«Θεσμοφοριαζουσες» στο Φεστιβαλ Επταπυργιου

Χιούμορ, πολιτική και videoart στον κόσμο του Αριστοφάνη

Μια φρέσκια, τολμηρή ανάγνωση της αριστοφανικής κωμωδίας «Θεσμοφοριάζουσες» – ενός έργου που γράφτηκε το 411 π.Χ. αλλά μοιάζει να συνομιλεί με ακρίβεια με το σήμερα – παρουσιάζει το Κέντρο Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας σήμερα Δευτέρα 14 Ιουλίου, την Τρίτη 15 Ιουλίου και την Πέμπτη 17 Ιουλίου, στις 21.00, στη σκηνή του Επταπυργίου, στο πλαίσιο του ομώνυμου Φεστιβάλ.

Οι σκηνοθέτριες Εύη Σαρμή και Ελευθερία Τέτουλα επιχειρούν μια σύνθεση όπου συναντώνται το αρχαίο κείμενο, το πολιτικό χιούμορ και η σύγχρονη θεατρική γλώσσα. Επτά ηθοποιοί και δύο μουσικοί ενσαρκώνουν όλους τους ρόλους του έργου, υποστηριζόμενοι από την πρωτότυπη μουσική του Στάθη Παχίδη, ευρηματικά κοστούμια και ένα video-σχεδιασμένο σκηνικό χώρο που εμπνέεται από την ίδια την αρχιτεκτονική του Επταπυργίου.

Η υπόθεση: σε μια Αθήνα εξαντλημένη από τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, οι γυναίκες, αποκλεισμένες από την πολιτική εξουσία, οργανώνουν μια μυστική συνάντηση στη γιορτή των Θεσμοφορίων για να εκδικηθούν τον Ευριπίδη, ο οποίος τις συκοφαντεί συχνά στα έργα του. Μπροστά σε αυτή την απειλή, ο Ευριπίδης στέλνει έναν συγγενή του, τον Μνησίλοχο, ντυμένο γυναίκα για να τις κατασκοπεύσει – μια κίνηση που θα εξελιχθεί σε ένα «ξεκαρδιστικό πανηγύρι παρεξηγήσεων, μεταμφιέσεων, θεατρικών αναφορών και παραδοξολογιών».

Μέσα από τις «Θεσμοφοριάζουσες», ένα από τα τρία «γυναικεία» έργα του μαζί με τις «Εκκλησιάζουσες» και τη «Λυσιστράτη», ο Αριστοφάνης διατυπώνει μια κατάθεση πολιτική και άκρως κωμική ταυτόχρονα. Το έργο παρουσιάστηκε πιθανότατα στα Μεγάλα Διονύσια, την ίδια χρονιά με τη «Λυσιστράτη» – μια σύμπτωση που δείχνει πόσο απασχολούσε τον αρχαίο κωμικό ποιητή η γυναικεία οργάνωση σε περιόδους κρίσης.

«Η βασική μας επιδίωξη ήταν να φωτίσουμε τη διαχρονικότητα του Αριστοφάνη και να αναδείξουμε πόσο επίκαιρος παραμένει ο λόγος του σήμερα», εξηγεί η σκηνοθέτρια Ελευθερία Τέτουλα. «Ένα από τα σημεία που μας απασχόλησαν ιδιαίτερα ήταν η θέση της γυναίκας — τόσο στο αρχαίο κείμενο όσο και στη σύγχρονη κοινωνία. Οι Θεσμοφοριάζουσες δεν είναι μόνο μια σάτιρα για το θέατρο ή για τον Ευριπίδη, αλλά κυρίως μια ευφυής και καυστική ματιά πάνω στον γυναικείο κόσμο, τη γυναικεία οργάνωση, τη φωνή και τη διαμαρτυρία των γυναικών. Εμείς προσπαθήσαμε να φέρουμε αυτό το στοιχείο στο προσκήνιο με ευαισθησία, χιούμορ και δύναμη».

