Σε αυτήν ακριβώς την κατεύθυνση κινείται το καινοτόμο έργο «ΕλαιΌΡΑΜΑ» που υλοποιείται στο πλαίσιο του Μέτρου 16 με συντονιστή την Αγροδιατροφική Σύμπραξη Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας (ΑΣΠΚΜ) και φέρνει τους ελαιοπαραγωγούς ένα βήμα πιο κοντά στη γεωργία του μέλλοντος. Πρόκειται για μια καινοτόμο προσέγγιση στην παραγωγή αγουρέλαιου Χαλκιδικής, που συνδυάζει την παραδοσιακή γνώση με σύγχρονες γεωργικές τεχνολογίες, με στόχο ένα προϊόν εξαιρετικής ποιότητας και υψηλής προστιθέμενης αξίας.
Το αγουρέλαιο, ή αλλιώς πρώιμο ελαιόλαδο, προέρχεται από ελιές που συγκομίζονται σε αρχικό στάδιο ωρίμανσης. Το αποτέλεσμα είναι ένα εξαιρετικό προϊόν με έντονα φρουτώδη χαρακτηριστικά, υψηλή συγκέντρωση φαινολικών ενώσεων και σημαντική αντιοξειδωτική δράση. Η ποιότητά του εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τις εδαφοκλιματικές συνθήκες και τις μετεωρολογικές μεταβολές.
Στη Χαλκιδική, οι ενδημικές ποικιλίες όπως η «Χονδρολιά» είναι άριστα προσαρμοσμένες στο μικροκλίμα της περιοχής. Ωστόσο, η κλιματική αλλαγή επιβάλλει την υιοθέτηση νέων τεχνολογικών λύσεων για τη διασφάλιση της ποιότητας και της σταθερότητας του τελικού προϊόντος.
Καινοτόμο πρωτόκολλο παραγωγής στις περιοχές Μεταγγιτσίου και Ν. Ποτίδαιας
Αναγνωρίζοντας την ανάγκη προσαρμογής, αναπτύχθηκε ένα εξειδικευμένο πρωτόκολλο παραγωγής αγουρέλαιου για τον Νομό Χαλκιδικής, επικεντρωμένο στις περιοχές Μεταγγιτσίου και Νέας Ποτίδαιας. Το πρωτόκολλο ενσωματώνει σύγχρονες μεθόδους ευφυούς γεωργίας, με στόχο τη διαχείριση κρίσιμων παραμέτρων όπως η άρδευση, η λίπανση και η συγκομιδή.
Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην επιλογή τοποθεσιών με υψόμετρο 200–600 μέτρα, όπου οι θερμοκρασίες είναι μέτριες και η ηλιακή ακτινοβολία επαρκής. Η χρήση αισθητήρων για την παρακολούθηση της υγρασίας εδάφους επιτρέπει στους παραγωγούς να ρυθμίζουν με ακρίβεια την άρδευση, αποφεύγοντας την υπερκατανάλωση νερού και τις απώλειες από στρεσογόνες συνθήκες.
Στοχευμένη λίπανση και συγκομιδή υπό ιδανικές συνθήκες
Η λίπανση σχεδιάζεται κατόπιν αναλύσεων εδάφους, με στόχο την ενίσχυση της παραγωγής πολυφαινολών και όχι της υπερβολικής βλάστησης. Δίνεται προτεραιότητα σε ισοζύγιο καλίου, αζώτου και βορίου, ενώ αποφεύγονται υπερβολικές δόσεις αζώτου που μειώνουν τη συγκέντρωση φαινολικών ενώσεων.
Η συγκομιδή πραγματοποιείται νωρίς –από τέλη Αυγούστου έως μέσα Οκτωβρίου– και μόνο όταν οι συνθήκες είναι οι ιδανικές. Η επιλογή του χρόνου γίνεται με βάση δεδομένα που συλλέγονται από αισθητήρες, μετεωρολογικούς σταθμούς και συστήματα GIS, διασφαλίζοντας ομοιομορφία στην ποιότητα.
Ευφυής γεωργία με τεχνολογία LoRa σε όλη τη Χαλκιδική
Στο πλαίσιο του πρωτοκόλλου, σχεδιάστηκε και εγκαταστάθηκε ένα ολοκληρωμένο δίκτυο αισθητήρων LoRa, καλύπτοντας τον νομό Χαλκιδικής. Το σύστημα συλλέγει συνεχώς δεδομένα υγρασίας και θερμοκρασίας εδάφους και αέρα, παρέχοντας στους παραγωγούς άμεση πληροφόρηση και υποστήριξη στη λήψη αποφάσεων.
