Παράλληλα, αναλύει πώς το έμπρακτο ενδιαφέρον του αμερικανικού πολυεθνικού κολοσσού Chevron για κοιτάσματα νοτίως της Κρήτης, καθώς επίσης και η πρώτη επίσημη επίσκεψη του Αμερικανού υπουργού Εσωτερικών, Νταγκ Μπέργκαμ σε ευρωπαϊκή χώρα, στέλνουν σαφή μηνύματα στην Τουρκία.
Ως προς τις αντιδράσεις της Άγκυρας, τονίζει πως όλα τα σενάρια είναι πιθανά και εξηγεί πώς το παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο γίνεται ολοένα και πιο δυναμικό.
Συνέντευξη στη Μαργαρίτα Ασημακοπούλου
Κύριε Υφαντή, η χθεσινή ημέρα θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ορόσημο μετά και την επίσημη προσφορά της Chevron για τα θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κρήτης, χωρίς ένσταση και με αρκετά υψηλό ποσοστό στην κοινοπραξία. Τι φέρνει η έλευση του αμερικανικού κολοσσού στη χώρα σε μια κρίσιμη γεωπολιτική συγκυρία;
Είναι εξαιρετικά σημαντική, γιατί πρώτα απ' όλα είναι η καλύτερη ως τώρα ένδειξη που έχουμε, ότι κατά πάσα πιθανότητα υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα, κι αυτό είναι το πρώτο το οποίο πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας. Όλα τα άλλα έπονται.
Συνεπώς, ακριβώς επειδή οι εταιρείες αυτές όταν δραστηριοποιούνται αναλαμβάνουν το μικρότερο δυνατό οικονομικό ρίσκο, είναι πάρα πολύ πιθανό, οι ενδείξεις είναι παραπάνω από σοβαρές, να υπάρχουν εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα στον ελληνικό θαλάσσιο χώρο. Απ' αυτό πλέον περνάμε σε όλα τα υπόλοιπα που μπορεί να είναι ακόμα πιο σημαντικά για μια χώρα όπως είναι η Ελλάδα.
Δηλαδή πέρα από την ενεργειακή ασφάλεια που ενδεχομένως θα αυξήσει όταν θα αρχίσει η παραγωγή των υδρογονανθράκων, πέρα από τη συνεισφορά στην ενεργειακή αυτάρκεια της χώρας, πέρα από το γεγονός ότι η Ελλάδα μπορεί να καταστεί ένας διαμετακομιστής, περνάμε σε μια εποχή τελείως διαφορετική στην ιστορία του ελληνικού κράτους.
Τι μηνύματα στέλνει η εξέλιξη αυτή στην Τουρκία σχετικά με τη Γαλάζια Πατρίδα και την Ανατολική Μεσόγειο;
Πράγματι, υπάρχει βεβαίως η γεωπολιτική διάσταση, η οποία είναι κρίσιμη και αυτό εξαιτίας των προβλημάτων που έχουμε στη γειτονιά μας, πρωτίστως με την Τουρκία και δευτερευόντως με χώρες, οι οποίες λειτουργούν ως υποχείρια της Τουρκίας όπως είναι η Λιβύη.
Θα πρέπει, βέβαια, να είναι ξεκάθαρο ότι αυτή η εξέλιξη δεν ακυρώνει ακριβώς τη «Γαλάζια Πατρίδα», η οποία έχει συγκεκριμένη διάσταση, έχει αποτυπωθεί στον χάρτη. Αυτό το οποίο ουσιαστικά γίνεται, όμως, είναι ότι πλήττει πολύ σοβαρά, «τραυματίζει», θα λέγαμε, θανάσιμα την εξάρτηση της Τουρκίας από τη Λιβύη.
Τι ρόλο βλέπετε να διαδραματίζει, δηλαδή, η συμμετοχή της Chevron σχετικά με το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο;
Η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει τη Λιβύη για να αμφισβητήσει τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα ή καλύτερα το εύρος των ελληνικών κυριαρχικών δικαιωμάτων. Το γεγονός ότι μια εταιρεία όπως η Chevron αγνοεί επιδεικτικά, θα έλεγε κανείς τις τουρκικές και λιβυκές αιτιάσεις, είναι πάρα πολύ σημαντικό. Δεν σημαίνει, βέβαια, ότι η Τουρκία ή η Λιβύη δεν θα αντιδράσουν, πρώτα - πρώτα διπλωματικά και μετά θα δούμε το πώς.
