Στόχος της πρωτοβουλίας είναι η ανάδειξη των συνεργατικών σχηματισμών (clusters) ως μοχλών ανάπτυξης, η προώθηση της διασύνδεσης έρευνας και παραγωγής, και η διαμόρφωση πολιτικών που ενισχύουν την απασχόληση, την ανταγωνιστικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη της Κεντρικής Μακεδονίας.
Η εκδήλωση, με τη συμμετοχή θεσμικών και επιχειρηματικών φορέων, ανέδειξε τη Θεσσαλονίκη ως φυσικό κόμβο καινοτομίας και τεχνολογικής ανάπτυξης με διεθνή προοπτική.
Όπως υπογράμμισαν οι ομιλητές, η περιοχή διαθέτει όλα τα απαραίτητα «συστατικά» — ανθρώπινο κεφάλαιο, ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και ώριμη επιχειρηματική κουλτούρα — για να εξελιχθεί σε έναν από τους πιο δυναμικούς πυρήνες καινοτομίας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η πολιτική στήριξη και το όραμα για τα clusters
Ο Υφυπουργός Ανάπτυξης Σταύρος Καλαφάτης χαρακτήρισε την πρωτοβουλία «μια δράση που αναδεικνύει τη δυναμική των συνεργατικών σχηματισμών καινοτομίας» και τόνισε ότι τα clusters αποτελούν βασικούς πυλώνες της Εθνικής Στρατηγικής για την Έρευνα, την Τεχνολογική Ανάπτυξη και την Καινοτομία.
«Στο Υπουργείο Ανάπτυξης», σημείωσε, «έχουμε θέσει ως προτεραιότητα την ενίσχυση της διασύνδεσης της έρευνας με την παραγωγή και την αξιοποίηση της επιστημονικής γνώσης από τις επιχειρήσεις. Μέσω της δράσης των συστάδων καινοτόμων επιχειρήσεων, υποστηρίζουμε τη συγκρότηση clusters που φέρνουν κοντά επιχειρήσεις, ερευνητικά κέντρα, πανεπιστήμια και άλλους φορείς, για την ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών με διεθνή προοπτική».
Ο κ. Καλαφάτης υπογράμμισε επίσης ότι οι συνεργατικοί σχηματισμοί στην ενέργεια, την αγροδιατροφή, τις μεταφορές, τα υλικά και την ψηφιακή τεχνολογία αποτελούν πλέον εφαρμοσμένα παραδείγματα καινοτομίας, «μια συλλογική προσπάθεια με απτό διεθνή αντίκτυπο».
Καταλήγοντας, τόνισε πως «η συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, η συμμετοχή της ακαδημαϊκής κοινότητας και η επιχειρηματική κουλτούρα που αναπτύσσεται στη Βόρεια Ελλάδα αποτελούν θεμέλια για ένα νέο παραγωγικό μοντέλο», επισημαίνοντας ότι το Υπουργείο δεσμεύεται να συνεχίσει να στηρίζει θεσμικά τέτοιες προσπάθειες στο πλαίσιο της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης.
«Να συνεργαστούμε γιατί χανόμαστε»
Με ιδιαίτερη έμφαση στο πνεύμα συνεργασίας, ο Γενικός Γραμματέας Έρευνας και Καινοτομίας Αναστάσιος Γαϊτάνης υπογράμμισε ότι «χωρίς συνεργασία δεν μπορούμε να λύσουμε τα μεγάλα προβλήματα της εποχής».
Αναγνωρίζοντας το οικοσύστημα της Κεντρικής Μακεδονίας ως υπόδειγμα συλλογικής δράσης, ανέφερε πως «το καλύτερο παράδειγμα συνεργατικότητας το δίνει η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας μαζί με τους φορείς της. Δεν υπάρχει αλλού τόσο έντονο φαινόμενο συνέργειας. Η καινοτομία προϋποθέτει κουλτούρα, και εδώ αυτή η κουλτούρα υπάρχει».