Πράγματι, οι «Θεσμοφοριάζουσες» είναι κάτι περισσότερο από μια απλή σάτιρα. Παρότι το γυναικείο στοιχείο παρουσιάζεται με χιούμορ και υπερβολή, οι γυναίκες του έργου εμφανίζονται με λόγο, οργάνωση και πολιτική βούληση. Αποτελεί μια «ευρηματική αναπαράσταση των ρόλων των φύλων, της εξουσίας, του θεάτρου και της ίδιας της αθηναϊκής δημοκρατίας», όπως σημειώνουν οι συντελεστές της παράστασης.

Η σκηνοθετική προσέγγιση της παράστασης κινείται πέρα από εποχές και συγκεκριμένα ιστορικά συμφραζόμενα, όπως επισημαίνει η Ελευθερία Τέτουλα. «Μαζί με όλους τους συντελεστές, χτίσαμε ένα σκηνοθετικό πλαίσιο που κινείται σε ένα άχρονο, πολύχρωμο σύμπαν, συνδυάζοντας το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον. Πρόκειται για μια βαθιά πολιτική και κοινωνική σάτιρα, που συνομιλεί με το σήμερα με τρόπο ζωντανό και ουσιαστικό».

Καινοτόμος πτυχή της παραγωγής είναι η χρήση γραφιστικών προβολών που θα εμφανίζονται απευθείας στους τοίχους του Επταπυργίου. «Είναι μια πρωτότυπη σκηνική πρόταση, μοναδική στο είδος της. Παράσταση σαν κι αυτή δεν έχει ξαναγίνει: η χρήση των γραφιστικών προβολών πάνω στο ίδιο το μνημείο ενσωματώνει τον ιστορικό χώρο με τον σκηνικό κόσμο, δημιουργώντας μια ξεχωριστή αισθητική εμπειρία», τονίζει η σκηνοθέτρια.

«Είχαμε τον χρόνο και τον χώρο να δουλέψουμε συλλογικά πάνω στην αισθητική και τη δραματουργική γραμμή της παράστασης. Τίποτα δεν έγινε τυχαία — όλα ήταν αποτέλεσμα συνειδητών επιλογών, πάντα με σεβασμό στο έργο και στο κοινό μας όραμα», επισημαίνει η Ελευθερία Τέτουλα.

Το τελικό αποτέλεσμα φαίνεται να δικαιώνει τις προσδοκίες: «Μπαίνοντας στο Επταπύργιο, ένιωσα ότι ενώθηκαν οι δυνάμεις όλων των συντελεστών. Όταν παρακολουθήσαμε το τελικό αποτέλεσμα, νιώσαμε όλοι υπερηφάνεια. Οι ηθοποιοί, οι δύο μουσικοί επί σκηνής, η μουσική, τα σκηνικά, τα κοστούμια, οι χορογραφίες, οι φωτισμοί, τα γραφιστικά που προβάλλονται επάνω στους τοίχους του Επταπυργίου — όλα συνέθεσαν μια παράσταση φρέσκια, ζωντανή, και απόλυτα συντονισμένη με τον παλμό του σύγχρονου κοινού της πόλης μας. Είναι ακριβώς αυτό που είχαμε ονειρευτεί. Και τώρα, με ανυπομονησία και δημιουργική αγωνία, περιμένουμε να τη μοιραστούμε με το κοινό — για να ζήσει μαζί μας όλα όσα ζήσαμε κι εμείς κατά τη διάρκεια των προβών».

Όσο για τη δημιουργική ελευθερία, η σκηνοθέτιδα ευχαριστεί θερμά την Άννα Μυκωνίου, πρόεδρο του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας: «Θα θέλαμε, επίσης, να ευχαριστήσουμε θερμά την κυρία Άννα Μυκωνίου, πρόεδρο του Κέντρου Πολιτισμού της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, για την απόλυτη ελευθερία που μας έδωσε να κινηθούμε στα καλλιτεχνικά πλαίσια που εμείς επιθυμούσαμε. Η εμπιστοσύνη της υπήρξε καταλυτική για το αποτέλεσμα που παρουσιάζουμε».