Την ίδια στιγμή σε ερώτηση για πολύμερη συνδιάσκεψη με όλες τις χώρες της ανατολικής Μεσογείου για την περιοχή (Ισραήλ, Αίγυπτος και Κύπρος) που αφορά στην οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, με την προϋπόθεση της αναγνώρισης του δικαίου της θάλασσας από την Τουρκία, η απάντηση είναι «όχι», αλλά «μόνο διμερής συζήτηση».
Ακολουθεί η συνέντευξη:
Θα ήθελα αρχικά να σας ρωτήσω, σε παγκόσμιο επίπεδο βιώνουμε ένα είδος σημαντικής μετατόπισης. Για παράδειγμα, ο πρόεδρος Τραμπ χρησιμοποιεί ίσως διαφορετική νοοτροπία και τρόπο σκέψης σχετικά με τις διεθνείς σχέσεις. Δεν ξέρω αν μπορούμε να μιλήσουμε για μετατόπιση από την ισχύ του νόμου στο νόμο της ισχύος. Και ασφαλώς βιώνουμε πολύ μεγάλα γεγονότα όπως η κλιματική αλλαγή, οι μεταναστευτικές ροές, η ομαλή ή μη ενεργειακή μετάβαση. Πώς τα βιώνετε όλα αυτά με την εμφατικά ιδιαίτερη εμπειρία που συσσωρεύσατε όλα αυτά τα χρόνια;
Έγραψα ένα βιβλίο πριν πέντε χρόνια. Ο τίτλος ήταν «Συστημικός Σεισμός». Το 2017, όταν ο Τραμπ ήρθε στην εξουσία, ήταν άρθρο. Έπειτα το μετέτρεψα σε βιβλίο. Οι βασικές υποθέσεις ήταν πως υπάρχουν τόσες πολλές κρίσεις σε όλο τον κόσμο. Και εξαιτίας της μη επίλυσης αυτών των κρίσεων μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, ξεκινά ένας συστημικός σεισμός. Τι εννοώ λέγοντας συστημικός σεισμός; Εμείς, Τούρκοι και Έλληνες γνωρίζουμε τι σημαίνει σεισμός.
Ζούμε σε σεισμογενή περιοχή. Και σεισμός σημαίνει πως υπάρχει μία ευαίσθητη περιοχή όπου υπάρχουν «κτήρια». Αν αυτά τα «κτήρια« δεν είναι στατικά καλά, τότε όταν η γη μετατοπίζεται, τα «κτήρια» καταρρέουν. Επομένως, πριν το σεισμό, πρέπει να λάβεις μέτρα για να δυναμώσεις τα «κτήριά» σου. Κατά τη διάρκεια του σεισμού πρέπει να κάνεις το παν προκειμένου να υπάρχουν λιγότερα θύματα. Και μετά το σεισμό πρέπει να αποκαταστήσεις τις ζημιές.
Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου ο σεισμός ήταν τεράστιος. Γεωπολιτικός σεισμός εννοώ το 1991. Το Σύμφωνο της Βαρσοβίας διαλύθηκε, η Σοβιετική Ένωση διαλύθηκε και υπήρξαν πολλές κρίσεις σε αυτό που ονομάζουμε Rimland στη Γεωπολιτική από τη Βαλτική Θάλασσα μέχρι όλες τις χερσονήσους, τη Μεσόγειο, τα Βαλκάνια, τη Μέση Ανατολή, τον Καύκασο, την Κεντρική Ασία, τη ΝΑ Ασία, αναδύθηκαν πολλά νέα κράτη. Έθνη-κράτη μεταμορφώθηκαν, συνέβησαν πολλαπλές κρίσεις και πόλεμοι, αλλά αυτές οι κρίσεις δεν επιλύθηκαν τη δεκαετία του ’90. Μετά τις 11/09 (το χτύπημα στους δίδυμους πύργους) ήρθε ο δεύτερος σεισμός..τον αποκαλώ Σεισμό Ασφάλειας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες επενέβησαν καταλαμβάνοντας το Αφγανιστάν και το Ιράκ και τα «κτήρια» της Κεντρικής Ασίας και Μέσης Ανατολής ταρακουνήθηκαν.
