Ωστόσο, τα εμπόδια δεν είναι αμελητέα. Το μικρό μέγεθος των περισσότερων ελληνικών εταιρειών, η δυσκολία συνεργασίας, η έλλειψη συντονισμένου σχεδίου και η περιορισμένη πρόσβαση σε οργανωμένα χρηματοδοτικά εργαλεία δημιουργούν ένα περιβάλλον που δεν επιτρέπει πάντα την πλήρη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων. Μπορούν οι καινοτόμοι της Θεσσαλονίκης να δράσουν παγκόσμια; Και αν ναι, με ποια στρατηγική και ποιες προϋποθέσεις;
Η ανάγκη για ενιαίο σχεδιασμό και ομογενοποίηση
Ο Τάσος Μάνος, Πρόεδρος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων Τεχνολογίας Πληροφορικής Ελλάδος (ΣΕΤΠΕ), αναδεικνύει ως θεμελιώδη πρόκληση τη δυσκολία συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων του κλάδου. Όπως τονίζει, «θα θέλαμε και το έχουμε σκεφτεί πολλές φορές, να υπάρχει ένας ενιαίος σχεδιασμός τόσο στα προϊόντα όσο και σε επίπεδο τοπικής κοινωνίας, ώστε να δημιουργήσουμε ένα εξαγώγιμο προϊόν που θα δώσει προστιθέμενη αξία στη Θεσσαλονίκη».
Σύμφωνα με τον ίδιο, το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι το μέγεθος των επιχειρήσεων, τόσο σε ανθρώπινο δυναμικό όσο και σε οργανωτική δομή. «Οι περισσότερες εταιρείες παραγωγής λογισμικού δεν έχουν τους απαραίτητους πόρους για να αφιερώσουν σε μια στρατηγική εξωστρέφειας», εξηγεί. Παράλληλα, η αντιπαράθεση με πιο οργανωμένα οικοσυστήματα του εξωτερικού δυσχεραίνει την είσοδο στις διεθνείς αγορές. Τέλος, όπως σημειώνει, το «ελληνικό φαινόμενο» της αδυναμίας σύζευξης κλάδων – πληροφορικής με άλλες εξαγωγικές δραστηριότητες – στερεί από τη Θεσσαλονίκη τη δυνατότητα να εμφανιστεί ως ισχυρή συλλογική δύναμη.
Η γεωστρατηγική θέση και τα πανεπιστήμια ως ατού
Ο Κωνσταντίνος Μωραϊτίδης, Αντιπρόεδρος του Εμπορικού και Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΒΕΘ), υιοθετεί μια πιο αισιόδοξη οπτική. «Στα όνειρα δεν υπάρχει ταβάνι. Ωστόσο, η φιλοδοξία χρειάζεται αυτογνωσία», σημειώνει χαρακτηριστικά, υπογραμμίζοντας πως η Θεσσαλονίκη διαθέτει μοναδικά συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η γεωγραφική και γεωστρατηγική θέση της πόλης, σε συνδυασμό με τα τρία μεγάλα πανεπιστήμια (ΑΠΘ, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ΔΙΠΑΕ) και την Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, δημιουργούν, όπως τονίζει, ένα «υποχρεωτικό δυναμικό». Η πόλη έχει ήδη προσελκύσει δημιουργικό ανθρώπινο κεφάλαιο, ενώ η συγκυρία είναι ευνοϊκή για να εξελιχθεί σε κόμβο εξωστρέφειας.
Το ΕΒΕΘ, με την πολυετή εμπειρία του στις εξαγωγές, στηρίζει έμπρακτα τις επιχειρήσεις με συνεργασίες με ξένους φορείς, με αποστολές σε εκθέσεις, με συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα και με πρόσβαση σε χρηματοδοτικά εργαλεία. «Το Επιμελητήριο είναι εδώ για να δημιουργεί βατήρες, αλλά και να προσαρμόζεται στις νέες ανάγκες των μελών του», υπογραμμίζει.
Η αξιοποίηση της πρώτης ύλης: τα πανεπιστήμια και τα μυαλά
Για τον Κοσμά Βάμβαλη, Διευθύνοντα Σύμβουλο της ATLANTIS Engineering και μέλος του ΔΣ του Συνδέσμου Εξαγωγέων (ΣΕΒΕ), το πιο σημαντικό κεφάλαιο της Θεσσαλονίκης είναι οι φοιτητές και τα πανεπιστήμια. «Έχουμε φοβερά πανεπιστήμια, πολύ καλά μυαλά, άρα έχουμε εξαιρετική πρώτη ύλη», τονίζει.