Άρα, η εξέλιξη της απόφασης της Chevron είναι πάρα πολύ σημαντική, κανείς δεν πρέπει να υποτιμά αυτό που συνέβη χθες, το αντίθετο, μάλιστα. Ωστόσο, σε καμία περίπτωση δεν συνιστά μια εξέλιξη που θα αποθαρρύνει την Τουρκία, ίσα ίσα, μπορεί να την κάνει να αντιδράσει με ένα πιο βίαιο τρόπο και θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι Μπορεί όχι εκεί που θα δραστηριοποιηθεί η Chevron αλλά κάπου αλλού. ‘Ενα σενάριο, για παράδειγμα, είναι να δούμε την Τουρκία να επανέρχεται σε τακτικές του 2020, σε περιοχές οι οποίες υποτίθεται ότι καλύπτονται από το τουρκο-λιβυκό και να οδηγηθούν τα πράγματα σε ένταση και σε κρίση με στόχο να ακυρωθούν συνολικά οι σχεδιασμοί της Αθήνας.
Γι' αυτό θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε το κακό σενάριο στην περίπτωση αυτή.
Σήμερα ο αμερικανικός ενεργειακός «τσάρος» και επικεφαλής του Συμβουλίου Ενεργειακής Κυριαρχίας του Λευκού Οίκου, Νταγκ Μπέργκαμ, βρίσκεται στην Ελλάδα και θα συναντηθεί με τον πρωθυπουργό. Πόσο δυναμικά εισέρχεται στον πυρήνα της στρατηγικής ενεργειακής παρουσίας των ΗΠΑ η Ελλάδα, αν λάβουμε υπόψιν και την προώθηση του Κάθετου Διαδρόμου αλλά και των εισαγωγών αμερικανικού LNG;
Σωστά, θα πρέπει να δούμε, γενικότερα, τη μεγάλη εικόνα. Ουσιαστικά, δικαιώνεται σε τεράστιο βαθμό η ελληνική στρατηγική, η οποία ξεκίνησε, με τον νόμο Μανιάτη, και συνεχίστηκε με πολύ μεγάλη προσοχή και ποιότητα σχεδιασμού, χωρίς να βιαζόμαστε, χωρίς να δημιουργούμε διλήμματα σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά δείχνοντας ότι είμαστε ένας στρατηγικός εταίρος των Ηνωμένων Πολιτείων.
Ένας εταίρος, τον οποίο αξίζει να ακολουθήσουν οι εταιρείες εκεί, για τα συμφέροντά τους και να μας στηρίξουν εμμέσως. Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα, καθώς θα πρέπει να έχουμε στα υπ' όψιν ότι οι σχεδιασμοί μεγάλων εταιρειών, όπως είναι η Chevron, μπορεί να αλλάξουν και μαζί με αυτούς να αλλάξει και η αμερικανική πολιτική. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι υπάρχει ένα κλασικό απόφθεγμα, ότι «η σημαία ακολουθεί χρήμα στην περίπτωση των ΗΠΑ», δηλαδή όπου υπάρχουν συμφέροντα μεγάλων αμερικανικών επιχειρηματικών κολοσσών, το αμερικανικό κράτος φροντίζει να προστατεύει και να υπερασπίζεται τα συγκεκριμένα συμφέροντα, κάποιες φορές, βέβαια, όχι με τον καλύτερο τρόπο, αν θυμηθούμε το τι συνέβαινε στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου στη Νότια Αμερική.
Ωστόσο, στην περίπτωσή μας, βεβαίως, είναι μιας ζωτικής σημασίας εξέλιξη αυτό που συμβαίνει, στην προσπάθειά μας να κατοχυρώσουμε τα συμφέροντά μας στην περιοχή.
Και επαναλαμβάνω, πως το σημαντικό είναι πως εξελισσόμαστε όντως ένα στρατηγικό εταίρο των ΗΠΑ. Και αυτό, βεβαίως, απαντάει σε όλους εκείνους στο εσωτερικό της χώρας που κατά καιρούς έχοντας πλήρη άγνοια των γεωπολιτικών δεδομένων, θεωρούσαν ότι η χώρα δεν θα έπρεπε να είναι ένας αξιόπιστος και προβλέψιμος εταίρος των ΗΠΑ, αλλά θα έπρεπε να λειτουργεί με αμφιθυμία, όπως η Τουρκία παραδείγματος χάρη.
