Αυτό το μήνυμα ανέδειξε η πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων (ΡΑΣ), Δρ. Γεωργία Αϋφαντοπούλου στο 12ο Διεθνές Συνέδριο για την Έρευνα στις Μεταφορές (ICTR 2025) με θέμα «Οι Μεταφορές στην Εποχή της Τεχνητής Νοημοσύνης», που διοργανώθηκε στη Θεσσαλονίκη από το Ινστιτούτο Βιώσιμης Κινητικότητας και Δικτύων Μεταφορών του ΕΚΕΤΑ (ΙΜΕΤ) και τον Σύλλογο Ελλήνων Συγκοινωνιολόγων.
Η Θεσσαλονίκη ως πρότυπο εφαρμοσμένης έρευνας
Η κ. Αϋφαντοπούλου υπογράμμισε ότι το ICTR έχει εξελιχθεί στην Ελλάδα σε σημείο συνάντησης της επιστημονικής κοινότητας των συγκοινωνιολόγων, της αγοράς και των φορέων, δημιουργώντας μια «παραγωγική όσμωση ανάμεσα στην έρευνα και στην πράξη». Όπως τόνισε, «στόχος είναι να καταλήγουμε σε τεχνολογικές – και όχι μόνο – λύσεις για τα πραγματικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα δίκτυα μεταφορών σε όλα τα μέσα της χώρας μας».
Η Θεσσαλονίκη, πρόσθεσε, αποτελεί το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της συνεργασίας. «Τα τελευταία χρόνια, με τρόπο συστηματικό, οι φορείς εμπιστεύονται την έρευνα που γίνεται στο Πανεπιστήμιο και στο Ινστιτούτο Μεταφορών του ΕΚΕΤΑ, και πρωτοπορούν εφαρμόζοντας λύσεις που προκύπτουν από αυτή».
Ευφυή συστήματα και βιώσιμη κινητικότητα
Στο πλαίσιο αυτό, η Θεσσαλονίκη έχει ήδη εφαρμόσει σειρά καινοτόμων δράσεων που αξιοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη και τα μεγάλα δεδομένα. Ανάμεσά τους ξεχωρίζει η ευφυής δυναμική διαχείριση σηματοδότησης με Τεχνητή Νοημοσύνη του ΙΜΕΤ, ένα σύστημα που – όπως σημείωσε η ίδια – «κράτησε όρθιο το κυκλοφοριακό στη Θεσσαλονίκη όταν είχαμε τα προβλήματα με τις επιπτώσεις του Fly Over».
Παράλληλα, αναφέρθηκε στις ψηφιακές υπηρεσίες πραγματικού χρόνου που αναπτύχθηκαν μέσω του ΕΚΕΤΑ για τον σχεδιασμό μετακινήσεων των πολιτών, την παρακολούθηση του συστήματος κινητικότητας με χρήση μεγάλων δεδομένων και τα εργαλεία υποστήριξης αποφάσεων των φορέων, που επιτρέπουν στοχευμένες παρεμβάσεις για τη βελτίωση των μεταφορών.
Ιδιαίτερη αναφορά έκανε στη συνεργασία της έρευνας και της αγοράς για την ανάπτυξη υπηρεσιών ηλεκτροκίνησης και καινοτόμων λύσεων στις αστικές εμπορευματικές μεταφορές, τονίζοντας ότι «οι εκπρόσωποι της βιομηχανίας των logistics στη Θεσσαλονίκη έχουν ήδη αποδεχθεί και εφαρμόσει τέτοιες πρακτικές».
Από τη Google έως την κλιματική ουδετερότητα
Η πρόεδρος της ΡΑΣ σημείωσε ακόμη πως η Θεσσαλονίκη βρίσκεται πλέον στο επίκεντρο διεθνών συνεργασιών, με πιο πρόσφατη τη σύμπραξη της Google και του ΙΜΕΤ για την ανάπτυξη νέων ψηφιακών υπηρεσιών βιώσιμης κινητικότητας. Παράλληλα, οι φορείς της πόλης έχουν συνυπογράψει συμφωνία για την κλιματική ουδετερότητα, κάνοντας πράξη τη μετάβαση προς ένα πιο πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών.
«Όλοι μαζί έχουμε κάνει αναγνωρίσιμη τη Θεσσαλονίκη στην Ευρώπη σαν ένα ζωντανό εργαστήριο έρευνας για τις μεταφορές και την κινητικότητα», δήλωσε η κ. Αϋφαντοπούλου προσθέτοντας ότι «αυτή η αναγνώριση προσελκύει ερευνητικές και όχι μόνο χρηματοδοτήσεις για τις μεταφορές στην πόλη».
