Το Καπάνι ή αλλιώς Αγορά Βλάλη, με ιστορία άνω των 100 ετών, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της εμπορικής και πολιτιστικής ταυτότητας της Θεσσαλονίκης. Σήμερα, ωστόσο, έρχεται αντιμέτωπο με τη συρρίκνωση της εμπορικής δραστηριότητας, σοβαρές φθορές στις υποδομές, θέματα καθαριότητας και ασφάλειας, αλλά και με το χρόνιο πρόβλημα του παραεμπορίου που πλήττει την οργανωμένη αγορά.
Οι αριθμοί που περιγράφουν το πρόβλημα
Η σημερινή εικόνα είναι αποκαλυπτική καθώς στην αγορά λειτουργούν περίπου 220 καταστήματα τροφίμων, ειδών ένδυσης και διαφόρων άλλων εμπορευμάτων, εκ των οποίων τα 70 παραμένουν κλειστά. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν το 32% των καταστημάτων είναι ανενεργό, με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τη δυναμική της αγοράς και την εικόνα της πόλης στους κατοίκους αλλά και στους επισκέπτες της.
Όπως επισημαίνει ο Χρήστος Νικολόπουλος, Πρόεδρος του Συλλόγου Επαγγελματιών Ιστορικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, «τα κλειστά καταστήματα δείχνουν μια δυσάρεστη εικόνα σε κατοίκους και τουρίστες. Με παρουσία 40 χρόνων στην αγορά, έχω δει όλες τις διακυμάνσεις και θεωρώ πως ήρθε η ώρα να βγάλουμε συμπεράσματα για το τι πρέπει να γίνει».
Από την κρίση και την πανδημία στο... εργοτάξιο
Οι επαγγελματίες που έχουν απομείνει πίσω από τα ανοιχτά καταστήματα μιλούν για έναν μαρασμό που δεν ήρθε ξαφνικά. Όπως λένε, οι συνέπειες της οικονομικής κρίσης οδήγησαν πρώτα στην πτώση του τζίρου, ακολούθησε η πανδημία με τα πολύμηνα lockdown που επέφεραν ισχυρό πλήγμα, ενώ τα τελευταία χρόνια η περιοχή μετατράπηκε σε «απέραντο εργοτάξιο». Τα διαρκή έργα, αν και αναγκαία, απέτρεψαν τους καταναλωτές από το να κατέβουν στο κέντρο για αγορές.
Αν συνυπολογίσει κανείς και το πρόβλημα του παραεμπορίου, που υποσκάπτει τη νομιμότητα και πλήττει τον υγιή ανταγωνισμό, αλλά και τα αυξημένα λειτουργικά κόστη των μικρών επιχειρήσεων, η εικόνα της αγοράς ήταν σχεδόν προδιαγεγραμμένη. «Το Καπάνι στο κέντρο της Θεσσαλονίκης αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα που το οδηγούν μέρα με τη μέρα στον αφανισμό. Είναι ένα πρόβλημα που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια με πτωτική πορεία, συνδέεται και με το παραεμπόριο αλλά και με τις δυσκολίες στην αδειοδότηση και τη λειτουργία των καταστημάτων», αναφέρει από την πλευρά του ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Στέλιος Αγγελούδης.
Το σχέδιο του Δήμου για την αναγέννηση
Υπό το βάρος αυτής της πραγματικότητας, ο Δήμος Θεσσαλονίκης αναλαμβάνει πρωτοβουλία για την οικονομική και λειτουργική αναγέννηση της αγοράς σε συνεργασία με εκπροσώπους του εμπορικού κόσμου, επιμελητήρια, την Ελληνική Αστυνομία και τις αρμόδιες δημοτικές υπηρεσίες. Στόχος είναι ο σχεδιασμός ενός συνολικού πλαισίου παρεμβάσεων που θα εξασφαλίσει τη βιωσιμότητα και θα επαναφέρει το Καπάνι στον ρόλο που του αξίζει, θέτοντας και νέα κανονιστική.