Ο τρίτος σεισμός ήταν η οικονομική κρίση του 2008. Πολλά κράτη αντιμετώπισαν οικονομική κρίση. Ο τέταρτος ήταν η Αραβική Άνοιξη στη Μέση Ανατολή. Σχεδόν όλες οι χώρες της Μέσης Ανατολής είδαν πολλά πράγματα να καταρρέουν και να ξαναχτίζονται. Πάνω σ’αυτή τη βάση, υπήρξε ένας συστημικός σεισμός. Το διεθνές σύστημα ταρακουνήθηκε. Ήλπιζα πώς ο Μπαράκ Ομπάμα να αναστήλωνε αυτά τα «κτήρια», όπως τα Ηνωμένα Έθνη και άλλα «κτήρια». Το 2002 σε μία Διάσκεψη, στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον το 2011, είπα πως οι Ηνωμένες Πολιτείες δε χρειάζονται καινούργιο Καίσαρα, αλλά ένα νέο Μάρκο Αυρήλιο, εννοώντας έναν μαύρο Μάρκο όπως είπα 7 χρόνια πριν ανέλθει ο Ομπάμα στην εξουσία. Δυστυχώς, όμως, μετά τον Ομπάμα, ο Τραμπ στην πρώτη του θητεία δε σεβάστηκε καμία αρχή του Διεθνούς Δικαίου. Και εξέπεμψε σήματα πως δε θα αλλάξει μόνο, αλλά και θα αποσταθεροποιήσει τους Θεσμούς και πως θα προσπαθήσει να κάνει την Αμερική Πρώτη.
Εννοείτε από επιλογή ή ότι ίσως δε γνωρίζει τη λειτουργία των Θεσμών;
Κάθε άτομο σχηματίζεται από ιδεολογίες, το «κλίμα». Ασχολείται με επιχειρήσεις όλη του τη ζωή. Για τον ίδιο, τα πάντα είναι σα μία επένδυση. Θα ρισκάρεις, θα επενδύσεις, θα αλλάξεις. Ωστόσο, ένας έμπειρος πολιτικός γνωρίζει πως η προσωπική του εξουσία μια μέρα θα τελειώσει, αλλά οι Θεσμοί θα παραμείνουν. Τώρα στη δεύτερη θητεία του, ήρθε με ακόμη πιο μεγάλη δύναμη και θέλει να έχει ως σλόγκαν του από «Η Αμερική Πρώτη» σε «Η Αμερική Μόνο». Ή στην Αμερική «Ο Τραμπ Πρώτος». Έχει αλλάξει τόσους πολλούς υπουργούς Εξωτερικών.
Ίσως αυτό να είναι σημείο των καιρών μας διότι οι λαοί χρειάζονται άμεση σύνδεση με τους ηγέτες τους. Και, όπως γνωρίζετε, μιλάει πολύ συχνά με τον πρόεδρο Ερντογάν και άλλους ηγέτες. Νομίζω πως ίσως αυτή να είναι ευκαιρία για επιτάχυνση κάποιων πραγμάτων.
Ο Μπαράκ Ομπάμα επισκέφθηκε την Τουρκία στους δύο πρώτους μήνες του. Ήρθε αρκετές φορές και κάποιες φορές καλούσε τον πρόεδρο Ερντογάν κάθε εβδομάδα. Τότε ήμουν υπουργός Εξωτερικών. Δεν είναι προσωπικό ζήτημα. Εδώ υπάρχει τάση προς τον αυταρχισμό. Και, επίσης, όταν λέει «Πρώτα Η Αμερική» μερικές φορές την ίδια στιγμή υπαινίσσεται «Πρώτα ο Τραμπ».
Τι εννοώ με αυτό; Λέτε πως οι άνθρωποι θέλουν να έχουν πρόσβαση στους ηγέτες τους. Ναι, αλλά ποιοι άνθρωποι; Νομίζετε πως για παράδειγμα Αμερικανοί αραβικής ή μουσουλμανικής καταγωγής που υποφέρουν μπορούν να έχουν πρόσβαση στον Τραμπ εξαιτίας της Γάζας; Ή νομίζετε πως μετανάστες με αμερικανική υπηκοότητα ή που τώρα ζουν στην Αμερική μπορούν να τον προσεγγίσουν; Για τον ίδιο, η λευκή αγγλοσαξονική προτεσταντική ανωτερότητα (wasp), το ιδρυτικό στοιχείο των ΗΠΑ, είναι σημαντική. Γι’αυτόν, οι Ισραηλινοί έρχονται πρώτοι, όλοι οι υπόλοιποι είναι δευτερεύοντες. Όταν ήρθε στην εξουσία, υποσχέθηκε κατάπαυση του πυρός και ειρήνη.
