Η μπάντα του συνθέτη Μίμη Νικολόπουλου θα ταξιδέψει το κοινό με ορχηστρικά θέματα και τραγούδια από τα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο, τη Λατινική Αμερική, συνομιλώντας με το παρελθόν της αρχαίας πόλης που για αιώνες διέθετε τεράστια ακτινοβολία. Από την τσιγγάνικη βαλκανική μουσική μέχρι το φλαμένκο, τη τζαζ και τη ροκ, ήχοι του κόσμου θα ακουστούν στον αρχαιολογικό χώρο της Ευρωπού.
Η Ευρωπός δεν υπήρξε ποτέ μια απλή περιφερειακή πόλη της αρχαιότητας. Η αρχαία πόλη βρίσκεται σε στρατηγική τοποθεσία, μόλις 18 χιλιόμετρα από την Πέλλα, την πρωτεύουσα του μακεδονικού βασιλείου, και σήμερα εντάσσεται στον Δήμο Παιονίας, στο νοτιοδυτικό άκρο της Περιφερειακής Ενότητας Κιλκίς. Από την Νεότερη Νεολιθική εποχή έως και τον 6ο αιώνα μ.Χ., η Ευρωπός γνώρισε μακραίωνη κατοίκηση, στρατηγικό ρόλο και νέα ευημερία κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους. Τα ταφικά της μνημεία, οι ισχυρές οχυρώσεις, ο κεραμικός κλίβανος, οι δρόμοι της, οι βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και τα δημόσια κτίρια, μαρτυρούν μία αναπτυγμένη αστική κοινότητα, που κάποτε έλεγχε τις πύλες της βαλκανικής ενδοχώρας.
«Ήταν ένα σημαντικό αστικό κέντρο της αρχαίας Βοττιαίας. Κατά την περίοδο της ακμής της, διέθετε έντονη πολιτική, οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα, ενώ κατοικούνταν από εξέχοντα μέλη της μακεδονικής αριστοκρατίας», τονίζει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, αρχαιολόγος δρ Γεωργία Στρατούλη. «Πολίτες της εμφανίζονται σε επιγραφές στα Πανελλήνια Ιερά, γεγονός που μαρτυρά τη συμμετοχή της στις μεγάλες εθνικές εκδηλώσεις του ελληνικού κόσμου και την ευρύτερη προβολή της πόλης πέρα από τα όρια της Μακεδονίας».
Παράλληλα, η ταυτότητα της αρχαίας Ευρωπού παραμένει εξαιρετικά ισχυρή ακόμη και για τη σύγχρονη κοινωνία, καθώς η ετυμολογική συγγένεια της ονομασίας της με το όνομα της Ευρώπης, της ηπείρου, είναι προφανής και ουσιαστική. Αυτό προσδίδει στην Ευρωπό ιδιαίτερη δυναμική στη σύγχρονη πολιτιστική ανάγνωση του παρελθόντος της.
Σημαντικό στοιχείο της ιστορικής της φυσιογνωμίας είναι η καταγωγή από την πόλη του Σέλευκου Α΄ του Νικάτορα, ενός από τους πλέον προβεβλημένους διαδόχους του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Όπως υπογραμμίζει η Γεωργία Στρατούλη, «η Ευρωπός, η Ευρωπαίων Πόλις, συστήνεται με δύο ισχυρά brand names: το πρώτο είναι το όνομά της, ομόρριζο με αυτό της Ευρώπης, και το δεύτερο, ο πιο διάσημος γιος της, ο Σέλευκος Α΄ Νικάτωρ, ιδρυτής της δυναστείας των Σελευκιδών η οποία κυριάρχησε για αιώνες σε εκτεταμένες περιοχές της Ασίας». Η σχέση αυτή καθιστά την Ευρωπό σημείο αναφοράς για την κατανόηση του ελληνιστικού κόσμου και του ρόλου της Μακεδονίας στη διαμόρφωση της Οικουμένης.
Μία πόλη αφανής
Παρά το σημαντικό της παρελθόν, η αρχαία Ευρωπός έμενε μέχρι πρόσφατα σχεδόν αφανής στο ευρύ κοινό.
Το Κέντρο Ενημέρωσης Αρχαίας Ευρωπού, που δημιουργήθηκε πρόσφατα, πληροφορεί τον επισκέπτη αναλυτικά για την ιστορία αυτής της σπουδαίας πόλης καθώς και του Σελεύκου Α' του Νικάτορα. Νότια του απλώνονται νεκροταφεία, από τα οποία ιδιαίτερο ενδιαφέρον συνιστούν μια συστάδα τριών τάφων του τέλους 4ου – α΄ μισού 3ου αι. π.Χ. που άλλοτε καλύπτονταν με τύμβους, ενώ πρόσφατα ήρθε στο φως ένα ιδιαίτερο ταφικό συγκρότημα από δύο τάφους του τέλους του 4ου – αρχών του 3ου αι. π.Χ. σε ταφικό τύμβο.