Ο κ. Αγγελούδης ανακοίνωσε ότι ξεκινά διαβούλευση για την αναγέννηση της αγοράς, χαρακτηρίζοντας τη σύσκεψη που είχε με τους εμπλεκόμενους φορείς ως ένα ουσιαστικό βήμα μιας παραγωγικής συνεδρίασης. «Εφόσον τρέξουμε γρήγορα όλες τις αποφάσεις που πάρθηκαν, μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι για το μέλλον της ιστορικής αγοράς», ανέφερε, τονίζοντας πως «είναι αυτονόητη υποχρέωση του Δήμου να ξεκινήσει αυτόν τον διάλογο ώστε να υπάρξει ένας βηματισμός που θα αποκαταστήσει την ιστορικότητα αλλά και την αναπτυξιακή προοπτική της αγοράς, για να συνεχίσει να υπάρχει, με διαφορετικούς όρους».
Τα μέτρα που αποφασίστηκαν
Συγκεκριμένα και στοχευμένα μέτρα με κάποια από αυτά να εφαρμόζονται άμεσα ανακοίνωσε ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης προκειμένου να τονωθεί η αγορά Καπάνι και να επιστρέψει στις παλιές της δόξες.
Ειδικότερα:
-Πρώτη προτεραιότητα είναι η εκπόνηση και υλοποίηση από την ΕΛΑΣ επιχειρησιακού σχεδίου σε συνεργασία με τη Δημοτική Αστυνομία για την αντιμετώπιση του παραεμπορίου και κάθε εγκληματικής δραστηριότητας εντός και γύρω από την Αγορά Βλάλη και το «πέταλο» της Αριστοτέλους, με στόχο την καταπολέμηση του παραεμπορίου και της διακίνησης ναρκωτικών. Ο δήμαρχος μάλιστα δήλωσε ξεκάθαρα ότι περιμένει να δει αποτελέσματα από τον επόμενο μήνα στην περιοχή καθώς, όπως υποστήριξε, η παραβατική δραστηριότητα είναι το πρώτο πρόβλημα που πρέπει να λυθεί στην ιστορική αυτή αγορά.
-Εφαρμογή επιχειρησιακού σχεδίου για την ενίσχυση της Καθαριότητας εντός των επόμενων 15 ημερών, για τη διαχείριση ζωικών και φυτικών αποβλήτων, με αυστηρά πρόστιμα για όσους δεν τηρούν τις νόμιμες διαδικασίες αποκομιδής.
- Διαβούλευση για τη σύνταξη νέας Κανονιστικής και τη συγκρότηση Ειδικού Φορέα Διαχείρισης για την Αγορά Βλάλη, ώστε εντός των επόμενων δύο μηνών να υπάρχει σχέδιο Κανονιστικής και πρόταση για τη λειτουργία του Φορέα. Θα συσταθεί μάλιστα Επιτροπή που θα επεξεργαστεί έως τον Σεπτέμβριο το σχέδιο της νέας κανονιστικής διάταξης λειτουργίας της αγοράς και παράλληλα την πρόταση για δημιουργία ειδικού φορέα διαχείρισης. Η επιτροπή θα περιλαμβάνει εκπροσώπους του Επαγγελματικού Επιμελητηρίου Θεσσαλονίκης (ΕΕΘ), του Συλλόγου Επαγγελματιών και στέλεχος του Δήμου.
- Σύσταση Γραφείου Ανάπτυξης και Υποστήριξης της Αγοράς στο Επαγγελματικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, με στόχο την αξιολόγηση και το σχεδιασμό αναπτυξιακών κινήτρων. Οι επαγγελματίες στο Καπάνι θα μπορούν να ενημερώνονται για επιδοτούμενα προγράμματα αλλά και για υποστηρικτικά εργαλεία.
- Κατάργηση τελών κατάληψης κοινόχρηστων χώρων και για το 2026, για τα καταστήματα στην Αγορά Βλάλη καθώς και καταβολής δημοτικών τελών για νέους επιχειρηματίες που θα εγκατασταθούν εντός της Αγοράς από 3 έως 5 χρόνια, ανάλογα με τα περιθώρια του δημοτικού ταμείου. Για το συγκεκριμένο θέμα θα κατατεθεί σχετική πρόταση προς το Δημοτικό Συμβούλιο με τις σχετικές αποφάσεις να ανακοινώνονται τον Σεπτέμβριο.
- Υλοποίηση προγράμματος δράσεων Πολιτισμού εντός της Αγοράς και προώθηση της αυθεντικότητας του Καπάνι ως τοποσήμου της πόλης μέσα από τον Οργανισμό Τουρισμού Θεσσαλονίκης. Η αντιδημαρχία Πολιτισμού θα καταθέσει σχέδιο για πολιτιστικές δράσεις που θα λαμβάνουν χώρα όλο τον χρόνο, ενισχύοντας έτσι την επισκεψιμότητα.