Έχουμε την πρώτη ενημέρωση σήμερα πως ο πρόεδρος Τραμπ μιλάει έμμεσα μέσω του Γουΐτκοφ με το Κατάρ και την Αίγυπτο για κατάπαυση του πυρός 60 ημερών. Ίσως αυτό να είναι εντάξει.
Αλλά μετά από πόσες ζωές που χάθηκαν; Επίσης, ακόμη ισχυρίζεται «υποστηρίζω κάθε κατάπαυση του πυρός». Ξέρετε, στους πολέμους στη Γάζα το 2009, 2012, 2014 μεσολαβούσα μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς μαζί με τους Καταριανούς και τους Αιγύπτιους. Επομένως, γνωρίζω πώς αυτές οι διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός συνεχίζονται. Αλλά, ποιος μπορεί να εγγυηθεί; Ξέρετε, το Μάρτιο υπήρξε κατάπαυση του πυρός. Το Ισραήλ δεν την αναγνώρισε και χιλιάδες άνθρωποι πέθαναν μετά την κατάπαυση. Τώρα λέει κατάπαυση δύο μηνών. Ποιος εγγυάται πως μετά από δύο μήνες το Ισραήλ δε θα ξαναεπιτεθεί; Ποιος θα είναι ο εγγυητής; Μπορείτε να πείτε πως ο Τραμπ ο ίδιος θα είναι εγγυητής. Γιατί δε χρησιμοποίησε τη θέση του ως εγγυητής για πρώιμη κατάπαυση του πυρός;
Ωστόσο, την ίδια στιγμή θα πρέπει να καταλάβουμε αν η Χαμάς μπορεί να σεβαστεί μία πιθανή κατάπαυση ή να απελευθερώσει τους ομήρους.
Όχι, το Μάρτιο η Χαμάς σεβάστηκε την κατάπαυση. Το Ισραήλ την έσπασε. Δεν υπερασπίζομαι κανέναν, αλλά χρειαζεται να έχουμε πραγματική Ειρήνη. Αυτό που είναι πραγματικά πιο σημαντικό στην πολιτική του Τραμπ είναι ότι μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η Διεθνής Επιτροπή, με την καθοδήγηση των ΗΠΑ ίδρυσε συγκεκριμένους θεσμούς, όπως τα Ηνωμένα Έθνη, το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, ο Οργανισμός Παγκοσμίου Εμπορίου, ο Οργανισμός Παγκόσμιας Υγείας και πολλούς άλλους.
Ο Τραμπ έθεσε υπό αμφισβήτηση όλους αυτούς τους θεσμούς. Δεν αναγνώρισε την αρχή των Ηνωμένων Εθνών στο Συμβούλιο Ασφαλείας επί της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας. Ανοιχτά άσκησε κριτική στα Ηνωμένα Έθνη. Ανοιχτά άλλαξε τους κανόνες του Οργανισμού Παγκοσμίου Εμπορίου. Επομένως, είτε έχεις διεθνές σύστημα που βασίζεται σε συγκεκριμένους θεσμούς είτε θα έχεις μία νέα χαοτική πολιτική ζούγκλας, στην οποία όλοι θα θέλουν να επιβάλουν τους κανόνες τους.
Ο Τραμπ θεωρεί πως είναι ο απόλυτος ηγεμόνας και συνεπώς μπορεί να αλλάξει ό,τι θέλει. Αλλά, αυτό δε θα βοηθά ούτε τις ΗΠΑ. Διότι, όλοι αυτοί οι θεσμοί ήταν οι βασικοί πυλώνες της PAX Αμερικάνα. Τι θα συμβεί μετά τον Τραμπ; Η Τάξη σημαίνει τρία πράγματα, Φάνη: αξίες, κανόνες, πάνω στους οποίους βασίζεται το Σύστημα.Δεύτερον Θεσμοί, όπως οι πυλώνες ενός κτηρίου και τρίτον πολιτική θέληση και πολιτικό όραμα, όπως η αποτελεσματικότητα του κτηρίου στο σεισμό. Σήμερα, το διεθνές Σύστημα έχασε τους κανόνες, τις αξίες. Το Διεθνές Δικαστήριο άρχισε ξεκάθαρα έρευνα εναντίον του Ισραήλ, του Νετανιάχου για γενοκτονία, αλλά αυτό δεν επηρέασε την προσέγγιση την ΗΠΑ.