Ταυτόχρονα, μην ξεχνάμε ότι έχουμε και μια ενδεχόμενη συμμετοχή της ExxonMobil στα θαλάσσια οικόπεδα «Δυτικά» και «Νοτιοδυτικά της Κρήτης». Συνεπώς, όχι μία, αλλά δύο Big Oil, προερχόμενες από τις ΗΠΑ, γυροφέρνουν τα εγχώρια κοιτάσματα. Αυτή η ταυτόχρονη διπλή παρουσία θα αναβαθμίσει περαιτέρω τη γεωπολιτική ισχύ της χώρας στο ολοένα και πιο πολύπλοκο παιχνίδι που παίζεται στην Αν. Μεσόγειο;
Βεβαίως, όπως είπα, η παρουσία και το έμπρακτο ενδιαφέρον αμερικανικών πολυεθνικών εταιριών είναι ιδιαίτερα σημαντικό στην προσπάθεια που κάνει η χώρα να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της. Δεν έχει λήξει, όμως, το ζήτημα της διελκυστίνδας με την Τουρκία. Δεν αλλάζει άρδην το παιχνίδι. Η Τουρκία θα αντιδράσει, αυτό είναι βέβαιο, θα προσπαθήσει να αντιδράσει και διπλωματικά, εντείνοντας την προσπάθειά της να προσεγγίσει τον πρόεδρο Τραμπ και για όλα αυτά θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι.
Το παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο είναι δυναμικό. Αυτό που συμβαίνει σήμερα μπορεί αύριο να διαφοροποιηθεί. Δεν εννοώ ότι μπορεί η Chevron να φύγει, αλλά μπορεί να δούμε την Τουρκία να δραστηριοποιείται με στόχο να οδηγήσει τα πράγματα σε κρίση, και πρέπει να είμαστε έτοιμοι γι' αυτό.
Πάντως, βλέπουμε έντονη δραστηριότητα και στις άλλες χώρες της Μεσογείου γύρω από τους υδρογονάνθρακες. Κρήτη, Κύπρος, Ισραήλ, Αίγυπτος, σαν να δημιουργείται ένα νέο «τετράγωνο» απέναντι στις τουρκικές βλέψεις.
Υπάρχουν πράγματι αυτές οι τέσσερις χώρες, οι οποίες συνδέονται μεταξύ τους και με τις τριμερείς συνεργασίες άλλωστε. Υπάρχει τριμερής συνεργασίας Ελλάδας - Κύπρου - Αιγύπτου, Ελλάδας - Κύπρου - Ισραήλ κ.ο.κ., οι οποίες γεωπολιτικά έχουν χαρτογραφήσει την περιοχή. Βεβαίως, η Τουρκία σ' αυτό το πεδίο είναι σχετικά, όχι απολύτως, αλλά σχετικά απομονωμένη. Γι' αυτό, άλλωστε, κάνει κινήσεις όπως αυτή με το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ουσιαστικά προσπαθεί να κάνει ό,τι μπορεί για να ακυρώσει αυτές τις τριμερείς συνεργασίες.
Είναι πολύ πιθανό να δούμε μια πολύ πιο βίαιη αντίδραση στο ζήτημα του καλωδίου Κρήτης-Κύπρου, όταν έρθει η ώρα να ξαναβγούν τα επιστημονικά σκάφη στην περιοχή, πρέπει να είμαστε έτοιμοι για αυτό. Είναι απολύτως βέβαιο ότι η Τουρκία θα προσπαθήσει να αντιδράσει, όχι απέναντι στη Chevron ή στις μεγάλες αμερικανικές εταιρείες, αλλά προσπαθώντας να πλήξει εμάς, την Κύπρο ή άλλες περιοχές στην Ανατολική Μεσόγειο.
Πάνω σε αυτό, εκτιμάτε δηλαδή πως θα περιπλακεί ακόμα περισσότερο το project της ηλεκτρικής διασύνδεσης Κρήτης-Κύπρου;
Είναι πάρα πολύ πιθανό η Τουρκία να αντιδράσει μέσω αυτού, γιατί μην ξεχνάμε πως η Άγκυρα βλέπει όλες αυτές τις κινήσεις ως προσπάθειες της Ελλάδας να δημιουργήσει τετελεσμένα.
Το ζήτημα του project του καλωδίου έχει δύο διαστάσεις. Η μία είναι η διάσταση που έχει να κάνει με την τουρκική αντίδραση και η άλλη διάσταση είναι αυτή που έχει να κάνει με την αδυναμία, αν θέλετε, να συντονιστούν όπως πρέπει Αθήνα και Λευκωσία.
Εάν το δεύτερο δεν επιλυθεί, τότε το έργο της Τουρκίας είναι πολύ πιο εύκολο. Άλλωστε, αυτή τη στιγμή το όποιο «πάγωμα» της ηλεκτρικής διασύνδεσης δεν έχει να κάνει με την Τουρκία, αλλά με το γεγονός ότι παρατηρείται μία διαφορά απόψεων μεταξύ Αθήνας και Λευκωσίας. Αυτό είναι που πρέπει πρωτίστως να επιλυθεί.
