Ο καθηγητής του Τμήματος Διεθνών και Ευρωπαϊκών Οικονομικών σπουδών στη συνέντευξη που παραχώρησε στα Μακεδονικά Νέα σημειώνει εκτός των άλλων, πως εάν δούμε τη συμφωνία μόνο ως δασμό τότε ναι, η Ένωση απέφυγε το ποσοστό του 30% με την οποία την απειλούσε ο Τραμπ. Αν το δούμε όμως αναλυτικά, θα διαπιστώσουμε ότι τουλάχιστον 2 με 3 τρισ. ευρώ, τα οποία θα μπορούσαν να διατεθούν σε κοινωνικές παροχές για την υγεία, την παιδεία, την έρευνα και την τεχνολογία θα φύγουν από την αγορά της ΕΕ και θα μεταφερθούν σε αυτή των ΗΠΑ.
Συνέντευξη στον Θωμά Καλέση
-Κύριε Καρτάλη είχαμε μέσα στο Σαββατοκύριακο την πολυπόθητη συμφωνία ΕΕ - ΗΠΑ για τους δασμούς. Από τη μια το ποσοστό του 15% φαίνεται να είναι υψηλό, από την άλλη η Ένωση γλίτωσε το 30% με το οποίο την απείλησε αρχικά ο Τραμπ. Σε γενικές γραμμές πώς σχολιάζετε εσείς αυτή τη συμφωνία;
Όπως αντέδρασε η Ευρωπαϊκή Ένωση γενικώς. Σε ένα ευρύ πλαίσιο δηλαδή, υπήρξαν φωνές που έδωσαν έναν τόνο πανηγυρισμού, αλλά υπήρξαν και άλλες που δεν την είδαν και με τόσο καλό μάτι. Εμείς βέβαια, σε παλαιότερη συνέντευξη είχαμε επισημάνει ότι ένα αποδεκτό ποσοστό είναι αυτό που θα κυμανθεί από 10% έως 20%, άρα το 15% δεν είναι μία συμφωνία εκτός πλάνων αν και δεν αφορά όλα τα προϊόντα.
Για παράδειγμα δηλαδή, για χάλυβα και αλουμίνιο δεν έχει επέλθει ακόμη συμφωνία με τις ΗΠΑ. Προβλέπω ότι μελλοντικά θα έρθει, γιατί δεν συμφέρει καμία από τις δύο πλευρές η επιβολή υψηλών δασμών. Από την άλλη πλευρά μέσα στη συμφωνία υπάρχουν και κάποιου είδους... ρήτρες, όπως τα 600 δισ. που πρέπει να διατεθούν σε επενδύσεις και άλλα 700 δισ. για την αγορά ενεργειακών προϊόντων από τις ΗΠΑ. Και φυσικά έγινε και αυτό που ήθελε ο Ντόναλντ Τραμπ, να μπει δηλαδή μέσα στην αγορά του πολεμικού υλικού. Την ίδια στιγμή που τα περισσότερα κράτη της ΕΕ ως μέλη του ΝΑΤΟ θα αυξήσουν τις δαπάνες τους στο 5%.
Ο Τραμπ ήθελε να πουλήσει και στρατιωτικό υλικό όσο το δυνατόν πιο γρήγορα στην Ευρώπη. Άρα λοιπόν, η συμφωνία δεν είναι μόνο πολιτική, είναι και γεωπολιτική. Δηλαδή η Ενωμένη Ευρώπη δεν ήθελε να φύγει από την αγκαλιά των ΗΠΑ, έναν ισχυρό σύμμαχο και κύριο παράγοντα του ΝΑΤΟ. Κι εδώ υπάρχει μια σχέση αμφίδρομη γιατί η Ευρώπη θέλει την Αμερική και η Αμερική θέλει την Ευρώπη.
Αυτή η συμφωνία λοιπόν ήρθε ως επιστέγασμα των γεωπολιτικών συνθηκών, τις οποίες διαμορφώνουν από κοινού εδώ και πολλά χρόνια ΗΠΑ και ΕΕ σε συνεργασία. Γι' αυτό ενδεχομένως και το 15% που θα επιβάλλουν οι ΗΠΑ στα ευρωπαϊκά προϊόντα, δεν απαντήθηκε από την Ευρώπη. Δηλαδή οι εισαγωγές από την Αμερική στην ΕΕ θα είναι 0%. Και αυτό θεωρείται βέβαια επιτυχία του Τραμπ και υποχώρηση από την πλευρά των Ευρωπαίων.
