Οι κυβερνήσεις σε ολόκληρη την ήπειρο, καθώς και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο - των οποίων η έγκριση είναι απαραίτητη για να προχωρήσει το σχέδιο - ήδη σπεύδουν να το απορρίψουν.
Ο φόρος - τον οποίο ανακοίνωσε η Πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την Τετάρτη, ως μέρος του επόμενου μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ - θα απέφερε έσοδα ύψους 6,8 δισεκατομμυρίων ευρώ ετησίως. Η ιδέα είναι να αποτελέσει μια νέα πηγή χρηματοδότησης για τα προγράμματα της ΕΕ και την αποπληρωμή των χρεών της περιόδου του κορονοϊού.
Αλλά πριν καν στεγνώσει το μελάνι της πρότασης, η Γερμανία και η Ολλανδία φαίνεται πως της έδωσαν το τελειωτικό χτύπημα.
«Δεν τίθεται θέμα να φορολογεί η Ευρωπαϊκή Ένωση τις επιχειρήσεις, καθώς δεν διαθέτει τη νομική βάση για κάτι τέτοιο», δήλωσε ο Μερτς κατά τη διάρκεια κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ στο Λονδίνο. «Δεν θα το κάνουμε αυτό».
Το επιπλέον ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι ο Μερτς και η φον ντερ Λάιεν ανήκουν στο ίδιο γερμανικό Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα.
Εκπρόσωπος της ολλανδικής κυβέρνησης δήλωσε στο POLITICO ότι «για την Ολλανδία, αυτό δεν αποτελεί θέμα συζήτησης», επιμένοντας ότι η ΕΕ πρέπει να μειώσει τον προϋπολογισμό της και όχι να τον αυξήσει.
Και δεν είναι μόνο οι βόρειες χώρες της ΕΕ - που παραδοσιακά αντιτίθενται στην αύξηση των ευρωπαϊκών δαπανών - που φέρνουν αντιρρήσεις. Ένας διπλωμάτης από μία λιγότερο αυστηρή σε δημοσιονομικά θέματα νότια χώρα δήλωσε στο POLITICO ότι θα είναι «δύσκολο» για το σχέδιο να επιβιώσει.
Μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, των οποίων η έγκριση είναι απαραίτητη μαζί με αυτή των κρατών-μελών, επίσης δεν ενθουσιάστηκαν.
Η ευρωβουλευτής του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και αντιπρόεδρος της επιτροπής προϋπολογισμών, Μόνικα Χολμάιερ, δήλωσε ότι ο φόρος «έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις προσπάθειές μας να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων - ιδιαίτερα των μεσαίων».
«Ακριβώς αυτές είναι οι επιχειρήσεις που υποστηρίζουμε ενεργά μέσω ενός σημαντικού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας, το οποίο στοχεύει στην προώθηση της καινοτομίας, την αύξηση της παραγωγικότητας και την ενίσχυση της ΕΕ ως ελκυστικού παγκόσμιου επενδυτικού προορισμού», ανέφερε.
Η άποψή της είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) είναι το μεγαλύτερο κόμμα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η πιο ισχυρή πολιτική ομάδα στις Βρυξέλλες. Το ΕΛΚ κυριαρχεί στο Κολέγιο των Επιτρόπων, ενώ και η ίδια η φον ντερ Λάιεν είναι μέλος του.
Πώς θα λειτουργούσε
Ο προτεινόμενος φόρος θα εφαρμοζόταν σε επιχειρήσεις με έσοδα άνω των 100 εκατομμυρίων ευρώ - και, γεγονός που έχει προκαλέσει αντιδράσεις, θα καταβάλλεται ανεξάρτητα από το αν η εταιρεία έχει κέρδη ή όχι.
Το όριο των 100 εκατ. ευρώ σε κύκλο εργασιών δεν είναι τόσο υψηλό όσο μπορεί να φαίνεται - οι μεγάλες τράπεζες μπορούν να αποφέρουν πάνω από 500 φορές αυτό το ποσό μέσα σε έναν χρόνο.
Ο φόρος προτείνεται ως κατ’ αποκοπήν ποσό και όχι ως ποσοστό των κερδών. Σύμφωνα με το νομοθετικό κείμενο που δημοσίευσε η Επιτροπή, οι επιχειρήσεις με καθαρό κύκλο εργασιών από 100 έως 250 εκατ. ευρώ θα πληρώνουν ένα σταθερό ποσό 100.000 ευρώ, το οποίο αυξάνεται έως και τα 750.000 ευρώ για εταιρείες με έσοδα άνω των 750 εκατομμυρίων.
Αυτό σημαίνει ότι μια επιχείρηση με έσοδα 750 εκατομμυρίων ευρώ τον χρόνο θα πληρώνει το ίδιο ποσό φόρου με μια άλλη που έχει έσοδα 75 δισεκατομμυρίων ευρώ. Ο φόρος αναμένεται να αποφέρει 6,8 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, αποτελώντας έτσι σημαντική πηγή εσόδων για τον συνολικό στόχο της ΕΕ να εισπράττει σχεδόν 60 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από άμεσους φόρους, αρχής γενομένης από το 2028.
