Άρις Γεωργίου: «Είμαι εικαστικός που έχει κλείσει θέση μουσικού για την επόμενη ζωή του»

Η εικόνα αποκτά ήχο και ο ήχος γίνεται βλέμμα στην έκθεση «Résonances | ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ και Υλικότητες 1982‑2025» του Άρι Γεωργίου που εγκαινιάζεται σήμερα Παρασκευή 10 Οκτωβρίου 2025, στις 19.00, στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης.

Μία πολυφωνική καλλιτεχνική πράξη στην οποία ο πολυσχιδής δημιουργός –αρχιτέκτονας, φωτογράφος, ζωγράφος και συγγραφέας— ανοίγει διάλογο με την ύλη, τη μνήμη, τη φόρμα, τον χρόνο, τη μουσική. Μέσα από το βλέμμα του, με έργα που συνδυάζουν «δυνητικούς υποκινητές συγκίνησης ή αναστοχασμού», όπως λέει ο ίδιος, αποκαλύπτονται μικρόκοσμοι υφής, ίχνη που συχνά προσπερνάμε, μορφές που γεφυρώνουν παρελθόν και παρόν, εικόνες και ήχους. Η συναυλία‑παράσταση «ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ [συν] μουσική | μια περιέργεια» (Πέμπτη 16 Οκτωβρίου) συμπληρώνει το εγχείρημα: Έντεκα μουσικοί, ερμηνευτές και συνθέτες θα παρουσιάσουν τις ερμηνείες των έργων του Άρι Γεωργίου που έχουν προεπιλέξει.

Με την παρουσίαση αυτή ο Άρις Γεωργίου επιστρέφει στο Γαλλικό Ινστιτούτο ύστερα από 40 χρόνια από την πρώτη έκθεσή του εκεί. «Αυτό το καλλιτεχνικό γεγονός έχει διπλή σημασία: είναι ταυτόχρονα μια επιστροφή και ένας συνεχής διάλογος μεταξύ εικόνας και ύλης, ήχου και μορφής, μνήμης και ίχνους — τόσες διαστάσεις που διαπερνούν το έργο του Άρι Γεωργίου, σε μια διαρκή ένταση ανάμεσα στην πλαστικότητα και τη μουσικότητα», σημειώνει ο Γενικός Πρόξενος της Γαλλίας στη Θεσσαλονίκη Jean-Luc Lavaud

«Αναστοχαζόμενος το βλέμμα, το ίχνος και τη μνήμη, ο Γεωργίου υπερβαίνει τη φωτογραφία ως τεχνολογικό μέσο και την εντάσσει σε ένα ευρύτερο πεδίο αισθητικής έρευνας, όπου η σχέση με το πραγματικό ενεργοποιείται όχι μέσω της απεικόνισης, αλλά μέσω της της ανασύνθεσης της οπτικής εμπειρίας. Το έργο του, επομένως, δεν προσφέρει απλώς εικόνες· συνιστά μια ποιητική της όρασης και του χρόνου, που επιτρέπει στον θεατή όχι μόνο να βλέπει, αλλά και να στοχάζεται πάνω στο τι σημαίνει να βλέπει», επισημαίνει ο φωτογράφος Κωστής Αντωνιάδης.

Συνέντευξη στη Χρύσα Νάνου

Ο τίτλος της έκθεσης «Résonances» παραπέμπει σε μια ποικιλία εννοιών – από την αντήχηση έως την απήχηση. Πώς "αντηχούν" αυτά τα έργα μεταξύ τους αλλά και με τον θεατή;

Η πρώτη λέξη που θα μας ερχόταν στα ελληνικά είναι η αντήχηση. Προτίμησα να το κρατήσω έτσι επειδή αποδίδει και άλλα. Πάντα μέσα μου υπήρχε η μουσική. Ήμουν πολύ μέσα στην τζαζ, τους αυτοσχεδιασμούς, η σκέψη μου αναγόταν στις δομές της μουσικής, την κατασκευή, τη στρουκτούρα, τα ηχοχρώματά της και έννοιες όπως η επανάληψη, οι σιωπές, οι δυναμικές εντάσεις της μουσικής και η απουσία δυναμικής μερικές φορές. Ακούγοντας τη μουσική έβρισκα την εικαστική διάσταση στην οικοδόμηση αυτών των έργων που είναι συνθέσεις - ανασυγγραφές εικόνων με τρόπο που πηγαίνει και στη συγγραφή, δηλαδή τη σύνθεση αλλά και τη συρραφή.

Τι σημαίνει "ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ" και πώς προέκυψε η σύζευξη αυτής της ενότητας με τις «Υλικότητες»;

Οι «Υλικότητες» είναι φωτογραφίες απευθείας υλικότητας. Αντλούν την πρώτη ύλη είτε από την αμεσότητα της εντύπωσης που προκαλεί η υλική μορφή είτε από τον συνειρμικό αναστοχασμό που ενεργοποιείται μεταγενέστερα. Καταγράφουν-απογράφουν-συλλέγουν διά της φωτογραφίας «επεισόδια» της ύλης που μας περιβάλλει και που, ανάλογα με την περίπτωση, προβάλλουν ως δυνητικοί υποκινητές συγκίνησης ή αναστοχασμού. Οι «ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ» ξεκινούν από το 1982 — είχα λάβει μέρος με αυτά τα έργα στην Μπιενάλε ’82 και μετά εμπλουτίστηκαν. Κάτω από αυτά τα έργα ως υπόβαθρο ψυχικό και ιδεολογικό, ως υδατογράφημα μέσα μου, υπήρχε η μουσική. Ταυτοχρόνως, μέσα μου υπήρχε η ανάγκη να βλέπω πώς θα ήταν οι εικόνες μου αν ερμηνεύονταν μουσικά ως ήχος και έτσι προέκυψε η ιδέα για τη συναυλία που θα πλαισιώσει την έκθεση. Στους δύο τοίχους του Γαλλικού Ινστιτούτου αναπτύσσονται οι “Υλικότητες” και επί σκηνής, δίπλα στο πιάνο, όπως και στην είσοδο οι “ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ”.