Και τα παιδιά, οι άνθρωποι, περί τα 33000 παιδια σκοτώθηκαν, 75000 παιδιά ορφάνεψαν, γυναίκες σκοτώθηκαν, όσοι τρέχουν για ανθρωπιστική βοήθεια βομβαρδίστηκαν. Και ποια είναι η συνέπεια; Αν αυτό είχε συμβεί από λαούς της Μέσης Ανατολής εναντίον ενός άλλου λαού θα είχαν επιβληθεί πολλές κυρώσεις εναντίον τους. Αυτό που εννοώ, οι αξίες έχουν χαθεί, οι Θεσμοί αποδυναμώθηκαν, ξεκινώντας από τα Ηνωμένα Έθνη και δεν υπάρχει σοφή ηγεσία στον κόσμο, ηγεσία με όραμα. Αυτό είναι μεγάλο ρίσκο.
Σχετικά με το ζήτημα της Γάζας μπορούμε να αφιερώσουμε πολύ χρόνο μιλώντας. Αλλά, πρέπει να λάβουμε υπ’όψιν πως η Χαμάς προκάλεσε την επίθεση του Ισραήλ. Νομίζετε ότι σήμερα η Τουρκία έχει την ευκαιρία, όπως λέει ο πρόεδρος Ερντογάν και όπως και εσείς αναφέρετε στο βιβλίο σας «Στρατηγικό Βάθος», το τουρκικό παράδειγμα να είναι μοντέλο για μέρος του κόσμου; Πιστεύετε πως η Τουρκία διαθέτει αυτά τα στοιχεία, αυτούς τους πυλώνες για να γίνει ηγετική δύναμη;
Εξαρτάται από το ποιος θα ηγείται της Τουρκίας σε 10-15 χρόνια.
Και σχετικά με τα εσωτερικά χαρακτηριστικά της Τουρκίας;
Υπάρχουν πολλές θετικές αλλαγές αναφορικά με το ρόλο της Τουρκίας σε παγκόσμια και τοπικά/περιφερειακά ζητήματα. Ξέρετε μπορώ να σας δώσω δεκάδες παραδείγματα για το πώς μεταμορφώθηκε η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας στην δική μας περίοδο. Προηγουμένως, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, η Τουρκία σκεφτόταν ως τοπική/περιφερειακή χώρα του ΝΑΤΟ. Και το κύριο ζήτημα, για να είμαι ειλικρινής, ήταν η ισορροπία με την Ελλάδα, η αντίδραση στους Αρμενίους. Ήσσονα ζητήματα από τη δική μου οπτική. Συνεπώς, δημιούργησα την πολιτική «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονές μας».
Η πολιτική «μηδενικά προβλήματα με τους γείτονές μας», φυσικά, είναι ιδεαλιστική. Αλλά, αυτή η αρχή ήταν σημαντική για να βγάλουμε την Τουρκία από αυτή την κρίση της γειτονιάς σε μια πιο παγκόσμια, οραματική προσέγγιση. Και το πετύχαμε. Η Τουρκία έπαιξε σημαντικό ρόλο στη ρωσο-γεωργιανή κρίση.
Προσωπικά, μεσολάβησα ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Συρία. Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με το Ιράν για τη λύση στο θέμα των πυρηνικών, εμείς γίναμε οι διαμεσολαβητές με τη IAEA (Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας) και διάφορα άλλα ζητήματα. Και, οι τουρκικές, για παράδειγμα πρεσβείες στην Αφρική, όταν ανέλαβα εγώ υπουργός Εξωτερικών ήταν 12, ενώ 5 χρόνια αργότερα, όταν έγινα πρωθυπουργός, η Τουρκία είχε 37 πρεσβείες στην Αφρική.Το ίδιο στη Λατινική Αμερική. Έτσι, αυτό που προσπαθούσα να κάνω, είναι η Τουρκία να μη σκέφτεται σε τοπικό/περιφερειακό, αλλά να εξελίξω την Τουρκία σε παγκόσμιο επίπεδο, έχοντας ταυτόχρονα καλές σχέσεις με γείτονες και περιφερειακές δυνάμεις. Και σε αυτό είχαμε επιτυχία.
