Για την ενδυνάμωση του ανθρώπινου δυναμικού στην Ευρυτανία, η ΔΥΠΑ υλοποιεί στοχευμένες δράσεις κατάρτισης, αναβάθμισης και εξειδίκευσης δεξιοτήτων ανέργων και εργαζομένων, αλλά και ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας.
Στον τομέα της υγείας είναι ενταγμένο στο ΕΣΠΑ το έργο των παρεμβάσεων για την ενεργειακή αναβάθμιση του Γενικού Νοσοκομείου Καρπενησίου, ύψους 1,380 εκατ. Ευρώ, ενώ αναμένεται να ενταχθούν έργα για την ενίσχυση του νοσοκομείου με υλικοτεχνικό εξοπλισμό.
Για την προσέλκυση προσωπικού, δίνεται μηνιαίο επίδομα παραμονής σε προβληματικές και άγονες περιοχές σε 25 γιατρούς. Στο πλαίσιο αναβάθμισης της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας σχεδιάζεται η επέκταση των Κινητών Ομάδων Υγείας (ΚΟΜΥ), οι οποίες παρέχουν υπηρεσίες υγείας, με τον προγραμματισμό διενέργειας προληπτικών εξετάσεων, ιατρική εξέταση, υλοποίηση προγραμμάτων εμβολιασμού, κ.α. Τον Μάιο και τον Ιούλιο, 2025, οι ΚΟΜΥ υλοποίησαν δράσεις στον νομό Ευρυτανίας.
Επισκέφθηκαν τα 'Αγραφα, το Ραπτόπουλο, το Προυσσό, τη Φουρνά, το Καρπενήσι, τη Βαλαώρα, το Κρίκελλο και την Φραγκίστα όπου πραγματοποίησαν 31 κατ' οίκον επισκέψεις και 189 στο σταθερό σημείο. Μέσα στον Οκτώβριο θα ανακοινωθεί ο σχεδιασμός για τις δράσεις των ΚΟΜΥ μέχρι το τέλος του έτους.
Μέσω του Υπουργείου Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας ενισχύονται οικογένειες και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η Πιλοτική Εφαρμογή του χρηματοδοτούμενου από το Ταμείο Ανάκαμψης Ανθεκτικότητας προγράμματος «Προσωπικός Βοηθός για 'Ατομα με Αναπηρία» με 32 δικαιούχους στην Περιφέρεια.
Ενίσχυση ορεινών περιοχών
Ο σχεδιασμός για τις ορεινές περιοχές συνδέεται άμεσα με το Τοπικό Σχέδιο Ανάπτυξης της Ευρυτανίας. Η κυβέρνηση θα παρουσιάσει έως το τέλος του 2025 τον συνολικό σχεδιασμό για τις ορεινές περιοχές της χώρας με βάση τα Τοπικά Σχέδια Ανάπτυξης που καταρτίζονται σε συνεργασία με τις τοπικές κοινωνίες αλλά και τις εθνικές οριζόντιες πολιτικές. Ακολουθούν κάποια χρήσιμα στοιχεία ως προς το εύρος της κυβερνητικής πολιτικής για τις περιοχές αυτές.
Μέσω του ΕΣΠΑ 2021-2027 προβλέπονται πόροι ύψους 431 εκατ. ευρώ για Ολοκληρωμένες Χωρικές Επενδύσεις εκ των οποίων τα 400 εκατ. ενισχύουν ορεινές περιοχές της χώρας. Σημαντικός στόχος είναι η χωρική ανάπτυξη και συνοχή μέσω της εφαρμογής των Ολοκληρωμένων Χωρικών Επενδύσεων και της Τοπικής Ανάπτυξης με Πρωτοβουλία των Τοπικών Κοινοτήτων (ΤΑΠΤΟΚ) προσφέροντας λόγους στους νέους ανθρώπους να μείνουν ή και να επιστρέψουν στον τόπο τους (the right to stay).
Μέσω του Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος Αγράφων προβλέπεται η χρηματοδότηση 90 εκατ. ευρώ για τους τρεις δήμους (Αγράφων, Λίμνης Πλαστήρα και Αργιθέας) για την αύξηση της προσβασιμότητας της περιοχής, στη μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία, στην προστασία και ανάδειξη των φυσικών και πολιτισμικών πόρων καθώς και στη στήριξη του ανθρώπινου κεφαλαίου και στην ενίσχυση της απασχόλησης.
Στις νέες προσκλήσεις ανταγωνιστικότητας του ΕΣΠΑ 2021-2027 θα προβλεφθεί - ειδικά για τις ορεινές περιοχές - η τήρηση της μακροχρόνιας υποχρέωσης για διατήρηση των Ετήσιων Μονάδων Εργασίας να είναι μερικής απασχόλησης κι όχι πλήρους απασχόλησης αναγνωρίζοντας τη δυσκολία των επιχειρήσεων στις ορεινές περιοχές να ανταποκριθούν σε αυτή τη μακροχρόνια υποχρέωση.
Στο πρωτογενή τομέα προβλέπονται αυξημένα κίνητρα για τις ορεινές και μειονεκτικές περιοχές με έμφαση στα προγράμματα Leader. Από το 2019 έως σήμερα έχουν διατεθεί από το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ~1,2 δισ. ευρώ σε δράσεις και ενισχύσεις για τις ορεινές περιοχές.
Για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος έχουμε θεσμοθετήσει τα Απάτητα Βουνά, μεταξύ των οποίων και η ορεινή περιοχή του δήμου Αγράφων, όπου επιβάλλονται πρόσθετοι όροι και περιορισμοί, ενώ μέσω του προγράμματος Antinero εκτελούνται έργα προστασίας των δασών.