Βόρεια των νεκροταφείων στον γειτονικό λόφο χωροθετείται η αρχαία πόλη, η οποία θα πρέπει να διέθετε ισχυρά τείχη στην ακμή της. Από αυτήν έχει αποκαλυφθεί μικρό μόνο τμήμα του πολεοδομικού ιστού της με οικίες και εργαστηριακούς χώρους, που χρονολογούνται την εποχή της εγκατάλειψής της τον 6ο αι. μ.Χ. Μεταξύ του λόφου της πόλης και των νεκροταφείων λειτουργούσαν βιοτεχνικές εγκαταστάσεις, όπως αποδεικνύει η ανεύρεση ενός κεραμικού κλιβάνου, για τον οποίο σχεδιάστηκε και εγκρίθηκε πρόσφατα το στέγαστρο προστασίας του.
Όπως σημειώνει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, «η περιοχή έχει τις δυνατότητες να εξελιχθεί σε σημαντικό πολιτιστικό και τουριστικό κόμβο, που θα συμβάλει στη δυναμική ανάπτυξη της Κεντρικής Μακεδονίας και ευρύτερα της Ελλάδας».
Στην ίδια κατεύθυνση κινούνται και οι σχεδιαζόμενες επεμβάσεις στον χώρο. Σύμφωνα με την κ. Στρατούλη, προτεραιότητα έχει η υλοποίηση έργων, όπως «η έναρξη εκτεταμένων ανασκαφών στην αρχαία πόλη για την αποκάλυψη και ανάδειξη των τειχών της, οικιστικών νησίδων και δημόσιων χώρων της, όπως η αγορά, το θέατρο και ναοί», ενώ ήδη έχουν ολοκληρωθεί μελέτες για την ανάπλαση των τριών ταφικών τύμβων των πρώιμων ελληνιστικών χρόνων. Η ένταξή τους σε ευρωπαϊκά προγράμματα αναμένεται να δημιουργήσει τις αναγκαίες υποδομές για την αξιοποίηση του αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής.
Η σημασία της τοποθεσίας, εξάλλου, δεν είναι μόνο ιστορική. Το Κιλκίς, όπως υπενθυμίζει η προϊσταμένη της Εφορείας, είναι η δεύτερη πύλη εισόδου της χώρας, από την οποία διέρχονται εκατομμύρια επισκέπτες ετησίως με τη γεωπολιτική του θέση -«γέφυρα μεταξύ Αιγαίου, Κεντρικών Βαλκανίων και Κεντρικής Ευρώπης»- να το καθιστά φυσικό κόμβο, όχι μόνο μετακίνησης αλλά και πολιτιστικής διάχυσης.
Φως στη ζωή της αρχαίας Ευρωπού ρίχνει και η έκθεση που φιλοξενείται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα, στο πλαίσιο της δράσης «Συναντήσεις Μουσείων στο Εθνικό», «ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ Η ΠΟΛΙΣ». Η έκθεση γνωρίζει μεγάλη επιτυχία και θα διαρκέσει μέχρι τις 29 Σεπτεμβρίου 2025.
Συναυλία και ξενάγηση
Η συναυλία που θα δοθεί σήμερα Δευτέρα 21 Ιουλίου εντάσσεται σε μία σειρά δράσεων που επιχειρούν να εντάξουν την Ευρωπό στον σύγχρονο πολιτιστικό χάρτη.
Το μουσικό σύνολο απαρτίζουν οι: Κώστας Μπατσίλας (τρομπέτα), Θοδωρής Χριστοφορίδης (μπάσο), Ανδρέας Λεοντάκης (ακουστική κιθάρα, φωνητικά), Χρήστος Δανάς (βιολί), Δημήτρης Χατζηνικολάκης (τύμπανα, κρουστά) Μίμης Νικολόπουλος (κλασική κιθάρα, φωνητικά).
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς θα προσφέρει στους επισκέπτες ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο στις 19:30, πριν την έναρξη της συναυλίας, δίνοντάς τους την ευκαιρία να περιηγηθούν σε μνημεία της ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής περιόδου και να γνωρίσουν μια πτυχή της μακεδονικής αρχαιότητας που συχνά παραμένει στη σκιά.
Είσοδος δωρεάν.
* Πηγή φωτογραφιών: Αρχείο Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς
