Οι online αγορές από φθηνές πλατφόρμες του εξωτερικού και ειδικά της Κίνας, έχουν γίνει καθημερινότητα για εκατομμύρια Ευρωπαίων, μεταξύ αυτών και για πάρα πολλούς έλληνες καταναλωτές. Ρούχα, gadgets και άλλα προϊόντα τεχνολογίας, διακοσμητικά και πάρα πολλά μικροπροϊόντα, φτάνουν στα νοικοκυριά με ελάχιστο κόστος και συχνά χωρίς καμία επιβάρυνση πέρα από την τιμή στο καλάθι, τη στιγμή που οι Ευρωπαϊκές επιχειρήσεις δέχονται αφόρητες πιέσεις, καθώς τα κόστη παραγωγής, λειτουργίας και φυσικά οι φόροι κινούνται σε σαφώς υψηλοτέρα επίπεδα.
Ωστόσο από ότι δείχνουν όλες οι τελευταίες εξελίξεις, το μοντέλο αυτό φαίνεται να αλλάζει και μάλιστα με ταχύτατους ρυθμούς. Η Ευρωπαϊκή Ένωση (ECOFIN) ανακοίνωσε πως θα προχωρήσει στην κατάργηση της απαλλαγής των 150 ευρώ για τα μικροδέματα από τρίτες χώρες, με στόχο να περιοριστούν οι ανεξέλεγκτες εισαγωγές και να μπει τάξη σε μια αγορά όπου οι κανόνες δεν τηρούνται πάντα.
Οι αλλαγές αυτές στην τελωνειακή πολιτική της Ε.Ε που ήταν προγραμματισμένες για αργότερα, φαίνεται πλέον πως υπάρχει η βούληση να επισπευστούν δραματικά και δεν είναι απίθανο να δούμε τα πρώτα μέτρα ήδη από τις αρχές του 2026, σε δέματα που έρχονται κυρίως από τις πλατφόρμες τύπου Shein και Temu. Ορισμένες χώρες όπως η Ρουμανία, έχουν ήδη ανακοινώσει σταθερά τέλη για τις εισαγωγές χαμηλής αξίας (περίπου 5 ευρώ ανά μικροδέμα κάτω των 150 ευρώ, με εφαρμογή από 1-1-2026), επιταχύνοντας την πίεση για μια κοινή ευρωπαϊκή λύση.
Σε συνέντευξη του στα Μακεδονικά Νέα, ο Γενικός Γραμματέας Εμπορίου, του Υπουργείου Ανάπτυξης, Σωτήρης Αναγνωστόπουλος, αναφέρει τι αλλάζει, ποιες πρωτοβουλίες αναμένονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο και πώς θα κληθούν οι ελληνικές αρχές να εφαρμόσουν το νέο καθεστώς, ώστε η αγορά να λειτουργήσει με περισσότερη διαφάνεια, ασφάλεια και ισορροπία.
Στο ίδιο πλαίσιο, εξηγεί τι πραγματικά μπορεί και τι δεν μπορεί να κάνει μια χώρα μόνη της σε επίπεδο δασμών/τελών και γιατί οι αλλαγές αυτές δεν επιδιώκουν να περιορίσουν τις επιλογές των καταναλωτών, αλλά να διασφαλίσουν ότι οι κανόνες είναι ίδιοι για όλους.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του Σωτήρη Αναγνωστόπουλου, στον Αλέξανδρο Αλεξιάδη:
Ποιες είναι οι σχεδιαζόμενες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης για να υλοποιηθούν στην πράξη οι αποφάσεις της Κομισιόν για την κατάργηση της απαλλαγής δασμών στις μικρές αποστολές από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης;
Προς το παρόν περιμένουμε τις επίσημες αποφάσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης, διότι αυτό θα πρέπει να νομοθετηθεί στην πράξη προκειμένου να εφαρμοστούν αυτές οι δασμολογικές πολιτικές στα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εδώ πρέπει να υπενθυμίσω ότι οι δασμοί για τα προϊόντα τα οποία εισέρχονται από τα σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, άρα η οποιαδήποτε νομοθετική ρύθμιση γίνεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για αυτού του είδους τις παρεμβάσεις. Ωστόσο, προφανώς η κυβέρνηση θα κληθεί με τους μηχανισμούς της, τελωνιακούς μηχανισμούς, τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, να εφαρμόσει αυτή την νομοθεσία, η οποία εν πολλοίς είναι μια νομοθεσία η οποία θα έρθει στα ευρωπαϊκά πράγματα ακριβώς επειδή οι μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες και κυρίως αυτές που έρχονται από την Κίνα, δυστυχώς παραβιάζουν αρκετές διατάξεις του ενωσιακού δικαίου ακόμα και κώδικες δεοντολογίας όπως επίσης και εθνικές και ενωσιακές ρυθμίσεις οι οποίες αφορούν στην προστασία του καταναλωτή.