Παρουσίασε επίσης τη Νέα Δράση “Συνεργατικοί Σχηματισμοί Καινοτομίας – Innovation Clusters 2021-2027”, η οποία έχει στόχο να ενισχύσει ολοκληρωμένα προγράμματα δημιουργίας και υποστήριξης καινοτομικών συστάδων επιχειρήσεων και ερευνητικών φορέων.
Η δράση, με προϋπολογισμό 25 εκατομμυρίων ευρώ και διάρκεια 30 μηνών, στοχεύει στη δημιουργία νέων και στην υποστήριξη υφιστάμενων clusters που θα ενθαρρύνουν συνεργασίες μεταξύ ΜμΕ, μεγαλύτερων επιχειρήσεων και ερευνητικών ιδρυμάτων για την ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Η θέση της Ελλάδας στον παγκόσμιο χάρτη της καινοτομίας
Στο ρόλο των clusters ως εργαλείων ανάπτυξης και στις διεθνείς επιδόσεις της Ελλάδας εστίασε ο Παναγιώτης Κετικίδης, Πρόεδρος της Αλεξάνδρειας Ζώνης Καινοτομίας (ΑΖΚ).
Όπως ανέφερε, στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχουν καταγραφεί 1.156 clusters, με το 83% των μελών να είναι ΜμΕ, ενώ πάνω από τους μισούς φορείς δημιουργήθηκαν μετά το 2010. Στην Ελλάδα, ο αριθμός των ενεργών φορέων έχει αυξηθεί από 19 το 2023 σε 31 το 2025, σύμφωνα με την “European Cluster Collaboration Platform”.
«Τα clusters δεν είναι θεωρία», τόνισε. «Είναι αποδεδειγμένα εργαλεία ανάπτυξης».
Αναφερόμενος στον Global Innovation Index 2025, σημείωσε ότι η Ελλάδα βρίσκεται στην 42η θέση μεταξύ 139 οικονομιών, παρουσιάζοντας μικρή βελτίωση σε σχέση με προηγούμενες χρονιές, αλλά εξακολουθώντας να υστερεί σε κρίσιμους δείκτες. Συγκεκριμένα, η χώρα κατατάσσεται 125η στις 139 χώρες ως προς την ανάπτυξη clusters και 107η στη συνεργασία πανεπιστημίων και βιομηχανίας.
«Παράγουμε γνώση, αλλά δεν τη μετατρέπουμε σε διεθνώς ανταγωνιστικά προϊόντα και υπηρεσίες», επισήμανε, εξηγώντας ότι το ελληνικό οικοσύστημα καινοτομίας βρίσκεται σε μεσαίες θέσεις στην παραγωγή έρευνας, αλλά στις τελευταίες στη μετατροπή της σε εφαρμοσμένη καινοτομία.
“Ισχυρό hardware, αδύναμο software”
Ο κ. Κετικίδης περιέγραψε εύστοχα το ελληνικό παράδοξο: «Η Ελλάδα διαθέτει ισχυρό hardware — ανθρώπινο κεφάλαιο, πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα — αλλά αδύναμο software, δηλαδή σταθερούς κανόνες, θεσμική συνέχεια και συντονισμό. Το αποτέλεσμα είναι κατακερματισμός, χαμένες ευκαιρίες και αναξιοποίητο δυναμικό».
Κάλεσε δε όλους τους εμπλεκόμενους φορείς να διαμορφώσουν ενιαία στρατηγική: «Με σωστό software, η Ελλάδα μπορεί να κάνει scale-up. Οι συνεργασίες δημιουργούν θαύματα – πρέπει να συν-εξελιχθούμε σε τοπικό, εθνικό και διεθνές επίπεδο».
Το παράδειγμα της Κεντρικής Μακεδονίας
Στη μεγάλη ανταπόκριση του επιχειρηματικού κόσμου στις δράσεις της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας αναφέρθηκε ο Αντιπεριφερειάρχης Ψηφιακής Διακυβέρνησης Νικόλαος Τζόλλας, επισημαίνοντας ότι τα πρόσφατα προγράμματα επιβεβαιώνουν τη δυναμική της περιοχής.