Αλλά σήμερα, έχω αρκετές διαφορές απόψεων με τον πρόεδρο Ερντογάν, με το κυβερνών Κόμμα (το δικό μου δηλαδή πρώην κόμμα), που αφορούν τη διαφθορά, τις δημοκρατικές αξίες, τους κανόνες Δικαίου κλπ..Αλλά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής, πολλές από τις αρχές που εμείς καθιερώσαμε όταν είχα τις κυβερνητικές εντολές συνεχίζουνε, όπως ο ρόλος της Τουρκίας στον ρώσο-ουκρανικό πόλεμο. Απολύτως σωστά..η Τουρκία μπορεί να κάνει περισσότερα.
Τώρα όμως τι είναι αυτό που λείπει; Η Τουρκία οικονομικά δεν είναι τόσο δυνατή όσο ήταν στη διάρκεια της δικής μου περιόδου..
Και στο Κράτος Δικαίου;
Ναι, και σε αυτό η Τουρκία δεν είναι (δυνατή)..Η Τουρκία έγινε κράτος-μοντέλο για τη Μέση Ανατολή πριν 10-15 χρόνια. Αλλά λόγω των προσπαθειών (αποπειρών) πραξικοπημάτων και διάφορους άλλους παράγοντες, δυστυχώς η Τουρκία σήμερα δεν παρουσιάζει την ίδια εικόνα στη δημοκρατική ισχύ του Δικαίου, την οικονομική Ευημερία και οικονομική Ανάπτυξη.
Αλλά η τουρκική εξωτερική πολιτική ακόμα συνεχίζει να είναι ενεργή. Έτσι, τώρα εξαρτάται από το πώς (θα πετύχουμε καλύτερους στόχους). Επ’ αυτού ίδρυσα ένα νέο Κόμμα (Κόμμα του Μέλοντος). Το όραμά μου για το μέλλον είναι να δυναμώσουμε τη Δημοκρατία στην Τουρκία, την ελευθερία του λόγου, τους κανόνες/ισχύ του Δικαίου, να δυναμώσουμε την οικονομική μεγέθυνση και διανομή του εισοδήματος, συν τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής. Συνεπώς, χρειαζόμαστε μία εκτεταμένη Μεταρρύθμιση στην Τουρκία!
Δεν μπορούμε να αποφύγουμε να μιλήσουμε για τις τουρκοελληνικές σχέσεις... Ασφαλώς ως Καθηγητής, γνωρίζετε ότι υπάρχει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας, το Montego Bay του 1982, το οποίο εγκρίθηκε από τις μεγαλύτερες, περισσότερες χώρες σε όλο τον Κόσμο. Τι νομίζετε, μπορεί η Τουρκία να παίξει αυτόν τον ρόλο(που εννοείτε), όταν βλέπουμε, κατ’ εμέ δυστυχώς. τη φιλοδοξία της Τουρκίας σε περιοχές επικράτειας, σε θαλάσσιες περιοχές/μέρη, ίσως στην ΑΟΖ και την Υφαλοκρηπίδα, άλλων χωρών; Διότι, όπως ξέρετε το τουρκο-λιβυκό Μνημόνιο, είναι αθεμελίωτο/ανυπόστατο, είναι αβάσιμο... Γνωρίζετε ότι το Δίκαιο του Montego Bay/Δίκαιο της Θάλασσας λέει ότι ακόμη και τα μικρότερα νησιά, πόσω μάλλον τα πιο μεγάλα, όπως η Κρήτη η Ρόδος κλπ, πράγματι έχουν δικαιώματα σε ΑΟΖ. Επομένως, πώς νομίζετε ότι μπορούμε να προχωρήσουμε στις (ελληνοτουρκικές) σχέσεις, εάν η Τουρκία συνεχίζει να μη σέβεται το Διεθνές Δίκαιο;
Και οι δύο χώρες σέβονται η μία την άλλη. Εάν μία χώρα σέβεται μονόπλευρα και όχι η άλλη πλευρά, τότε δεν μπορεί να υπάρξει καλή γειτονία. Στη δική μου θητεία είχαμε διερευνητικές συνομιλίες σε θέματα Αιγαίου, οι οποίες προχωρούσαν αρκετά καλά. Μπορούμε να βρούμε λύσεις για αυτό, αλλά η βασική προϋπόθεση/θέση θα έπρεπε να είναι ότι η θάλασσα του Αιγαίου είναι Θάλασσά μας από κοινού. Εάν το Αιγαίο αντιμετωπίζεται ως η ελληνική Θάλασσα και τα τουρκικά πλοία πηγαίνουν από την Κωνσταντινούπολη στη Σμύρνη, ή από τη Σμύρνη στο Μπόντρουμ, πρέπει να παίρνουν έγκριση/άδεια από τις ελληνικές Αρχές, αυτό δεν είναι βιώσιμο. Τα νησιά είναι ειδικά (ειδικές περιπτώσεις) στο διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Δεν μπορείς να εφαρμόζεις το ίδιο δίκαιο στη Μαύρη Θάλασσα και το Αιγαίο. Στη Μαύρη Θάλασσα δεν υπάρχουν νησιά, όλα τα μέρη Ρωσσία, Τουρκία, Ρουμανία, Βουλγαρία, μπορούμε να κάνουμε πράξη τα 12 μίλια. Αλλά σε πολλές άλλες περιπτώσεις το Διεθνές Δίκαιο, δίνει ειδικό καθεστώς σε νησιά.