Αυτό πέρα από την βλάβη που προκαλεί στο καταναλωτικό κοινό, προκαλεί προφανώς και βλάβη στον θεμιτό ανταγωνισμό με τις ευρωπαϊκές, άρα και τις ελληνικές επιχειρήσεις και σε κάθε περίπτωση όταν υπάρχουν τέτοιες συμπεριφορές, είναι σαφές ότι τόσο η Ελλάδα όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να απαντήσουν. Απλώς αυτό που πρέπει να σημειωθεί εδώ, είναι ότι μιλούμε για μια κοινή ευρωπαϊκή απάντηση και όχι μια απάντηση που επαφίεται στα κράτη-μέλη.
Παρ' όλα αυτά είδαμε κάποιες χώρες να προχωρούν μονομερώς και να έχουν ήδη ανακοινώσει κάποια τέλη
Αυτό ενώ ακούγεται πολύ ενδιαφέρον, στην πραγματικότητα είναι αδύνατον μια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης από μόνη της να επιβάλλει τέτοια είδη δασμών.
Γιατί μπορεί να έχει εξωτερικά σύνορα προς τρίτες χώρες και άρα υπάρχουν τελωνεία και συνεπώς μπορεί εκεί να επιβάλλει δασμολογικές επιβαρύνσεις, αλλά δεν μπορεί να περιορίσει την είσοδο αντίστοιχων πακέτων από τα ευρωπαϊκά σύνορα που δεν υπάρχουν τελωνεία. Άρα λοιπόν θα ήταν ατελέσφορη μια προσπάθεια να βάλει κανείς τέτοιους δασμολογικούς περιορισμούς σε εθνικό επίπεδο, από τη στιγμή που απαγορεύεται από το ευρωπαϊκό δίκαιο.
Οπότε, ενώ ακούγεται ότι υπάρχουν τέτοιες προσπάθειες για εθνικές ρυθμίσεις, στην πραγματικότητα μόνο μια ενιαία ευρωπαϊκή απάντηση θα μπορούσε να υπάρξει και αυτό εξηγεί για ποιον λόγο όλα αυτά αποφασίστηκαν στο ECOFIN, δηλαδή όχι σε ένα εθνικό όργανο, αλλά σε ένα ευρωπαϊκό όργανο.
Πως θα διασφαλιστεί ότι το μέτρο αυτό δεν θα πλήξει τον Έλληνα καταναλωτή - πχ μέσω αυξήσεων στις τιμές, μέσω περιορισμού των επιλογών κτλ – αλλά θα λειτουργήσει μόνο προς όφελος ενός δίκαιου ανταγωνισμού;
Είναι πολύ λογικός ο προβληματισμός, ότι από τη στιγμή που θα μπει κάποιος δασμός στα μικρά πακέτα κάτω από τα 150 ευρώ, προκειμένου να μην είναι ανέλεγκτη αυτή η διαδικασία εισαγωγής προϊόντων από την Κίνα, με τον τρόπο τον οποίο εισάγονται, προφανώς υπάρχει ο φόβος στο καταναλωτικό κοινό ότι θα αυξηθούν οι τιμές οι οποίες ήταν πολύ ελκυστικές από αυτού του είδους τις πλατφόρμες.
Στην πράξη όμως, αυτό είναι ένα βραχυπρόθεσμο μειονέκτημα. Μακροπρόθεσμα επωφελείται από τον αυξημένο ανταγωνισμό και τον σωστό ανταγωνισμό ο καταναλωτής, δεδομένου ότι και οι ευρωπαϊκές και ελληνικές επιχειρήσεις θα παραμείνουν βιώσιμες και δεν θα δέχονται αθέμιτο ανταγωνισμό, διότι αν δέχονται αθέμιτο ανταγωνισμό κάποια στιγμή θα κλείσουν και θα εξαρτόμαστε αποκλειστικά από την Κίνα η οποία θα αυξήσει τελικά τις τιμές αφού δεν θα έχει ανταγωνιστές στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Οπότε ενώ βραχυπρόθεσμα φαίνεται ότι αυτό δημιουργεί προβλήματα, μακροπρόθεσμα είναι επωφελές για τους καταναλωτές σε πολλά επίπεδα και σε επίπεδο τιμών και σε επίπεδο ανταγωνισμού και σε επίπεδο ποιότητας, αλλά κυρίως - και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό - σε επίπεδο ασφάλειας προϊόντων. Γιατί είναι ένα ακόμα πολύ σημαντικό πρόβλημα που είχαμε από τα προϊόντα τα οποία προέρχονται από την Κίνα και δεν περνούν δασμολογικούς ελέγχους, δεν περνούν πολλές φορές και ελέγχους για αν υπάρχει το CE mark, δηλαδή ο έλεγχος και οι προδιαγραφές έτσι ώστε να μπορούν να κυκλοφορούν με ασφάλεια στο Ευρωπαϊκό έδαφος.
Μπορούσε να αντιδράσει ο Έλληνας καταναλωτής σε περίπτωση που παραλάμβανε με τέτοιο τρόπο από μια πλατφόρμα, προϊόντα τα οποία αποδεικνύονταν επικίνδυνα για την υγεία του ή την ασφάλεια του;
Σωστά. Υπάρχει αυτή η δυνατότητα και μπορεί να αποτανθεί στις αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες, ανάλογα την περίπτωση και ανάλογα το αγαθό, έτσι ώστε να ενημερωθεί η πύλη Safety Gate, η οποία είναι πανευρωπαϊκή και αφορά όλα αυτά τα προϊόντα για τα οποία υπάρχει ανάκληση και απαγόρευση εισαγωγής.
Σε κάθε περίπτωση όμως, με τα μικροδέματα αυτό είναι λίγο πιο δύσκολο να συμβεί, διότι προφανώς μέχρι τώρα περνούσαν κάτω από τα «ραντάρ», αλλά θεωρούμε ότι πλέον θα βοηθήσει αυτού του είδους η εμπορική προσπάθεια της ΕΕ, στο να συμμορφωθούν οι κινέζικες εταιρείες με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία. Φυσικά, πάντοτε, παραμένει και η χώρα μας αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση σε επαγρύπνηση, για να δούμε αν αυτά τα μέτρα θα αποδειχθούν τελικά επαρκή, προκειμένου να τροποποιηθεί η συμπεριφορά κάποιων, τεχνολογικών «γιγάντων» ας πούμε από την Κίνα, οι οποίοι πολλές φορές αγνοούν, αδιαφορούν για την τήρηση Ευρωπαϊκής νομοθεσίας στον βωμό του εύκολου κέρδους.
Έχουμε κάποια εκτίμηση για το μέγεθος του φαινομένου στην Ελλάδα, για τον όγκο των προϊόντων που μπαίνουν από τις πλατφόρμες;
Δεν υπάρχει ακριβής καταγραφή όπως είναι λογικό, γιατί δεν υπήρχε ο συγκεκριμένος δασμολογικός έλεγχος, ωστόσο υπάρχουν φήμες για πολύ μεγάλο όγκο διακίνησης προϊόντων, ο οποίος αποτελούσε ένα σημαντικό ποσοστό του μεριδίου αγοράς, ενδεχομένως έως και στο 20-30%. Δεν είναι μεγάλο τόσο στην Ελλάδα όσο σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες αυτό το μερίδιο αγοράς, αλλά σε κάθε περίπτωση είναι πολύ σημαντικό να δούμε, ότι ο σκοπός εδώ δεν είναι να μειώσουμε τον ανταγωνισμό ή να αυξήσουμε τις τιμές του καταναλωτή άρα να μειώσουμε το μερίδιο αγοράς των συγκεκριμένων τεχνολογικών γιγάντων. Δεν είναι σκοπός εδώ να κλείσουμε τη συγκεκριμένη αγορά, αλλά να διαβεβαιώσουμε ότι όλοι θα λειτουργούν με τους ίδιους κανόνες και αν λειτουργούν όλοι με τους ίδιους κανόνες, μετά ο ανταγωνισμός είναι θεμιτός και στην τιμή και στην ποιότητα. Το πρόβλημα είναι, να μην είναι θεμιτός ο ανταγωνισμός όταν κάποιος εκμεταλλεύεται είτε κενά της νομοθεσίας είτε πολλές φορές ότι βρίσκεται σε ένα τρίτο κράτος και δεν είναι το ίδιο εύκολο να τιμωρηθεί όπως συμβαίνει αν έχουν την έδρα τους σε κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Θα ληφθούν κάποια μέτρα για τον τρόπο που λειτουργούν οι τελωνειακές υπηρεσίες, δεδομένου ότι θα έχουν ένα πάρα πολύ μεγάλο όγκο ελέγχων που θα πρέπει να διεκπεραιώνουν;
Αυτό δεν μπορώ να σας το πω εγώ, γιατί είναι εκτός δικής μου αρμοδιότητας, είναι στην ΑΑΔΕ. Σε κάθε περίπτωση πιστεύω όμως ότι θα προσπαθήσει η χώρα μας να έχει προφανώς επαρκέστατες υπηρεσίες και να εφαρμόσει ορθά την ευρωπαϊκή νομοθεσία, έτσι όπως προβλέπεται και από την νομοθεσία μας αλλά και από το mandate της ΑΑΔΕ η οποία έχει και την αρμοδιότητα.
Οι ενέργειες που προγραμματίζονται σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπάρχει κάποιος στόχος να ξεκινήσουν σε συγκεκριμένη χρονική στιγμή; Πχ από 1-1-26 ή τους πρώτους μήνες του νέου έτους;
Κοιτάξτε, αν και οι αποφάσεις ακόμα προφανώς δεν είναι οριστικές με την έννοια ότι πρέπει να οριστικοποιηθούν και να είναι και τυπικές, η προσπάθεια είναι να γίνει όσο το δυνατόν συντομότερα, ακόμα και από τις αρχές του επόμενου έτους
Χωρίς να ξέρουμε τα μέτρα ακριβώς, αλλά παρατηρώντας το πλαίσιο που αυτά θα ληφθούν, υπάρχει κάποια εκτίμηση για το χρονικό διάστημα που θα απαιτηθεί ώστε η αγορά να λειτουργήσει κάτω από σωστό ανταγωνισμό;
Κανείς δεν μπορεί να ξέρει το μέλλον προφανώς. Αλλά να ξέρετε ότι είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουμε πως δεν είναι η μόνη προσπάθεια που γίνεται αυτή τη στιγμή σε ευρωπαϊκό επίπεδο, σε επίπεδο ευρωπαϊκού δικαίου προστασίας του καταναλωτή. Γίνεται μια συστηματική προσπάθεια από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και από τις εθνικές αρχές, όπως οι ελληνικές αρχές, για αυτού του είδους συμπεριφορές που προσβάλλουν τα δικαιώματα του καταναλωτή, όπως για παράδειγμα παραπλανητικές εκπτώσεις, αθέμιτες εμπορικές πρακτικές, dark patterns και διάφορα τα οποία χρησιμοποιούνται από αυτού του είδους πλατφόρμες, τα οποία είναι πολύ εμφανή. Αν δηλαδή μπει κάποιος σε μια από αυτές τις πλατφόρμες, είναι πολύ εμφανές ότι είναι προβληματικός ο τρόπος με τον οποίο επικοινωνούν τις τιμές τους ή τις προσφορές τους στους καταναλωτές, με πιεστικό πολλές φορές τρόπο ή με τρόπο ο οποίος δεν σέβεται την Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και τα δικαιώματα του καταναλωτή.
Και πράγματι κινείται η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και οι εθνικές αρχές προκειμένου να υπάρχουν και πρόστιμα στις εταιρείες οι οποίες είναι θυγατρικές αυτών των επιχειρήσεων στη χώρα μας ή στους νόμιμους εκπροσώπους τους στη χώρα μας, προκειμένου να διασφαλιστεί ότι θα τηρούν και αυτοί την ευρωπαϊκή νομοθεσία.
Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκκινήσει διαδικασία για τις πρακτικές αυτές και βρίσκεται σε αλληλογραφία ουσιαστικά με τις επιχειρήσεις αυτές, προκειμένου να διευκρινίσουν για ποιο λόγο παραβιάζεται η Ευρωπαϊκή Νομοθεσία και εάν οι εξηγήσεις οι οποίες θα δοθούν δεν είναι κατάλληλες, προφανώς θα υπάρξουν και τα απαραίτητα, βαρύτατα στη συγκεκριμένη περίπτωση, πρόστιμα.
Οπότε συνοψίζοντας, αναμένουμε τις αποφάσεις που θα ληφθούν σύντομα σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Από εκεί θα ξεκινήσουμε και στη συνέχεια, όταν αποκτήσουν τη δυνατότητα οι εθνικές αρχές να κάνουν τη δουλειά τους μέσω της Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας, προφανώς και εκεί θα κριθεί και η πολιτεία για την επάρκειά της να αντιμετωπίσει αυτές τις καταστάσεις. Πιστεύω όμως ότι θα είμαστε απολύτως επαρκείς.
