Από την υπόγεια αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο και τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στον Έβρο, έως τις νέες υποδομές καθαρής ενέργειας και τα έργα ανανεώσιμων πηγών, η Περιφέρεια διαμορφώνει το δικό της «οικοσύστημα» πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης.
Η περιοχή βρίσκεται στο σταυροδρόμι Ευρώπης και Ανατολής, αποτελώντας πύλη διασύνδεσης της Μεσογείου με τη Βόρεια Ευρώπη. Παράλληλα, προσελκύει στρατηγικά έργα που μετατρέπουν το ενεργειακό της προφίλ, ενισχύοντας ταυτόχρονα την περιφερειακή οικονομία, την απασχόληση και την τεχνογνωσία.
Η γεωγραφία και οι υποδομές ως στρατηγικό πλεονέκτημα
Ο Ευθύμιος Ταρτάρας, Επικεφαλής Γεωεπιστημών & Σύμβουλος Διοίκησης της Ελληνικής Διαχειριστικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων και Ενεργειακών Πόρων (ΕΔΕΥΕΠ), επισημαίνει ότι η ΑΜΘ έχει εξελιχθεί σε έναν στρατηγικό κόμβο ενεργειακών επενδύσεων για δύο βασικούς λόγους. «Πρώτον, λόγω της κομβικής γεωγραφικής θέσης της, που ενώνει την Ευρώπη με την Ανατολή και τη Μεσόγειο με τη Βόρεια Ευρώπη. Και δεύτερον, λόγω των υφιστάμενων ενεργειακών υποδομών, οι οποίες αποτελούν βάση για νέα έργα στρατηγικής σημασίας», είπε χαρακτηριστικά σε πρόσφατο συνέδριο.
Η ΕΔΕΥΕΠ έχει υπό την εποπτεία της δύο εμβληματικά έργα που αναπτύσσονται στην περιοχή: την υπόγεια αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα στον Πρίνο (Carbon Capture and Storage – CCS) και τα πιλοτικά υπεράκτια αιολικά πάρκα στον Έβρο.
Ο Πρίνος ως «εργαστήριο» ενεργειακής μετάβασης
Το έργο του CCS στον Πρίνο αποτελεί ορόσημο όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για ολόκληρη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη. Στόχος είναι να μετατραπεί το παλιό κοίτασμα πετρελαίου, που λειτουργεί από τη δεκαετία του 1980, σε μια ασφαλή γεωλογική αποθήκη διοξειδίου του άνθρακα.
«Είναι ένα έργο-πρότυπο σε ευρωπαϊκό επίπεδο», υπογραμμίζει ο κ. Ταρτάρας το οποίο αποτελεί το πρώτο τέτοιο έργο στην περιοχή και ένα βήμα-κλειδί για την επίτευξη των στόχων του Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και το Κλίμα. Το έργο χρηματοδοτείται κατά μεγάλο μέρος από ευρωπαϊκά κονδύλια – περίπου 270 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης και το Connecting Europe Facility (CEF) – και τελεί υπό την εποπτεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (DG Clima).
Η σημασία του, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι διττή. Σε εθνικό επίπεδο, συμβάλλει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ενισχύει τη βιωσιμότητα της ελληνικής βιομηχανίας. Σε τοπικό επίπεδο, δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας, φέρνει τεχνογνωσία και διατηρεί οικονομική δραστηριότητα στην περιοχή του Πρίνου, όπου σταδιακά περιορίζεται η εξόρυξη πετρελαίου.
Η ΕΔΕΥΕΠ, πέραν του θεσμικού της ρόλου, προχωρά και στη σύσταση Επιτροπής Παρακολούθησης του Έργου με τη συμμετοχή ανεξάρτητων ακαδημαϊκών και εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, εξασφαλίζοντας διαφάνεια και κοινωνική συναίνεση.
Τα υπεράκτια αιολικά πάρκα του Έβρου
Η δεύτερη μεγάλη πρωτοβουλία αφορά την ανάπτυξη των υπεράκτιων αιολικών πάρκων στον Έβρο, που θα αποτελέσουν πιλότο για αντίστοιχα έργα σε όλη την Ελλάδα.
«Η περιοχή διαθέτει εξαιρετικό αιολικό δυναμικό, ιδανικά βάθη και κατάλληλες αποστάσεις από την ακτή. Παράλληλα, υπάρχουν λιμενικές εγκαταστάσεις που θα διευκολύνουν την ανάπτυξή τους», σημειώνει ο κ. Ταρτάρας.