Τι θα μπορούσε να γίνει, τι θα μπορούσε να γίνει ειδικά στη Μεσόγειο Θάλασσα και τη λύση/εφαρμογή, την εύρεση λύσης μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας στο θέμα της ΑΟΖ και της Υφαλοκρηπίδας; Πώς, με ποια μέθοδο; Εάν δε συμφωνήσουμε (μεταξύ μας) τότε (πηγαίνουμε) προς το Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης; Ή, όπως εσείς λέτε, σε διμερή βάση; Αλλά γιατί όχι σε πολυμερή βάση, με την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα πει «ΟΚ, αναγνωρίζω το Montego Bay (Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας)», και τότε κάνουμε μία πολυμερή Διάσκεψη με όλους (τους ενδιαφερόμενους για τις ΑΟΖ);
Πολυμερής δε μπορεί να γίνει για το Αιγαίο.
Όχι για το Αιγαίο, αλλά για τη Μεσόγειο...
Πολυμερής σημαίνει και άλλες χώρες θα έρθουν. Αυτό είναι ένα διμερές θέμα. Αν όμως είναι η Χάγη, τότε θα μπορούσε να συζητηθεί στη Χάγη, αλλά όλα τα θέματα μαζί. Η Ελλάδα θέλει μόνο την Υφαλοκρηπίδα ως θέμα... Όχι ΑΟΖ και Αιγιαλίτιδα Ζώνη (χωρικά ύδατα). Η Τουρκία, για εμάς, έχει τη μεγαλύτερη ακτή στη Μεσόγειο. Αν όμως δεχτείτε ότι νησιά θα έχουν 12 μίλια (χωρικά ύδατα), η τουρκική ηπειρωτική- αποκλειστική οικονομική ζώνη δεν μπορεί να είναι 12 μίλια. Και αν δεχτούμε το νησί Meis (Καστελόριζο), ένα μικρό νησί, ως κριτήριο, τότε η Τουρκία θα είναι μία θαλάσσια χώρα (αποτελούμενη από τη θάλασσα) μόνο της Αντάλειας.
Όμως ίσως εκεί (για την περιοχή γύρω από το Καστελόριζο), θα μπορούσε να βρεθεί λύση. Ίσως (μπορεί να βρεθεί) υπό την προϋπόθεση ότι η Τουρκία θα πει «θα υπογράψω» ή ότι «αναγνωρίζω» το Montego Bay-Unclos, το Δίκαιο των θαλάσσιων Ζωνών... και τότε μπορούμε να κάνουμε μία Πολυμερή... Αίγυπτος, Συρία, Λίβανος, Ισραήλ, όλοι μαζί... και η Κύπρος.
Όχι, όχι... Αυτή η πολυμερής που εννοείτε δεν μπορεί να συνεχιστεί. Επειδή πρώτα πρέπει να λύσουμε το Κυπριακό, πριν συζητήσουμε γι' αυτό (Πολυμερή Συνδιάσκεψη). Χωρίς λύση στο Κυπριακό δεν μπορούμε να κάνουμε κάποιο βήμα μπροστά, στην πλευρά της Μεσογείου. Και το Ισραήλ είναι κατοχική Δύναμη στη Γάζα, από την πλευρά της Γάζας που είναι ακτή, μία πολύ σημαντική ακτή για ενεργειακούς πόρους, αυτό δεν μπορεί να συζητηθεί σε αυτή την Πολυμερή μορφή.
