Η διοργάνωση ανοίγει με την έκθεση και εκδήλωση «Η Γη ως Τέχνη – Λίθοι και Ήχοι: Μια Συμφωνία της Γης» σήμερα Δευτέρα 3 Νοεμβρίου, στις 18.30, στο κτίριο της πρώην Ναυτικής Διοίκησης στην προβλήτα Α, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Το φεστιβάλ, που τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού φιλοδοξεί να συνδέσει την επιστημονική γνώση με την καλλιτεχνική δημιουργία ανοίγοντας έναν μοναδικό διάλογο ανάμεσα στη φύση και τον άνθρωπο.Στόχος των διοργανωτών είναι να φέρουν τον επισκέπτη κοντά σε μια επιστήμη που παραμένει σχετικάάγνωστη στο ευρύ κοινό. Όπως εξηγεί ο καθηγητής Κοιτασματολογίας και Γεωχημείας στο τμήμα Γεωλογίας του ΑΠΘ, Βασίλης Μέλφος, ο οποίος είναι και ο εμπνευστής της διοργάνωσης, «η γεωλογία είναι παντού: γύρω μας, πάνω μας και μέσα μας. Βρίσκεται στο έδαφος, στα πετρώματα που συνιστούν τη βάση της γης και στα προϊόντα που χρησιμοποιούμε καθημερινά. Ακόμη και αντικείμενα όπως η σοκολάτα ή η οδοντόκρεμα περιέχουν ορυκτές πρώτες ύλες».
Βασίλης Μέλφος
Ο κ. Μέλφος επισημαίνει τη σημασία των σπάνιων γαιών και στοιχείων που έχουν βρεθεί στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τα τελευταία χρόνια, όπως το τελλούριο, το γάλλιο, το γερμάνιο, το βισμούθιο και το φράμιο. Πρόκειται για υλικά που αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα της Γης και βρίσκουν εφαρμογή σε πλήθος τεχνολογικών τομέων. «Με την κατάλληλη επεξεργασία, μετατρέπονται σε βασικά συστατικά της τεχνολογίας, της ηλεκτρονικής και της βιομηχανίας», σημειώνει.
Το φεστιβάλ αποτελεί επίσης μια ευκαιρία να αναδειχθεί η σχέση της γεωλογίας με τη σύγχρονη τεχνολογία. Όπως επισημαίνει ο κ. Μέλφος, «με το κυνήγι των σπάνιων γαιών η εικόνα γίνεται πιο σύνθετη λόγω των γεωπολιτικών εξελίξεων. Λέξεις όπως λίθιο, πράσινη ενέργεια και χαλκός συνδέονται άμεσα με την καθημερινότητά μας. Το κινητό μας, οι ασύρματες τηλεπικοινωνίες και οι τεχνολογίες τεχνητής νοημοσύνης δεν θα ήταν δυνατές χωρίς τις πρώτες ύλες που βρίσκονται στο φλοιό της Γης».
Ανεξερεύνητος ο ορυκτός πλούτος
Ο ορυκτός πλούτος της Ελλάδας παραμένει σε μεγάλο βαθμό ανεξερεύνητος, και η έρευνα και η εκμετάλλευση των κοιτασμάτων απαιτούν επενδύσεις και επιστημονική παρακολούθηση. «Η Κίνα επεξεργάζεται τεράστιες ποσότητες αυτών των πρώτων υλών, και τα προϊόντα έρχονται σε εμάς, συχνά χωρίς να γνωρίζουμε πλήρως την αλυσίδα τροφοδοσίας», τονίζει ο καθηγητής. Αυτό, όπως αναφέρει, καθιστά αναγκαία την εκπαίδευση του κοινού για να κατανοήσει τη σημασία των φυσικών πόρων.
Όμως η φύση και οι γεωλογικοί σχηματισμοί δεν προσφέρουν μόνο οικονομικό όφελος ή ευκαιρίες για επενδύσεις. Όπως επισημαίνει ο κ. Μέλφος, η παρατήρηση των πετρωμάτων και των σχηματισμών αποτελεί μια ξεχωριστή αισθητική εμπειρία και ταυτόχρονα έναν πολύτιμο θησαυρό γνώσης. Η επικοινωνία με μαθητές και το ευρύ κοινό είναι καθοριστική για την κατανόηση της γεωλογίας και την καλλιέργεια ενδιαφέροντος για τη φύση και τους φυσικούς πόρους.
Το Φεστιιβάλ
Το Φεστιβάλ περιλαμβάνει μια σειρά εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων, όπως έκθεση ορυκτών και πετρωμάτων, γεωλογικά έργα τέχνης, αναλογική έκθεση φωτογραφίας και εικόνας της γεωλογίας, ψηφιακή έκθεση φωτογραφίας, διαδραστικά εκπαιδευτικά προγράμματα, αναπαραστάσεις γεωλογικών φαινομένων, ομιλίες και εργαστήρια. Παράλληλα, θα πραγματοποιούνται προβολές εικόνων συνοδευόμενες από κλασική μουσική.