Ο Αλεσάντρο Τσιριάνι, πρώην υπουργός στην ιταλική κυβέρνηση της Τζόρτζια Μελόνι και νυν ευρωβουλευτής με το κόμμα της «Αδελφοί της Ιταλίας», δήλωσε ότι η πρόταση είναι «σε αντίθεση με τη βούληση της πλειοψηφίας του Κοινοβουλίου».
«Είναι προφανές παράδοξο να μιλάμε για στήριξη του παραγωγικού τομέα και την ίδια στιγμή να τον κατακεραυνώνουμε με τη φορολογική λεπίδα», είπε χαρακτηριστικά.
Οι επιχειρήσεις επίσης την απορρίπτουν κατηγορηματικά.
Ο Μάρκους Γ. Μπάιρερ, γενικός διευθυντής του ευρωπαϊκού επιχειρηματικού λόμπι BusinessEurope, χαρακτήρισε την πρόταση «εντελώς αντιπαραγωγική», ενώ ο Στέφαν Παν, αντιπρόεδρος της ιταλικής Confindustria, δήλωσε ότι το όριο των 100 εκατομμυρίων ευρώ σε κύκλο εργασιών «κινδυνεύει να εμποδίσει την ανάπτυξη καινοτόμων επιχειρήσεων».
Η Τάνια Γκέννερ, γενική διευθύντρια της Ομοσπονδίας Γερμανικών Βιομηχανιών (BDI), κάλεσε το Βερολίνο να υιοθετήσει σθεναρή στάση κατά της πρότασης, υποστηρίζοντας ότι έρχεται σε αντίθεση με τους στρατηγικούς στόχους της ΕΕ.
«Πολύ κακή» ιδέα
Η ιδέα της φορολόγησης του κύκλου εργασιών αντί για τα κέρδη είναι «πολύ κακή», δήλωσε ο Ζσολτ Ντάρβας, ανώτερος ερευνητής στο think tank Bruegel. Ένα από τα βασικά προβλήματα είναι ότι πλήττει το ίδιο όλους τους τομείς, παρότι έχουν πολύ διαφορετικά περιθώρια κέρδους.
Ένα άλλο ζήτημα είναι ότι ο φόρος είναι αντιστρόφως προοδευτικός, βάζοντας επιχειρήσεις με τελείως διαφορετική οικονομική κατάσταση στο ίδιο καλάθι. «Δεν είναι σωστό, απλώς δεν είναι δίκαιο», είπε ο Ντάρβας. «Είναι πιθανώς η χειρότερη δυνατή επιλογή».
Πολλοί αντιτίθενται και στο γεγονός ότι ο φόρος φαίνεται να έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τον στόχο της βιομηχανικής ανταγωνιστικότητας. Η φον ντερ Λάιεν έχει κάνει την «ανταγωνιστικότητα» κεντρικό σύνθημα της δεύτερης θητείας της, και ένας τέτοιος φόρος στις επιχειρήσεις είναι δύσκολο να «πουληθεί» πολιτικά - ιδιαίτερα στο Βερολίνο.
Η Γερμανία διανύει περίοδο οικονομικής στασιμότητας, μετά από διετή ύφεση. Η οικονομική της κάμψη αναγκάζει την κυβέρνηση να επανεξετάσει πλήρως τη δημοσιονομική της στρατηγική, εν μέσω εμπορικού πολέμου με τις ΗΠΑ, κάτι που απειλεί περαιτέρω το εξαγωγικό μοντέλο της χώρας.
Αξιωματούχοι του Υπουργείου Οικονομικών Υποθέσεων της Γερμανίας έχουν ήδη προειδοποιήσει ότι η αξιολόγησή τους για τα έσοδα του προϋπολογισμού της ΕΕ θα εξαρτηθεί από το πώς επηρεάζεται η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας.
Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει κανένα επιχείρημα υπέρ του φόρου. Επιχειρήσεις τόσο από την Ευρώπη όσο και από τρίτες χώρες ωφελούνται από το εμπόριο εντός της Ένωσης, και όπως δήλωσε ο Γάλλος ευρωβουλευτής Φαμπιάν Κέλερ από την φιλελεύθερη ομάδα Renew, «αυτό συνδέεται άμεσα με ένα δημόσιο αγαθό της ΕΕ: την ενιαία αγορά. Χωρίς την ΕΕ, δεν θα υπήρχε απρόσκοπτο εμπόριο στην μεγαλύτερη ενιαία αγορά του κόσμου».
Όμως, με τέτοια έντονη αντίδραση από κράτη-μέλη και ευρωβουλευτές, το προτεινόμενο φορολογικό μέτρο της φον ντερ Λάιεν έχει ελάχιστες πιθανότητες να επιβιώσει στην παρούσα του μορφή.