Η ΕΔΕΥΕΠ έχει ολοκληρώσει τεχνικές και περιβαλλοντικές μελέτες, λαμβάνοντας υπόψη την αρμονική συνύπαρξη των έργων με δραστηριότητες όπως ο τουρισμός και η αλιεία. Τα έργα αυτά αναμένεται να ενισχύσουν την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας και να τοποθετήσουν την ΑΜΘ στο επίκεντρο της πράσινης μετάβασης.
Θερμοηλεκτρική Κομοτηνής: σύγχρονη υποδομή, μοχλός ανάπτυξης για την ΑΜΘ
Ο Ευάγγελος Παπαδημητρίου, γενικός διευθυντής της Θερμοηλεκτρικής Κομοτηνής, περιγράφει πώς μια σύγχρονη μονάδα φυσικού αερίου μπορεί να λειτουργήσει ως πολλαπλασιαστής αξίας για την Περιφέρεια.
«Βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη είναι οι υποδομές. Μια περιοχή γίνεται ελκυστική όταν διαθέτει αξιόπιστες και σύγχρονες ενεργειακές υποδομές — και τέτοια είναι ο δικός μας σταθμός», δήλωσε.
Πρόκειται για νέο σταθμό ηλεκτροπαραγωγής με καύσιμο φυσικό αέριο, του οποίου η κατασκευή ολοκληρώθηκε το καλοκαίρι του 2025. Τους τελευταίους μήνες βρίσκεται σε δοκιμαστική λειτουργία, έχοντας συμβάλει ιδίως το καλοκαίρι στη σταθερότητα του δικτύου σε μια περίοδο υψηλής ζήτησης λόγω τουρισμού.
«Η ενεργειακή ασφάλεια τους θερινούς μήνες είναι κρίσιμη· η συμβολή της μονάδας στην κάλυψη αιχμών ζήτησης είναι καταλυτική», σημειώνει.
Πέρα από τον ενεργειακό της ρόλο, η επένδυση έχει ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα. Η λειτουργία του εργοστασίου δημιουργεί μόνιμες θέσεις υψηλής εξειδίκευσης, με εργαζομένους κυρίως αποφοίτους πολυτεχνικών και ανώτερων τεχνικών σχολών, ενώ ενεργοποιεί ευρύτερα την τοπική αλυσίδα αξίας μέσω συνεργειών με ιδιωτικές επιχειρήσεις. «Ενισχύουμε την τοπική οικονομία άμεσα και έμμεσα: με απασχόληση, με προμήθειες, με τεχνικές συνεργασίες», υπογραμμίζει ο κ. Παπαδημητρίου.
Η επένδυση ύψους περίπου 400 εκατ. ευρώ χρηματοδοτήθηκε με ίδια κεφάλαια των δύο μετόχων — Motor Oil και ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ — καθώς και με τη συμμετοχή ελληνικών τραπεζών, κάτι που, όπως επισημαίνει, αποτελεί «ψήφο εμπιστοσύνης του τραπεζικού συστήματος στο εγχείρημα». Ωστόσο, το ζητούμενο πλέον είναι η μακροχρόνια βιωσιμότητα της μονάδας σε ένα ταχέως μεταβαλλόμενο ενεργειακό μίγμα.
«Καθώς αυξάνεται η διείσδυση ΑΠΕ, οι ευέλικτοι θερμικοί σταθμοί φυσικού αερίου παραμένουν απαραίτητοι για την ασφάλεια εφοδιασμού, αλλά πρέπει να παραμείνουν βιώσιμοι», προσθέτει.
Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία ήδη σχεδιάζει τεχνολογικές αναβαθμίσεις όπως αύξηση βαθμού απόδοσης και βελτιστοποίηση λειτουργίας, διερεύνηση μιγμάτων καυσίμου με υδρογόνο για μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και του λειτουργικού κόστους.
Παράλληλα, ο κ. Παπαδημητρίου τονίζει την ανάγκη για θεσμικά εργαλεία που διασφαλίζουν επάρκεια και σταθερότητα επενδύσεων. «Χρειάζεται η υιοθέτηση μηχανισμού διαθέσιμης ισχύος (CRM), ώστε οι θερμικοί σταθμοί να διατηρήσουν χαρακτηριστικά βιωσιμότητας και να συνεχίσουν να στηρίζουν αξιόπιστα το σύστημα».