Πάντως, πιστεύω ότι τώρα που ο πρόεδρος των ΗΠΑ κλείνει σιγά - σιγά τα μέτωπα -αν θυμάστε είχαμε πει ότι θα πρέπει στο προσχέδιο του προϋπολογισμού το φθινόπωρο να παρουσιάσει κάτι πάρα πολύ ελκυστικό, που θα περιέχει μείωση των δημοσίων δαπανών και αύξηση των εσόδων από τους δασμούς- θα εστιάσει σε άλλα ζητήματα.
Βέβαια ο κύριος στόχος παραμένει πάντα η μείωση του εμπορικού ελλείμματος που παρουσιάζουν αυτή τη στιγμή οι ΗΠΑ και προς αυτή την κατεύθυνση θα συνεχίσει να κινείται ο Τραμπ. Στο πλαίσιο αυτό μάλιστα, θεωρώ ότι το αμέσως επόμενο διάστημα θα τα βρει και με την Κίνα, και το πράγμα θα αρχίσει μέρα με τη μέρα να ομαλοποιείται.
-Από τη μια έχουμε την αποφυγή ενός εμπορικού πολέμου όπως χαρακτηριστικά σημείωσε ο καγκελάριος Μερτζ, από την άλλη όμως έχουμε και φωνές δυσαρέσκειας από τον κόσμο της βιομηχανίας.
Κοιτάξτε αυτό είναι και κάπου φυσιολογικό. Θα έχουμε μείωση των εξαγωγών της Ένωσης προς τις ΗΠΑ και αύξηση των εισαγόμενων προϊόντων για τους Αμερικανούς καταναλωτές. Αυτό είναι κάτι που θα συμβεί και δεν μπορεί να αρέσει σε όλους. Είχαμε σημειώσει ότι ο δασμός δεν ωφέλιμος για τους καταναλωτές, διότι ως φόρος μετακυλίεται στους τελικούς λήπτες των προϊόντων.
Αυτό σημαίνει ότι το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα θα πρέπει να δούμε και μία αύξηση του πληθωρισμού. Από την άλλη όμως η ΕΕ δεν ήθελε να συμμετάσχει σε ένα παζάρι, ούτε ήθελε να μπλέξει σε ένα συγκρουσιακό παιχνίδι, διότι αυτό θα έβλαπτε την βιομηχανία της. Η βιομηχανία κυρίως της Βόρειας Ευρώπης, στηρίζεται στις εξαγωγές και ειδικά η ΕΕ θέλει το ελεύθερο εμπόριο.
Τώρα ο Τραμπ έβαλε τροχοπέδη σε αυτό το ελεύθερο εμπόριο προς τις ΗΠΑ με σκοπό την αύξηση των εσόδων από τους δασμούς και από την άλλη πλευρά για να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα, το οποίο αυτή τη στιγμή βρίσκεται σε δυσθεώρητα ύψη. Αυτό σημαίνει ότι το επόμενο διάστημα θα δούμε και άλλες συμφωνίες και με άλλα κράτη - μέλη του παγκόσμιου οικονομικού γίγνεσθαι.
Απλά ο Τραμπ επειδή τώρα βρίσκεται σε θέση ισχύος θέλει να επιβάλλει τους δικούς του όρους. Επιβάλλει δηλαδή έναν υψηλό δασμό και με διαπραγματεύσεις προσπαθεί να τον μειώσει σε ένα επιθυμητό οικονομικό επίπεδο. Και αυτό γιατί γνωρίζει ότι πίσω από τους μεγάλους ηγέτες, υπάρχουν σημαντικά στελέχη τα οποία κάνουν προβλέψεις και εκθέσεις για το ύψος των δασμών. Γνωρίζει δηλαδή από τώρα ο Τραμπ ποιο είναι το optimun, δηλαδή ποιος είναι ο τέλειος δασμός για τις ΗΠΑ και αυτόν προσπαθεί με τις διαπραγματεύσεις να πετύχει.