Μια κοινωνία πολιτών που εμπιστεύεται την έρευνα
Σημαντικό, όπως είπε, είναι ότι έχει διαμορφωθεί και μια ενεργή κοινωνία πολιτών που αγκαλιάζει την καινοτομία στις μεταφορές. «Οι πολίτες της Θεσσαλονίκης πείθονται για τις δύσκολες αλλαγές προς τη βιωσιμότητα, χρησιμοποιούν με περηφάνια το αυτόματο μετρό τους και συνδυάζουν τις μετακινήσεις τους με ψηφιακές υπηρεσίες ηλεκτρικών μεταφορών».
Σύμφωνα με έρευνες γνώμης, όπως ανέφερε, η πλειοψηφία των κατοίκων της Θεσσαλονίκης θεωρεί ότι «το κυκλοφοριακό βελτιώνεται και οι μεταφορές στην πόλη εξελίσσονται προς το καλύτερο».
Ο σιδηρόδρομος σε μετάβαση
Αναφερόμενη στον ρόλο της ως προέδρου της Ρυθμιστικής Αρχής Σιδηροδρόμων, η κ. Αϋφαντοπούλου επισήμανε ότι ο σιδηρόδρομος στην Ελλάδα βρίσκεται «σε μεταβατική φάση», με μεγάλες προκλήσεις και ανάγκη για ταχεία προσαρμογή στα ευρωπαϊκά δεδομένα.
«Αντιμετωπίζουμε σημαντικές προκλήσεις: την εφαρμογή νέων τεχνολογιών και συστημάτων ασφάλειας, τη μειωμένη τεχνογνωσία στις ομάδες νέων τεχνικών και την ανάγκη προσαρμογής στους ευρωπαϊκούς κανονισμούς διαλειτουργικότητας, που απαιτούν πολυεπίπεδη ανασυγκρότηση σε όλα τα μέρη του σιδηροδρομικού υποσυστήματος», εξήγησε.
Η πρόεδρος της ΡΑΣ σημείωσε δε ότι ο σιδηρόδρομος καλείται να πείσει εκ νέου την κοινωνία ότι μπορεί να εγγυηθεί την ασφάλεια και να συμβάλει στην ανάπτυξη της οικονομίας, μετά το «τεράστιο κόστος» που έχει ήδη επωμιστεί η χώρα.
Ανάγκη για νέους συγκοινωνιολόγους και έρευνα
Η κ. Αϋφαντοπούλου τόνισε την επείγουσα ανάγκη ενίσχυσης της εκπαίδευσης και της έρευνας στα σιδηροδρομικά θέματα. «Χρειαζόμαστε περισσότερους συγκοινωνιολόγους από προπτυχιακά και μεταπτυχιακά τμήματα εξειδικευμένα στα σιδηροδρομικά θέματα. Ένα διατμηματικό μεταπτυχιακό στις σιδηροδρομικές τεχνολογίες θα ήταν εξαιρετική πρωτοβουλία για τα πανεπιστήμια», ανέφερε, προσθέτοντας ότι «έτσι θα καλύπταμε το δυναμικό που σήμερα αναζητούμε στο εξωτερικό».
Παράλληλα, κάλεσε την ερευνητική κοινότητα να επενδύσει περισσότερο σε σιδηροδρομική έρευνα και τεχνολογίες, ώστε η Ελλάδα να μπορέσει να ακολουθήσει τους ρυθμούς της ευρωπαϊκής μετάβασης.
Ο σιδηρόδρομος ως ραχοκοκαλιά της Ευρώπης
Σύμφωνα με την κ. Αϋφαντοπούλου, η Ευρώπη στρέφεται αποφασιστικά προς τον σιδηρόδρομο ως «ραχοκοκαλιά του νέου καινοτόμου ευρωπαϊκού δικτύου μεταφορών».
«Στον σιδηροδρομικό τομέα συντελούνται μεγάλες αλλαγές σε επίπεδο ευφυών τεχνολογιών, βιωσιμότητας, νέων υλικών και νέων υποδομών. Η Ευρώπη δίνει προτεραιότητα στον σιδηρόδρομο και ένα σημαντικό χρηματοδοτικό πακέτο θα στηρίξει τους συγκοινωνιολόγους και ακαδημαϊκούς για να απαντήσουν σε αυτές τις προκλήσεις», υπογράμμισε.
Η Θεσσαλονίκη, με τη δυναμική της έρευνας, το ΙΜΕΤ, τα πανεπιστήμια και τους φορείς της, μπορεί να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο και σε αυτή τη νέα εποχή της ευφυούς, βιώσιμης και ασφαλούς κινητικότητας.
