Ο λευκός χρυσός της Ελλάδος, το βαμβάκι είναι αγγειόσπερμο, δικότυλο φυτό, ιθαγενές των τροπικών περιοχών της Ασίας και της Αφρικής. Στην Ινδία βρέθηκαν υπολείμματα βαμβακερών υφασμάτων από το 3000 π.Χ., ενώ στην Ελλάδα το έφερε ο Μέγας Αλέξανδρος γύρω στο 325 π.Χ. Είναι φυτό απαιτητικό σε υψηλές θερμοκρασίες, ενώ κατάλληλα εδάφη θεωρούνται αυτά που είναι αμμοπηλώδη.
Το βαμβάκι παράγεται μόνο σε τρεις χώρες της ΕΕ σε περίπου 320 000 εκτάρια. Η Ελλάδα είναι ανάμεσα στους δέκα μεγαλύτερους παραγωγούς βαμβακιού στον κόσμο (βρίσκεται στην 9η θέση με τις Κίνα, Ινδία και ΗΠΑ να καταλαμβάνουν τις τρεις πρώτες θέσεις) και είναι η κύρια χώρα βαμβακοκαλλιέργειας στην Ε.Ε., με το 80 % των ευρωπαϊκών εκτάσεων, ενώ ακολουθεί η Ισπανία και η Βουλγαρία. Η ευρωπαϊκή παραγωγή χαρακτηρίζεται από υψηλή ποιότητα, βιώσιμες πρακτικές και σημαντικό ρόλο στις αγροτικές οικονομίες, παρά τη μείωση των καλλιεργούμενων εκτάσεων τα τελευταία χρόνια. Το 75% του βαμβακιού που παράγεται στην Ευρώπη εξάγεται σε χώρες κυρίως της Μεσογείου (Τουρκία, Αίγυπτος, Μαρόκο κ.λπ.) καθώς και στη Νοτιοανατολική Ασία. Μεγάλη ποσότητα του εξαγόμενου βαμβακιού επανεισάγεται, στη συνέχεια, στις ευρωπαϊκές αγορές με τη μορφή έτοιμων κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποστηρίζει την πρωτοβουλία EUCOTTON, η οποία στοχεύει στην εκπαίδευση καταναλωτών και επαγγελματιών σχετικά με τη βιωσιμότητα του ευρωπαϊκού βαμβακιού. Κύριος σκοπός είναι η δημιουργία, κατοχύρωση και προώθηση ενός Εμπορικού Σήματος Ευρωπαϊκού Βάμβακος (EU COTTON) που να προσδίδει ταυτότητα στο προϊόν που παράγεται στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στόχος του φορέα είναι η αναγνώριση, διαφύλαξη και προώθηση του ευρωπαϊκού βαμβακιού κυρίως εντός της Ε.Ε, αλλά και διεθνώς. Η πρωτοβουλία προωθεί επίσης την πλήρη ιχνηλασιμότητα του βαμβακιού από το χωράφι μέχρι το ρούχο.
Η αγορά της Ε.Ε. είναι εντελώς ανοικτή, καθώς δεν υπάρχουν εισαγωγικοί δασμοί ή εξαγωγικές επιδοτήσεις για το βαμβάκι, ενώ οι ενισχύσεις για το βαμβάκι θεσπίστηκαν το 1981. Οι βαμβακοπαραγωγοί μπορούν να λαμβάνουν αποσυνδεδεμένη εισοδηματική ενίσχυση για την τήρηση αυστηρών προτύπων όσον αφορά την προστασία του περιβάλλοντος. Η Ε.Ε. χορηγεί ειδική ενίσχυση για το βαμβάκι με σκοπό την διασφάλιση της εξάλειψης κάθε κινδύνου διατάραξης της παραγωγής στις περιφέρειες βαμβακοπαραγωγής.
Η Ελλάδα έχει αναγνωριστεί ως "Καλύτερη Πρότυπη Χώρα Βαμβακιού", με πολλούς αγροτικούς ομίλους να εντάσσονται στην πιστοποίηση AGRO-2, που αντιστοιχεί στο Better Cotton, ενώ η αξία των ελληνικών εξαγωγών βάμβακος ξεπερνάει τα 700 εκατ. ευρώ.
Στην Ημαθία η ποιότητα του βαμβακιού που παράγεται είναι εξαιρετική με λευκό φωτεινό χρώμα, με ικανό μήκος ίνας, εξαιρετική αντοχή και σωστή αναλογία λεπτότητας και ωριμότητας. Έχουμε την πρώτη ύλη ώστε εκκοκκιστήρια και κλωστοϋφαντουργίες να ταξιδέψουν το βαμβάκι της Ημαθίας σε ολόκληρο τον κόσμο. Η παρουσία εκκοκκιστηρίων στην περιοχή ενισχύει την οικονομία της και την παραγωγή βαμβακιού υψηλής ποιότητας. Το βιολογικό βαμβάκι καλλιεργείται σε ειδικές εκτάσεις με τεχνικές περιβαλλοντικά φιλικές σε σχέση με το συμβατικά καλλιεργούμενο βαμβάκι. Στα Τρίκαλα Ημαθίας γίνεται μια παραδειγματική καλλιέργεια οργανικού βαμβακιού.
Για φέτος σημειώνονται πολύ καλές αποδόσεις σε κιλά αλλά παράλληλα δίδονται πολύ χαμηλές τιμές καθώς η τρέχουσα εμπορική τιμή, που κυμαίνεται στα 0,41 ευρώ/κιλό στο εκκοκκιστήριο και 0,38 στο χωράφι, θεωρείται πολύ χαμηλή και σε καμία περίπτωση δεν καλύπτει το αυξημένο κόστος παραγωγής.
Διασφάλιση τιμών, οικονομική στήριξη και ενισχύσεις χρειάζονται οι βαμβακοπαραγωγοί μας για να αντιμετωπίσουν το αυξημένο κόστος παραγωγής και τις συνθήκες ανταγωνισμού από τις τρίτες χώρες ώστε να συνεχίσουν να παράγουν το άριστης ποιότητας ελληνικό βαμβάκι.
Λίνα Τουπεκτσή
*H Λίνα Τουπεκτσή Γεωπόνος MSc, PhDc και πολιτευτής ΝΔ Ημαθίας