Ποια είναι η μουσικότητα μιας εικόνας; Μπορεί μια φωτογραφία να έχει παλμό, ρυθμό ή ακόμη και σιωπή όπως ένα μουσικό έργο;

Υφή έχουμε και στη μουσική, είναι η ογκοπλασία, η σκιά. Οι ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ ήταν μαζί μου και μέσα μου και κάθε τόσο προστίθενταν… Οι εικόνες είναι σιωπηλές. Η μουσική που εκπέμπουν αναπαράγεται μόνο στην ακροαματική φαντασία του θεατή τους. Είναι όμως σίγουρο ότι εκπέμπουν. Και ότι προσλαμβάνουμε τον ήχο τους χωρίς το κύμα να είναι αναγκαστικά ηχητικό. Και του δίνουμε μορφή μεταφράζοντας την εικαστική ―ή εικονιστική― μορφολογία σε μουσική φρασεολογία μέσα από το απόθεμα του ηχητικού κόσμου που διαθέτουμε μέσα μας.

Ποια είναι η εμπειρία της επιστροφής σας στο Γαλλικό Ινστιτούτο Θεσσαλονίκης;

Μας συνδέουν ισχυροί και παλαιοί δεσμοί με το Γαλλικό Ινστιτούτο. Είμαι γαλλοσπουδασμένος. Σπούδασα Αρχιτεκτονική στο Μονπελιέ το 1978. Η πρώτη μου μεγάλη έκθεση με τίτλο “Aντίξοες συνθήκες” (Conditions défavorables) ήταν το 1987 στο Γαλλικό Ινστιτούτο. Και οι σχέσεις μας συνεχίστηκαν, σε συνεργασία με το Ινστιτούτο οικοδομήσαμε τη Φωτογραφική Συγκυρία. Η επιστροφή σημαίνει ότι όλα αυτά τα επεισόδια της ύλης, αυτού του βλέμματος, αυτών των ίχνων που φωτογράφισα από το 1982 κι έπειτα —οι ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ, οι Υλικότητες — ανακεφαλαιώνονται σε αυτόν τον χώρο. Υπάρχει μια συνέχεια, μια αίσθηση ότι ο χρόνος που πέρασε δεν έσβησε αλλά πλούτισε, και ο χώρος που με διαμόρφωσε κάποτε, τώρα γίνεται καμβάς για μια σύνθετη αφήγηση.

Τι επιδιώκετε να φέρει η συναυλία‑παράσταση στις 16 Οκτωβρίου, ως συμπληρωματικό κομμάτι της έκθεσης;

Η συναυλία «ΑΝΑΣΥΝγΡΑΦΕΣ [συν] μουσική | μια περιέργεια» θα είναι μία έκπληξη ακόμη και για μένα. Οικοδομήθηκε με τα χρόνια μέσα μου η ανάγκη, η ευχή και η περιέργεια ταυτόχρονα να έβλεπα οι εικόνες μου οι οποίες από πίσω τους έχουν τη μουσική για να γεννηθούν πώς θα ήταν αν ερμηνεύονταν μουσικά ως ήχος οι εικόνες μου, οι οποίες από πίσω τους, για να γεννηθούν, έχουν τη μουσική. Ανέτρεξα στους φίλους μουσικούς που εκτιμώ τους διήγειρα και τους προέτρεψα και στο τέλος τους ανέθεσα να ερμηνεύσουν ένα έργο ο καθένας τους. Αυτοί επέλεξαν από ένα έργο, και αυτό το έργο θα ερμηνεύσουν ad hoc, in situ και in vivo στις 16 Οκτωβρίου: στο περιβάλλον της έκθεσης και σε διάδραση με την προβολή της εικόνας του εκάστοτε επιλεγμένου από τον/τους μουσικούς αφετηριακού εικαστικού έργου. Οι μουσικοί που συνεργάζονται είναι οι Σάκης Παπαδημητρίου, Μιχάλης Λαπιδάκης, Δήμος Γκουνταρούλης, Νεκτάριος Καραντζής, Σαβίνα Γιαννάτου, Λόλα Τότσιου, Θεόφιλος Σωτηριάδης, Κυριάκος Γκουβέντας, Λενιώ Λιάτσου, Θοδωρής Πατσαλίδης, Βασίλης Μπακόπουλος.

Εσείς παίζετε κάποιο μουσικό όργανο;

Παίζω με το πιάνο. Προσοχή: δεν παίζω πιάνο, δεν είμαι μουσικός. Το σκαλίζω για προσωπικούς μου λόγους, πολλές φορές λέω ότι είμαι εικαστικός που έχει κλείσει θέση μουσικού για την επόμενη ζωή του.