Η αξιοποίηση αυτού του ανθρώπινου δυναμικού είτε από ελληνικές επιχειρήσεις είτε από πολυεθνικές που έχουν ήδη εγκατασταθεί στην πόλη αποτελεί κρίσιμη προτεραιότητα. Η εμπειρία της ATLANTIS, με παρουσία σε 11 χώρες, δείχνει πως η εξωστρέφεια δεν είναι απλώς επιλογή αλλά προϋπόθεση ανταγωνιστικότητας. «Πρέπει να ανεβάσουμε πολύ ψηλά τα στάνταρ μας για να είμαστε ανταγωνιστικοί και στην Ελλάδα και διεθνώς. Οι εξαγωγές είναι σημαντικό brand για όλες τις επιχειρήσεις μας», καταλήγει.
Ομπρέλα συνεργασίας και διεθνή δίκτυα
Ο Δημήτρης Τσιτσάμης, Πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Logistics Βορείου Ελλάδος (EEL.BE), εστιάζει στην ανάγκη συλλογικότητας και διεθνούς διασύνδεσης. «Έχουμε δυνατό σύστημα καινοτομίας, αλλά χρειαζόμαστε μια ομπρέλα συνεργασίας. Να ενώσουμε πανεπιστήμια και επιχειρήσεις κάτω από έναν κοινό στόχο και αφήγημα», αναφέρει.
Η διασύνδεση με hubs του εξωτερικού – όπως το Ρότερνταμ ή η Βαρκελώνη – δεν πρέπει να περιοριστεί στην ανταλλαγή γνώσης, αλλά να οδηγήσει σε κοινά projects και μετρήσιμα αποτελέσματα. «Οι ελληνικές startups πρέπει να εξάγουν, τα clusters να προσελκύουν επενδύσεις, η έρευνα να γίνεται προϊόν. Η Θεσσαλονίκη πρέπει να περάσει από τις πρωτοβουλίες σε πραγματικά αποτελέσματα με διεθνή αντίκτυπο», επισημαίνει.
Το mentality της εξωστρέφειας
Ο Αλέξης Παπαδημητρίου, μέλος του ΣΕΤΠΕ, βάζει στο επίκεντρο τον ανθρώπινο παράγοντα και τις δεξιότητες. «Στις ψηφιακές υπηρεσίες δεν υπάρχουν σύνορα. Το ζήτημα είναι να αποκτήσουμε το mentality της εξωστρέφειας», υποστηρίζει.
Κατά τον ίδιο, αυτό απαιτεί την επιλογή ή εκπαίδευση στελεχών με διεθνή προσανατολισμό, δεξιότητες στρατηγικής και επίλυσης προβλημάτων. «Πρέπει να επιλέξουμε τα άτομα που διαθέτουν αυτή τη νοοτροπία ή να τα εκπαιδεύσουμε. Χωρίς τέτοιου είδους ταλέντα, η Θεσσαλονίκη δύσκολα θα βγει έξω από τα σύνορα», τονίζει.
Από το όραμα στην πράξη
Συνοψίζοντας τις απόψεις των εκπροσώπων της επιχειρηματικής κοινότητας, αναδεικνύονται τέσσερις βασικοί άξονες που θα μπορούσαν να μετατρέψουν τη Θεσσαλονίκη σε διεθνές κέντρο καινοτομίας:
1. Συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα: Η ανάγκη για ενιαίο σχεδιασμό και κοινή στρατηγική προβολής είναι αδιαπραγμάτευτη.
2. Δημιουργία ισχυρής ταυτότητας “Made in Thessaloniki”: Ένα brand που θα συνδυάζει τεχνολογία, έρευνα και επιχειρηματικότητα.
3. Στήριξη της νέας γενιάς: Αξιοποίηση της «πρώτης ύλης» των πανεπιστημίων με mentoring, δομές στήριξης και χρηματοδότηση.
4. Διεθνής εξωστρέφεια με στρατηγική: Δικτύωση με διεθνή hubs, συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ανάπτυξη exports και κοινών projects.
Η δυναμική υπάρχει, τα παραδείγματα είναι υπαρκτά, η διεθνής αναγνώριση είναι εφικτή. Το ζητούμενο πλέον είναι η μετάβαση από τις διάσπαρτες πρωτοβουλίες σε μετρήσιμα αποτελέσματα που θα αποδείξουν ότι η Θεσσαλονίκη μπορεί να σταθεί ισότιμα δίπλα σε άλλα διεθνή οικοσυστήματα καινοτομίας.