Αυτό παράλληλα αποτελεί κι ένα πρόβλημα του διεθνούς εμπορίου που εδώ και πολλά χρόνια οι οικονομολόγοι προσπαθούν να λύσουν. Το αν υπάρχει δηλαδή optimun δασμός, ένας δασμός δηλαδή που είναι επωφελής για την ίδια την χώρα. Κάθε χώρα έχει κάποια standards τα οποία μπορούν να καθορίσουν το ύψος του δασμού που μπορεί να επιβάλλει στα εισαγώμενα προϊόντα, αυτό όμως έχει να κάνει και με τις διαρθρωτικές συνθήκες που επικρατούν σε κάθε χώρα, όπως ο πληθωρισμός, το ποσοστό ανεργίας, την παραγωγή των βιομηχανικών προϊόντων κλπ.
Κάθε χώρα δηλαδή έχει διαφορετικό optimun δασμό που μπορεί να επιβάλλει στις διαπραγματεύσεις με μια άλλη χώρα. Η ΕΕ είναι μια εντελώς διαφορετική ιστορία, καθώς διαπραγατεύτηκε για όλα τα κράτη - μέλη. Υπήρξαν φωνές όπως του Γάλλου προέδρου που διαφώνησε, αλλά πρέπει να περιμένουμε να δούμε και τι επενδύσεις θα γίνουν στις ΗΠΑ. Παράλληλα δε, θεωρώ, ότι οι μεγάλες βιομηχανίες θα πιέσουν ώστε η κατεύθυνση της επένδυσης της ΕΕ να είναι η αύξηση των πωλήσεων αυτών των προϊόντων που εξάγει.
-Για να το καταλάβουμε. Αυτή η συμφωνία είναι τελικά win - win;
Θα είναι win - win όταν θα δούμε το τελικό ύψος των δασμών στον χάλυβα και το αλουμίνιο, καθώς επίσης και σε άλλα προϊόντα. Μόνο εάν δούμε ολοκληρωμένη τη συμφωνία μπορούμε να καταλήξουμε σε μια συμφωνία win - win για την Ευρώπη. Προς το παρόν αυτοί που φαίνεται να κερδίζουν είναι οι ΗΠΑ.
Με 15% δασμούς στην ΕΕ και μηδέν δασμούς στα εισαγώμενα από την Αμερική προϊόντα, παράλληλα με τις επενδύσεις και την αγορά του πολεμικού υλικού, μέχρι στιγμή αυτό προκύπτει. Φυσικά υπάρχει και για την Ευρώπη μια μικρή ωφέλεια διότι με αυτή τη συμφωνία σταμάτησε την αβεβαιότητα.
Φανταστείτε όμως ότι θα φύγουν 1,5 τρισ. ευρώ, μόνο από τις επενδύσεις και από τις εισαγωγές και πόσα ακόμα θα φύγουν για την αγορά στρατιωτικού υλικού. Ενδέχεται να φτάσουμε στα 2 με 3 τρισ. ευρώ. Αυτά τα χρήματα φεύγουν από την ευρωπαϊκή αγορά και θα μπορούσαν να διατεθούν σε πολιτικές για την υγεία, για την παιδεία, για τις υποδομές, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ.
Είναι ένα μεγάλο, υψηλό ποσό και καταλαβαίνετε ότι όταν υποχρεώνεσαι να δώσεις τόσα πολλά σε επενδύσεις, όχι επειδή στο επιβάλλουν οι οικονομολόγοι σου αλλά ένας τρίτος ηγέτης, αυτό σημαίνει ότι ταυτόχρονα θα υπάρξουν μειώσεις δαπανών σε κοινωνική δικαιοσύνη και κοινωνικές παροχές. Και αυτό είναι αρνητικό για την ΕΕ.
Αν ήταν μόνο το ύψος των δασμών θα μπορούσαμε να πούμε ότι εντάξει, υπάρχει ένα 15% θα το απορροφήσουμε. Αλλά, τα 2 με 3 τρισ. θα δημιουργήσουν πρόβλημα όσον αφορά τις επενδύσεις με κοινωνικό πρόσημο στην ΕΕ. Φανταστείτε την ανάπτυξη που θα υπήρχε στην Ένωση, εάν αυτά τα ποσά δαπανούνταν για την έρευνα και την τεχνολογία. Τώρα αυτά χάνονται γιατί πρέπει να μεταφερθούν σε μια άλλη αγορά.