Και λέτε στο Δικαστήριο της Χάγης...
...Στο Δικαστήριο της Χάγης όλα τα θέματα περί Αιγαίου..
Όλα τα θέματα που η Τουρκία θέλει να επιβάλει...Επιτρέψτε μου να ολοκληρώσω αυτή τη, νομίζω, ενδιαφέρουσα και πολύ ζωντανή και ελεύθερης ροής συζήτηση..
Όλα τα ερωτήματα/θέματα μπορούνε να λυθούνε με ενσυναίσθηση του ενός για τον άλλο.
Ακριβώς... Σε αυτό το πνεύμα/πλαίσιο (της ενσυναίσθησης), θα ήθελα να τελειώσουμε με μία, ίσως, ρητορική πρότασή μου... Τι θα λέγατε για μία Επιτροπή Αλήθειας μεταξύ των δύο χωρών, Ελλάδας και Τουρκίας, σχετικά με την Ιστορία... σχετικά με οτιδήποτε μας συνδέει, και ίσως σχετικά με δύσκολα μέρη της Ιστορίας, που θα έπρεπε ίσως να συζητηθούν, πριν προχωρήσουμε παρακάτω, προς λύσεις στα θέματα του «σκληρού πυρήνα»... Μία Επιτροπή Αλήθειας.
Για να δω...Είμαι Ιστορικός...εάν πηγαίνεις πίσω σε ιστορικές διαμάχες, μπορεί να έχει τόσες πολλές προκαταλήψεις ο ένας εναντίον του άλλου. Κάνω χρήση την αρχή «μόνο ιστορική προσέγγιση» στα θέματά μας με την Αρμενία. Μπορούμε να το συζητάμε αυτό σε διανοητική/ακαδημαϊκή ή ανθρωπιστική βάση, πάνω σε κάθε θέμα. Όμως εάν κάποιος το κάνει πολιτική υπόθεση, εκεί θα υπάρξουν τεράστιες διαφωνίες. Και οι δύο πλευρές έχουν τα δικά τους αφηγήματα. Ιστορία σημαίνει αφηγήματα. Εάν δέχεσαι (μόνο) τα δικά σου αφηγήματα και επιβάλλεις τα αφηγήματά σου πάνω στην άλλη πλευρά, η άλλη πλευρά θα παράξει το δικό της αφήγημα και θα το επιβάλλει πάνω σου. Και αυτό θα είναι μία ατελείωτη συζήτηση.
Πώς φαντάζεστε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις σε 10 χρόνια από τώρα;
Νομίζω και οι δύο πλευρές πρέπει να κατανοούν η μία την άλλη, εάν έχουν υψηλού επιπέδου πολιτικό διάλογο μεταξύ ηγετών, εάν έχουνε κατάλληλους μηχανισμούς ανάμεσα στις δύο χώρες, εάν έχουνε κατανόηση σε οικονομική δια-εξάρτηση, πολιτισμική συνύπαρξη ως τη βασική αρχή σχέσεων καλής γειτονίας, οι σχέσεις μας θα είναι πολύ λαμπρές. Σε αυτή τη συζήτηση είπα υπάρχουν δύο τύποι ηγεσίας... Ο ένας είναι οι πολεμικοί, τακτικιστές ηγέτες. Χρησιμοποιούν «πολεμική» (τακτική και ρητορική) για να κερδίζουν επόμενες εκλογές. Ο δεύτερος τύπος είναι οι οραματικοί στρατηγικοί ηγέτες. Δεν εργάζονται μόνο για τις επόμενες εκλογές, αλλά για τις επόμενες γενιές. Χρειαζόμαστε μία νέα προσέγγιση ανάμεσα σε Τουρκία και Ελλάδα για να έχουμε μία οραματική προσέγγιση για το μέλλον.
Κύριε Πρωθυπουργέ, Δόκτωρ Αχμέτ Νταβούτογλου, σας ευχαριστώ πολύ!
Παρακαλώ!
Εύχομαι ό,τι καλύτερο. Γεια σας.
Δείτε το βίντεο της συνέντευξης:
Πηγή: Liberal.gr/Θεοφάνης Κωφίδης