Μέσω του νέου αναπτυξιακού νόμου προβλέπονται ειδικά κίνητρα και ευνοϊκές ρυθμίσεις για επενδύσεις σε ορεινές περιοχές με αυξημένα ποσοστά ενίσχυσης και μειωμένα κατώτατα όρια επένδυσης. Μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας διατίθενται 67,6 εκατ. ευρώ για τον ορεινό τουρισμό.
Έχουν ενταχθεί πέντε επενδυτικά σχέδια για την ενίσχυση χιονοδρομικών κέντρων και ορειβατικών καταφυγίων, μεταξύ των οποίων το χιονοδρομικό κέντρο Καρπενησίου με προϋπολογισμό 9,9 εκατ. ευρώ. Επιπλέον δημιουργείται ψηφιακή πλατφόρμα για την ανάδειξη των ορεινών περιοχών της Ελλάδας. Η διαγωνιστική διαδικασία είναι σε εξέλιξη. Το έργο περιλαμβάνει και ενέργειες προώθησης και προβολής του ορεινού τουρισμού.
Ταυτοχρόνως ενισχύεται η μοριοδότηση για την εντοπιότητα δημοσίων υπαλλήλων στην περιφέρεια. Συγκεκριμένα, παρέχει 40 μόρια σε μόνιμους κατοίκους νησιών, ορεινών και απομακρυσμένων περιοχών και 20 μόρια σε κατοίκους μεσαίων ηπειρωτικών δήμων. Οι δικαιούχοι δεσμεύονται να υπηρετήσουν 10 χρόνια στη θέση διορισμού τους και επιπλέον 5 χρόνια στην ίδια περιφερειακή ενότητα.
Στόχος είναι η ενίσχυση της στελέχωσης δημόσιων υπηρεσιών σε ορεινές, νησιωτικές και απομακρυσμένες περιοχές της χώρας. Για τους εκπαιδευτικούς θεσμοθετήθηκε ο διπλασιασμός της προϋπηρεσίας σε δυσπρόσιτες σχολικές μονάδες και η επέκταση επιδότησης ενοικίου εκπαιδευτικών. Παράλληλα, λειτουργούν αυτόνομες τάξεις Γυμνασίου σε απομακρυσμένες ορεινές περιοχές, αλλά υπάρχουν και ειδικές ρυθμίσεις για τα ολιγοθέσια σχολεία.
Για την ενίσχυση των υπηρεσιών υγείας, αναμένεται εντός Οκτωβρίου ο πλήρης σχεδιασμός για τις Κινητές Ομάδες Υγείας που παρέχουν υπηρεσίες υγείας σε απομακρυσμένες περιοχές (μικρά και πολύ μικρά νησιά, δυσπρόσιτες ορεινές περιοχές με μόνιμο πληθυσμό κάτω των 10.000), ενώ με την επέκταση του Εθνικού Δικτύου Τηλεϊατρικής και Κατ' Οίκον Παρακολούθησης σε Απομακρυσμένες Περιοχές επιτρέπεται σε γιατρούς και ασθενείς να συνδέονται σε πραγματικό χρόνο, ανεξαρτήτως απόστασης. Για την προσέλκυση γιατρών προβλέπονται οικονομικά κίνητρα προσέλκυσης και παραμονής ιατρών κλάδου ΕΣΥ για προβληματικές και άγονες περιοχές.
Με το ν. 5178/2025 θεσπίζεται το Πρόγραμμα Δημογραφικής Ανάπτυξης για την ενίσχυση των Δήμων Σουφλίου, Διδυμότειχου και Ορεστιάδας (δήμοι μετεγκατάστασης), παρέχοντας οικονομική ενίσχυση σε μονοπρόσωπα ή πολυπρόσωπα νοικοκυριά που θα μεταφέρουν σε αυτούς την κύρια κατοικία και το κέντρο βιοτικών δραστηριοτήτων τους. Μετά την αξιολόγηση της πιλοτικής περιόδου εφαρμογής του προγράμματος, θα αξιολογηθεί ο τρόπος και το εύρος επέκτασης του μέτρου σε περιοχές όπως η Ευρυτανία.
Νέοι πόροι για την ενίσχυση των ορεινών περιοχών σχεδιάζονται μέσω του Κοινωνικού Κλιματικού Ταμείου. Το νέο ταμείο θα χρηματοδοτήσει την ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων, τον εκσυγχρονισμό ΜΜΜ και πράσινες μετακινήσεις, και θα παρέχει άμεση εισοδηματική στήριξη σε ευάλωτα και φτωχά νοικοκυριά (ενεργειακά και µεταφορικά) µε τη χρήση κοινωνικών και γεωγραφικών κριτηρίων. Το Ταμείο αναμένεται να ενεργοποιηθεί τον Ιανουάριο του 2026 και θα έχει διάρκεια έως το 2032.
Στο κυβερνητικό κλιμάκιο που βρέθηκε σήμερα στο Καρπενήσι συμμετείχαν οι Χ. Κέλλας, υφυπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, Ε. Ράπτη, υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Ε. Μπακογιάννης, γενικός γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, Δ. Αναγνώπουλος, γενικός γραμματέας Υποδομών, Β. Παντελοπούλου, γενική γραμματέας Εταιρικού Συμφώνου Περιφερειακής Ανάπτυξης, Χ. Κράββαρη, γενική γραμματέας Δημόσιας Υγείας και Β. Κουτσούκου, γενική γραμματέας Τουριστικής Πολιτικής και Ανάπτυξη και η Γ. Χορμόβα, Διοικήτρια της Δημόσιας Υπηρεσίας Απασχόλησης.
Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ
