Η νέα έκδοση της Αγιορειτικής Εστίας βασίζεται στις εισηγήσεις της ομότιτλης επιστημονικής ημερίδας που πραγματοποιήθηκε στις 2 Δεκεμβρίου 2023 στη Θεσσαλονίκη με αφορμή τη συμπλήρωση 100 ετών από την έναρξη των διαδικασιών «απαλλοτρίωσης» των αγιορειτικών μετοχίων.
Ο τόμος φωτίζει ένα εθνικής σημασίας, αλλά και ελάχιστα μελετημένο ζήτημα: τη μεγάλη απώλεια της μετοχιακής περιουσίας των αγιορειτικών μονών κατά τη δεκαετία 1923–1932, η οποία, αρχικά με την πρόφαση της αποκατάστασης προσφύγων, εξελίχθηκε σε μια ευρύτερη διαδικασία αναγκαστικών μισθώσεων και απαλλοτριώσεων. Οι επιπτώσεις αυτής της απώλειας, που ξεπερνούσε το ένα εκατομμύριο στρέμματα, δεν ήταν μόνο περιουσιακές αλλά και θεσμικές, θέτοντας σε δοκιμασία το αυτοδιοίκητο και την πνευματική συνέχεια του Αγίου Όρους.
Το βιβλίο συνδυάζει την ιστορική προσέγγιση με τις σύγχρονες νομικές θεωρήσεις, παραθέτοντας πηγές και τεκμήρια (νομοθεσία, νομολογία, γνωμοδοτήσεις, υπομνήματα) που επιβεβαιώνουν το εύρος του ζητήματος και τις διαχρονικές του προεκτάσεις.
Η Ιερά Κοινότης του Αγίου Όρους Άθω χαιρετίζει την πρωτοβουλία, υπογραμμίζοντας τον κανονικό και ιστορικό χαρακτήρα των μετοχίων ως αναπόσπαστο τμήμα των Ιερών Μονών και τη σημασία της επιστημονικής ανάδειξης ενός κεφαλαίου που, μέχρι σήμερα, παραμένει ανοικτό και ζητά δικαίωση.