«Αν είναι κατάλληλη περίοδος να επενδύσει κάποιος στη Θεσσαλονίκη, η απάντηση βρίσκεται στα αποτελέσματα των προγραμμάτων που υλοποιήσαμε», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι επιχειρήσεις της περιοχής κατέθεσαν στις δράσεις 3.500 επενδυτικά σχέδια με συνολικό προϋπολογισμό 420 εκατομμυρίων ευρώ, υπερκαλύπτοντας τη δημόσια δαπάνη των 200 εκατομμυρίων ευρώ. «Αν υπήρχαν όλα τα διαθέσιμα κονδύλια, στην αγορά θα είχαν διοχετευθεί 1 δισεκατομμύριο ευρώ», σημείωσε.
Εξίσου ισχυρό ενδιαφέρον καταγράφηκε στη Δράση Καινοτομίας με δημόσια δαπάνη 60 εκατ. ευρώ, όπου υποβλήθηκαν 769 επενδυτικά σχέδια συνολικού προϋπολογισμού 295 εκατ. ευρώ, δηλαδή υπέρβαση 145%.Αντίστοιχα, στη Δράση «Κλειδί της Προόδου», με δημόσια δαπάνη 140 εκατ. ευρώ, υποβλήθηκαν 2.600 σχέδια συνολικού ύψους 543 εκατ. ευρώ, υπερκαλύπτοντας τον προϋπολογισμό κατά 70%.
«Οι αριθμοί αυτοί αποδεικνύουν ότι οι επιχειρηματίες εμπιστεύονται το περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί. Η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας αποδεικνύει στην πράξη πως είναι δίπλα στον επιχειρηματία, τον ερευνητή και τον επενδυτή, στηρίζοντας τόσο τις μεγάλες όσο και τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της οικονομίας», τόνισε ο κ. Τζόλλας.
Η Θεσσαλονίκη ως κόμβος καινοτομίας
Χαιρετισμούς στην εκδήλωση απηύθυναν επίσης ο Υφυπουργός Εσωτερικών αρµόδιος για θέµατα Μακεδονίας-Θράκης Κωνσταντίνος Γκιουλέκας και η Πρόεδρος του Κέντρου Διάδοσης Επιστημών και Μουσείου Τεχνολογίας – Noesis, Στέλλα Μπεζεργιάννη, οι οποίοι αναφέρθηκαν στη σημασία των clusters ως κρίσιμων μοχλών της περιφερειακής ανάπτυξης και της εξωστρέφειας.
Όπως επισημάνθηκε, η Θεσσαλονίκη, με τα ερευνητικά της ιδρύματα, τα πανεπιστήμια, την ΑΖΚ και τα αναπτυσσόμενα οικοσυστήματα όπως το Thess INTEC, μπορεί να αποτελέσει τον καταλύτη της μετάβασης της χώρας σε οικονομία γνώσης και καινοτομίας.
Το “Clusters Day” ανέδειξε το στοίχημα της Ελλάδας — και ειδικά της Θεσσαλονίκης — να μετατρέψει την πλούσια επιστημονική της βάση σε απτά αποτελέσματα για την οικονομία. Όπως συνοψίστηκε στις τοποθετήσεις, η χώρα διαθέτει «ισχυρό hardware», δηλαδή ανθρώπινο κεφάλαιο και γνώση, αλλά χρειάζεται καλύτερο «software»: θεσμική σταθερότητα, συντονισμό και μακρόπνοη στρατηγική.
Η Βόρεια Ελλάδα φαίνεται έτοιμη να δώσει το παράδειγμα. Με συστηματική συνεργασία μεταξύ πολιτείας, πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων, μπορεί να εξελιχθεί σε κέντρο καινοτομίας με διεθνή εμβέλεια — και η Θεσσαλονίκη να αναδειχθεί ως η “πόλη των clusters” της νέας αναπτυξιακής εποχής.