Η αξιοποίηση της τεχνολογίας αυτής οδηγεί σε μείωση εισροών, αύξηση της αποδοτικότητας και σημαντική ενίσχυση της ποιότητας του τελικού προϊόντος.
Αγουρέλαιο Χαλκιδικής: Ένα εξαγώγιμο προϊόν με ταυτότητα
Το αγουρέλαιο Χαλκιδικής αποτελεί ένα προϊόν με υψηλή προστιθέμενη αξία και στενή σύνδεση με την τοπική παράδοση και φύση. Ξεχωρίζει για το πράσινο χρώμα, τη φρουτώδη γεύση και τη χαμηλή του οξύτητα. Παράγεται αποκλειστικά με μηχανικές μεθόδους από τις ποικιλίες «Χονδρολιά Χαλκιδικής» και «Χαλκιδικής» σε περιορισμένη κλίμακα και με αποδόσεις που κυμαίνονται μεταξύ 14-20%.
Έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών επιβεβαιώνει την υψηλή περιεκτικότητα του σε ελαιοκανθάλη και ελαιασίνη – ενώσεις με αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση, που ενισχύουν την καρδιαγγειακή υγεία.
Προδιαγραφές, ιχνηλασιμότητα και εξαγωγική προοπτική
Η ζώνη παραγωγής του αγουρελαίου περιορίζεται εντός των διοικητικών ορίων του Νομού Χαλκιδικής (πλην Αγίου Όρους), με τους παραγωγούς να τηρούν αυστηρές διαδικασίες ιχνηλασιμότητας μέσω Ελαιοκομικού Μητρώου και ΟΣΔΕ.
Η στρατηγική επένδυση στην ποιότητα, την επιστημονική τεκμηρίωση και την προώθηση του αγουρέλαιου δημιουργεί σημαντικές προοπτικές για διεθνή καταξίωση και διαφοροποίηση στις εξαγωγές ελληνικών προϊόντων.
Διεθνείς εξελίξεις και ευκαιρίες για την Ελλάδα
Η διεθνής αγορά ελαιολάδου αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις. Η Ισπανία, κυρίαρχη δύναμη με πάνω από 50% της παγκόσμιας παραγωγής, καταγράφει μεγάλη πτώση – από 2 εκατ. τόνους το 2019 σε μόλις 600 χιλιάδες. Αντίστοιχα και στην Ελλάδα, η μειωμένη παραγωγή και το υψηλό κόστος έχουν οδηγήσει τις τιμές παραγωγού έως και τα 9,5 €/λίτρο (από 5 € το 2023).
Παρά τις αυξήσεις, οι παραγωγοί δεν επωφελούνται αναλογικά, γεγονός που επιτείνει την ανάγκη για στροφή σε προϊόντα υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως το αγουρέλαιο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει ο μεγαλύτερος παραγωγός και καταναλωτής παγκοσμίως, με 4 εκατ. εκτάρια ελαιώνων και αυξημένες ανάγκες για προϊόντα ποιότητας. Η τιμή του εξαιρετικού παρθένου ελαιολάδου στην ΕΕ φτάνει πλέον τα 17 €/λίτρο, εντείνοντας τον ανταγωνισμό για διαφοροποίηση.
Η Χαλκιδική δείχνει τον δρόμο της βιώσιμης καινοτομίας
Το αγουρέλαιο Χαλκιδικής αποτελεί ζωντανό παράδειγμα για το πώς η καινοτομία μπορεί να ενισχύσει την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής αγροδιατροφής. Η εναρμόνιση παραδοσιακών τεχνικών με τις νέες τεχνολογίες δημιουργεί ένα εξαιρετικό προϊόν, προσαρμοσμένο στις κλιματικές προκλήσεις και με δυναμική στην παγκόσμια αγορά.
Η επένδυση σε ποιότητα, ιχνηλασιμότητα, ευφυή γεωργία και επιστημονική τεκμηρίωση δεν είναι απλώς επιλογή, αλλά μονόδρομος για ένα βιώσιμο και εξωστρεφές μέλλον στην ελληνική ελαιοκομία.