Η επιλογή τοποθέτησης της μονάδας στη Βιομηχανική Περιοχή Κομοτηνής έχει και κοινωνικοοικονομική διάσταση. Ο γενικός διευθυντής θυμίζει την εικόνα εγκατάλειψης που αντίκρισε το 2020 — «κουφάρια εργοστασίων και βιοτεχνιών» — σε μια περιοχή που πριν από 20–25 χρόνια έσφυζε από παραγωγική δραστηριότητα τονίζοντας ότι «στόχος μας είναι η επένδυση να συμβάλει στη βιωσιμότητα της ίδιας της επιχείρησης και της περιοχής, λειτουργώντας ως άγκυρα βιομηχανικής επανεκκίνησης».
Συνολικά, η Θερμοηλεκτρική Κομοτηνής προσθέτει ένα κομβικό «σκέλος ευελιξίας» στο ενεργειακό μείγμα της ΑΜΘ: υποστηρίζει την ομαλή ενσωμάτωση ΑΠΕ, διασφαλίζει επάρκεια ισχύος, τροφοδοτεί αναπτυξιακά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα σε απασχόληση και τοπικές συνεργασίες και ευθυγραμμίζεται με την πράσινη μετάβαση μέσω τεχνολογικών αναβαθμίσεων και μελλοντικής συνεγκαύσης υδρογόνου.
Energean: Από τον Πρίνο στην Ανατολική Μεσόγειο
Ο Σωτήριος Χιωτάκης, Επικεφαλής Εταιρικής Επικοινωνίας & Εταιρικών Υποθέσεων της Energean για Ελλάδα, Βαλκάνια και ΝΑ Ευρώπη, υπενθυμίζει ότι η πορεία της εταιρείας ξεκίνησε ακριβώς από την περιοχή.
«Από την Περιφέρεια ξεκίνησε μια πορεία που δεν συνδέεται αυτονόητα με την Ελλάδα – την έρευνα και ανάπτυξη υδρογονανθράκων. Από τον Πρίνο, όπου επενδύσαμε πάνω από μισό δισεκατομμύριο ευρώ τα τελευταία 17 χρόνια, καταφέραμε να αναπτύξουμε τεχνογνωσία που μας επέτρεψε να επεκταθούμε στην Ανατολική Μεσόγειο».
Σήμερα, η Energean παράγει 7,5 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως σε πέντε χώρες, κατέχοντας περίπου το 50% της ισραηλινής αγοράς, ενώ η Ελλάδα εξακολουθεί να εισάγει το σύνολο της κατανάλωσής της.
«Είναι σημαντικό να πιστέψουμε στις δυνατότητές μας. Η επένδυση για την υπόγεια αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα είναι μια επένδυση άνω του 1 δισ. ευρώ, που θα μας φέρει στην ίδια πρωτοπορία με χώρες όπως η Νορβηγία ή το Ηνωμένο Βασίλειο», αναφέρει ο κ. Χιωτάκης.
Παράλληλα, τονίζει ότι η συνεργασία με την ΕΔΕΥΕΠ και τη δημιουργία επιτροπής ακαδημαϊκής παρακολούθησης προσθέτει κύρος και αξιοπιστία στα έργα.
Το ενεργειακό μείγμα και η πρόκληση της ψηφιακής μετάβασης
Ο καθηγητής Παντελής Μπότσαρης, από το Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, τονίζει ότι οι ενεργειακές επενδύσεις πρέπει να συνδυαστούν με την ψηφιακή ανάπτυξη.
«Μιλάμε για ενέργεια για τη βιομηχανία, την αγροδιατροφή, τον καταναλωτή, αλλά και για την ψηφιακή μετάβαση. Η περιοχή μας διαθέτει υφιστάμενες επενδύσεις που απαξιώνονται, όπως η μονάδα συνδυασμένου κύκλου της ΔΕΗ στην Κομοτηνή, με απόδοση κάτω του 35%, όταν οι νέες μονάδες φθάνουν το 63%», ανέφερε.
Προτείνει τον συνδυασμό ενεργειακής και ψηφιακής πολιτικής, με επενδύσεις σε data centers που θα ενισχύσουν την τοπική επιχειρηματικότητα και θα μειώσουν το λειτουργικό κόστος των επιχειρήσεων.
«Η δημιουργία ενός data center στην ΑΜΘ θα είχε τεράστια προστιθέμενη αξία. Μόνο στην Αθήνα, ένα κέντρο επεξεργασίας ισχύος 12,5 MW κόστισε 150 εκατ. ευρώ και δημιούργησε δεκάδες θέσεις εργασίας. Γιατί να μη γίνει κάτι ανάλογο και εδώ;», υποστήριξε. Η πρότασή του συνδέει την ενεργειακή αποδοτικότητα με την ψηφιακή οικονομία, κάνοντας την ΑΜΘ έναν ολοκληρωμένο κόμβο καινοτομίας.