Ο ομότιμος καθηγητής Γεωλογίας Σεισμών ΑΠΘ, πρόεδρος του Αριστοτελείου Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Θεσσαλονίκης Σπύρος Παυλίδης βλέπει τη φύση ως πηγή έμπνευσης. «Από τους γεωτόπους μέχρι το Βόρειο Σέλας ως τον μικρόκοσμο και τα ορυκτά που έχουν τρομερή ποικιλία, φθορίζουν και αλλάζουν χρώμαπου καλύπτουν όλο το φάσμα του ουράνιου τόξου μπορεί κανείς παντού να δει την ομορφιά», παρατηρεί.
Η σχέση της γεωλογίας με την τέχνη και τη μουσική
Ο κ. Παυλίδης περιγράφει και τη σχέση της γεωλογίας με την τέχνη: «Ο άνθρωπος επεξεργάζεται φυσικά υλικά, χρησιμοποιώντας μάρμαρα και πετρώματα για καλλιτεχνικές δημιουργίες ή δημιουργώντας έργα τέχνης μέσα στη φύση με υλικά της φύσηςακόμη και μέσα σε παλιά ορυχεία. Επιπλέον,δορυφορικές εικόνες, όπως αυτές της Αμερικανικής Γεωλογικής Υπηρεσίας από τη συλλογή EarthasArt, αναδεικνύουν από ψηλά περιοχές της Γης που είναι καλλιτεχνήματα, θυμίζουν αφηρημένη τέχνη».
Η σύνδεση της γεωλογίας με τη μουσική είναι μια ακόμη πτυχή που προκαλεί ενδιαφέρον. «Βεβαίως και υπάρχει μουσική της Γης», λέει ο καθηγητής. «Σας θυμίζω τον ήχο των σεισμών και το πώς οι σεισμολόγοι, αναλύοντας τις συχνότητες διαφόρων σεισμογραφημάτων, κατάφεραν να αποδώσουν τους ήχους της γης ως πραγματική μουσική. Κι ακόμη είναι γνωστοίοι μουσικοί ήχοι από τη μαζική κίνηση κόκκων άμμου στις ερήμους με την επίδραση του ανέμου. Επίσης συχνά οι καλλιτέχνες εμπνέονται από γεωλογικά και μετεωρολογικά φαινόμενα. Για παράδειγμα, η τεράστια έκρηξη του ηφαιστείουΤαμπόρα το 1815 και οι δραματικές καιρικές συνθήκες αποτέλεσαν πηγή έμπνευσης για τονζωγράφο Έντβαρντ Μουνκ».
Σπύρος Παυλίδης
Είναι ενθαρρυντικό πάντως ότι τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλο ενδιαφέρον από το κοινό για τα ορυκτά και τα μέταλλα. Η εκπαίδευση μέσω μουσείων φυσικής ιστορίας είναι απαραίτητη προκειμένου το κοινό, και ιδιαίτερα τα παιδιά, να κατανοήσουν πώς εργάζονται οι επιστήμονες και να αναπτύξουν σεβασμό στη φύση και τους φυσικούς πόρους. «Σε αντίθεση με άλλες χώρες της Ευρώπης, η Ελλάδα μέχρι πρόσφατα δεν είχε εθνικό μουσείο φυσικής ιστορίας και αναγκάστηκε να ανακηρύξει σε εθνικό το ιδιωτικό –πολύ καλό— Μουσείο Γουλανδρή», σημειώνει ο κ. Παυλίδης. «Οι προσπάθειες από την πλευρά μας για τη δημιουργία ενός μόνιμου εκθεσιακού χώρου στη Θεσσαλονίκη έχουν αντιμετωπίσει δυσκολίες, κυρίως λόγω περιορισμένης οικονομικής στήριξης».
Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης στο Αριστοτέλειο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας θα γίνουν παρουσιάσεις από τους: Σπύρο Παυλίδη «Η Γη ως Τέχνη», Αλέξανδρο Χατζηπέτρο «Η τέχνη της γεωλογίας», Άννα Μπατσή «Το Παγκόσμιο Γεωπάρκο UNESCO Κοζάνης-Γρεβενών» κα ιΒασίλη Μέλφο «Η συμβολή των ορυκτών στην ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού». Θα ακολουθήσει η μουσική παρουσίαση «Λίθοι και Ήχοι: Μια Συμφωνία της Γης» και η βραδιά θα κλείσει με ξενάγηση στην έκθεση.