Ο Κανονισμός και ο φορέας διαχείρισης
Καθοριστική θεωρήθηκε η πρόταση του κ. Νικολόπουλου για τη δημιουργία ενός ενιαίου φορέα διαχείρισης, που θα επιβλέπει την τήρηση ενός κοινού κανονισμού λειτουργίας. «Ένα ανοιχτό εμπορικό κέντρο όπως το Καπάνι, χωρίς φορέα διαχείρισης, δεν μπορεί να λειτουργήσει. Πλέον τώρα που ολοκληρώνονται και τα πολύπαθα έργα, είναι ώρα να αλλάξει η εικόνα της αγοράς», είπε, θυμίζοντας ότι κατά την δημοτική θητεία με δήμαρχο τον Γιάννη Μπουτάρη, η αγορά εντάχθηκε στο πρόγραμμα Open Mall, ύψους άνω των 3 εκατ. ευρώ, που αναβάθμισε υποδομές και δίκτυα. Μιλώντας στα Μακεδονικά Νέα, ο κ. Νικολόπουλος δήλωσε ικανοποιημένος από τις ανακοινώσεις του δημάρχου Θεσσαλονίκης με την αισιοδοξία ότι το Καπάνι θα ζωντανέψει ξανά.
Ο Κυριάκος Μερελής, Πρόεδρος του ΕΕΘ, επισημαίνει ότι «η ιστορικότερη αγορά της Θεσσαλονίκης πρέπει να παραμείνει ζωντανή και για να συμβεί αυτό πρέπει να εκσυγχρονιστεί, ώστε να είναι βιώσιμη για τους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται εκεί». Τόνισε δε ότι «η ασφάλεια και η καθαριότητα είναι εξίσου κρίσιμα ζητήματα που μας αφορούν όλους» και υπογράμμισε την ανάγκη συνεργασίας μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων φορέων.
Το Καπάνι ως τουριστικό και πολιτιστικό κεφάλαιο
Η αγορά δεν αποτελεί απλώς εμπορικό κόμβο, αλλά και κομμάτι της ζωντανής ιστορίας της πόλης. Το όνομα «Καπάνι» προέρχεται από το τουρκικό «Ουν-Καπάν» που σημαίνει «αγορά αλεύρων». Στο κέντρο της, κατά την Επανάσταση του 1821, οι Οθωμανοί εκτέλεσαν επιφανείς Χριστιανούς της περιοχής. Σήμερα, το Καπάνι μαζί με τις αγορές Μοδιάνο, Άθωνος και το Μπεζεστένι, αποτελούν μοναδικούς χώρους για την κατανόηση της Θεσσαλονίκης του παρελθόντος.
Εκτός από τρόφιμα, μπαχαρικά, ξηρούς καρπούς, ψωμί, είδη οικιακής χρήσης και ρούχα, η αγορά φιλοξενεί παραδοσιακά καφενεία και μεζεδοπωλεία, διατηρώντας μια ατμόσφαιρα άλλης εποχής που αποτελεί πόλο έλξης για Έλληνες και ξένους επισκέπτες.
Το στοίχημα της επόμενης μέρας
Η γενική εικόνα από τη χτεσινή σύσκεψη στον Δήμο Θεσσαλονίκης δείχνει ότι υπάρχει πλέον κοινή συνείδηση για το μέγεθος του προβλήματος αλλά και για την ανάγκη συντονισμένων δράσεων. Ο δήμαρχος δήλωσε πεπεισμένος ότι «τον Σεπτέμβριο μπορούμε να έχουμε όλα αυτά τα εργαλεία στη διάθεσή μας και να συζητούμε για μια καλύτερη επόμενη μέρα για το Καπάνι».
Το στοίχημα, λοιπόν, είναι διπλό: να σωθεί οικονομικά η αγορά και να αναβαθμιστεί ως πόλος ιστορικής και τουριστικής σημασίας. Μόνο έτσι το Καπάνι θα συνεχίσει να αποτελεί το ζωντανό εμπορικό σημείο του κέντρου, ένα σύμβολο παράδοσης, αλλά και μοχλό ανάπτυξης της Θεσσαλονίκης. Και αν τα μέτρα εφαρμοστούν με ταχύτητα και συνέπεια, τότε υπάρχει ελπίδα αυτό το σύμβολο να μην σβήσει αλλά να αναγεννηθεί, όπως του αξίζει.