ΤΕΕ Θράκης: Ενίσχυση υποδομών και θεσμικές μεταρρυθμίσεις
Ο Αντιπρόεδρος του Τεχνικού Επιμελητηρίου Θράκης, Βασίλειος Πολιτειάδης, βλέπει στην ενεργειακή ανάπτυξη ευκαιρία για συνολική αναβάθμιση της περιοχής.
«Η Περιφέρειά μας διαθέτει εξαιρετικό αιολικό δυναμικό και κατατάσσεται τρίτη πανελλαδικά, με 11% συμμετοχή και μεγάλα περιθώρια ανάπτυξης», σημειώνει. «Οι ενεργειακές επενδύσεις αναβαθμίζουν τον στρατηγικό ρόλο της περιοχής, δημιουργούν θέσεις εργασίας και δίνουν διέξοδο στους νέους επιστήμονες του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου», εξήγησε.
Το ΤΕΕ Θράκης έχει καταθέσει συγκεκριμένες προτάσεις όπως αξιοποίηση γεωθερμικών πεδίων της περιοχής, μετασχηματισμός παλιών εργοστασίων ζάχαρης σε μονάδες παραγωγής βιοαιθανόλης και προηγμένων βιοκαυσίμων, επενδύσεις σε ήπιες μορφές ενέργειας και υδροηλεκτρικά έργα μικρής κλίμακας.
Επιπλέον, το ΤΕΕ συνέβαλε στην επιτάχυνση της σύνδεσης έργων ΑΠΕ μέσω του Συστήματος Διαχείρισης έκδοσης βεβαιώσεων ολοκλήρωσης εργασιών μειώνοντας τη γραφειοκρατία και τις καθυστερήσεις από τον ΔΕΔΔΗΕ. «Χρειάζεται απλοποίηση του θεσμικού πλαισίου αδειοδότησης και επέκταση του δικτύου μεταφοράς. Η περιοχή πρέπει να γίνει εξαγωγός ενέργειας και όχι απλώς παραγωγός», τονίζει.
Επενδύσεις στην αποθήκευση και στην εξοικονόμηση
Η πρόκληση της ενεργειακής μετάβασης δεν σταματά στην παραγωγή. Ο κ. Πολιτειάδης επισημαίνει ότι εξίσου κρίσιμη είναι η ορθή διαχείριση της ενέργειας, μέσα από επενδύσεις στην εξοικονόμηση και την αποθήκευση. «Χρειαζόμαστε λύσεις αποθήκευσης με μπαταρίες, αντλησιοταμίευση ή πράσινο υδρογόνο. Μόνο έτσι θα εξασφαλίσουμε ενεργειακή αυτάρκεια και σταθερότητα στο δίκτυο», σημείωσε.
Παράλληλα, ζητά να διασφαλιστεί η πρόσβαση της βιομηχανίας, των επιχειρήσεων και των αγροτών στη φθηνή και καθαρή ενέργεια που θα παράγεται, ώστε να μειωθούν τα λειτουργικά κόστη και να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα.
Η ΑΜΘ ως ευρωπαϊκό πρότυπο ενεργειακής μετάβασης
Η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη αναδεικνύεται σε πρότυπο περιφερειακής ενεργειακής πολιτικής για την Ελλάδα και την Ευρώπη. Με έργα όπως το CCS στον Πρίνο και τα υπεράκτια αιολικά πάρκα στον Έβρο, αλλά και με τη δυναμική συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, των πανεπιστημίων και των τεχνικών φορέων, δημιουργείται ένα ολοκληρωμένο μοντέλο πράσινης ανάπτυξης.
«Η ταυτόχρονη ανάπτυξη αυτών των έργων δημιουργεί ένα οικοσύστημα καθαρής ενέργειας και αποδεικνύει ότι η ενεργειακή μετάβαση είναι εφικτή στην πράξη», επισημαίνει ο κ. Ταρτάρας.
Η ΑΜΘ, χάρη στη γεωγραφική της θέση, στις ενεργειακές υποδομές και στις επιστημονικές της δυνάμεις, έχει όλες τις προϋποθέσεις να καταστεί κόμβος παραγωγής, αποθήκευσης και καινοτομίας στον ενεργειακό τομέα — μια περιφέρεια-πρότυπο που δείχνει στην πράξη τον δρόμο προς τη βιώσιμη ανάπτυξη.
