Στο πλαίσιο αυτό και με στόχο την βιώσιμη, ανθεκτική και χωρίς αποκλεισμούς τουριστική ανάπτυξη της Κεντρικής Μακεδονίας, η Περιφέρεια εξέδωσε πρόσκληση για την προστασία, ανάδειξη και προβολή μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και γενικότερα τουπολιτιστικού αποθέματος της περιοχής, ώστε να επιτευχθεί ταυτόχρονη προώθηση του πολιτισμού και της δημιουργικής οικονομίας ως μέσα οικονομικής και κοινωνικής προόδου.
Ο προϋπολογισμός της ανέρχεται στα 13 εκατομμύρια ευρώ με ημερομηνία λήξης 31.12.2025.
Ο αριθμός πολιτιστικών και τουριστικών χώρων που πρόκειται να υποστηριχθούν ανέρχεται σε 24, με στόχο ο αριθμός επισκέψεων κατ' έτος να ανέλθει στο 1.100.000.
Ποιες ενέργειες συμπεριλαμβάνονται
Στην πρόσκληση συμπεριλαμβάνονται ενέργειες για την προστασία μνημείων και αρχαιολογικών χώρων από κλιματικούς κινδύνους και τη βελτίωση της προσβασιμότητάς τους απ' όλους. Επιπλέον, δίνεται έμφαση σε ενέργειες που σχετίζονται με τη συστηματική επικοινωνία της αξίας των πολιτιστικών αγαθών, στα οποία προγραμματίζονται παρεμβάσεις, προς το ευρύ κοινό, συμπεριλαμβανομένου και του μη ελληνόφωνου.
Τέτοιες ενέργειες μπορεί ενδεικτικά να περιλαμβάνουν, ανά Πράξη και ως υποέργα αυτής: σήμανση, ερμηνευτικές πινακίδες, ενημερωτικό υλικό (π.χ. οδηγούς, φυλλάδια, και σε γραφή Braille), οπτικοακουστικό υλικό, εκπαιδευτικές δράσεις, δράσεις επικοινωνίας, προβολής και δημοσιότητας (π.χ. ημερίδες, συνέδρια) κλπ., αξιοποιώντας, όπου είναι εφικτό, τη χρήση και των νέων τεχνολογιών. Για την προβολή των μνημείων και γενικότερα του πολιτιστικού αποθέματος θα δίνεται βαρύτητα στη συμβολή τους στην τοπική οικονομία και κοινωνία.
Ενδεικτικές πράξεις της πρόσκλησης
Στο παραπάνω πλαίσιο ενδεικτικές πράξεις μπορεί να είναι οι εξής:
- Ανάδειξη, συντήρηση και προβολή μνημείων, αρχαιολογικών χώρων και μουσειακών υποδομών, καθώς και βελτίωση των υποδομών προσβασιμότητας και ερμηνείας (υπό την αυστηρή προϋπόθεση της απόδοσης τους στοκοινό).
- Έργα και υποδομές βελτίωσης της προσβασιμότητας και δημιουργίας εναλλακτικών – ειδικών τεχνικών ερμηνείαςγια πολιτιστικές υποδομές.
- Καινοτόμες δράσεις οργάνωσης και προβολής πολιτιστικών εκθεμάτων, μουσείων και μνημείων.
Τα έργα που θα χρηματοδοτηθούν
Για την επιλογή χρηματοδότησης των έργων υλοποιήθηκε διαβούλευση με την Επιτελική Δομή Υπουργείου Πολιτισμού. Μέσω αυτής προέκυψε η χρηματοδότηση των παρακάτω έργων, χαρακτηριζόμενα ως υψηλής προτεραιότητας, σημασίας και βαθμού ωριμότητας:
1. «Βυζαντινό υδραγωγείο της Ι.Μ. Παντοκράτορος Αγ. Όρους. Στερέωση – Αποκατάσταση».
2. «Συντήρηση τοιχογραφιών παρεκκλησίου Αγ. Αναργύρων Ι.Μ. Βατοπεδίου Αγ. Όρους».
3. «Ιερά Πατριαρχική Μονή Αγ. Αναστασίας Φαρμακολύτριας. Αποκατάσταση κωδωνοστασίου και κεντρικούτμήματος νότιας πτέρυγας κελλιών».
4. «Ανάκτορο των Αιγών – Φάση Ε΄».
5. «Συντήρηση και αποκατάσταση του τεμένους Γενί Τζαμί Έδεσσας Δ. Έδεσσας».
6. «Παλαιά Μητρόπολη Γιαννιτσών».
7. «Επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Κιλκίς».
8. «Παρεμβάσεις στην Ι.Μ. Αγίου Διονυσίου στον Όλυμπο».
9. «Αποκατάσταση και ανάδειξη τμημάτων του οικοδομικού τετραγώνου Αγοράς Δίου».
10. «Ανάκτηση – αποκατάσταση τμημάτων της Ι.Μ. Τιμίου Προδρόμου Σερρών».
11. «Αποκατάσταση Τύμβου Καστά, ανάδειξη – διαμόρφωση αρχαιολογικού χώρου, υποδομές υποδοχής και πληροφόρησης κοινού».
12. «Θρησκευτικό Κέντρο ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΠΑΥΛΟΣ».
13. «Αποκατάσταση ναού του Αγ. Γεωργίου στο Χορτιάτη. ΠΕ Θεσσαλονίκης».
14. «Στερέωση, αποκατάσταση και επανάχρησηΑθωνιάδος Ακαδημίας της Ι.Μ. Βατοπεδίου»
Εκτός των παραπάνω πρόκειται να χρηματοδοτηθούν και έργα που θα υλοποιηθούν σε Μονές της Ιεράς Κοινότητας Αγίου Όρους, με προϋπολογισμό συνολικού ύψους 6.000.000 ευρώ.
Ως ελάχιστος προϋπολογισμός των υποβαλλόμενων πράξεων ορίζεται το ποσό των 200.000 ευρώ.
Μείωση επισκεψιμότητας σε σημαντικά μνημεία και αρχαιολογικούς χώρους
Η ανάγκη για πρωτοβουλίες ανάδειξης των χώρων πολιτισμού της Κεντρικής Μακεδονίας, γίνεται ακόμη μεγαλύτερη σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής. Χαρακτηριστικά παραδείγματα του επείγοντος, καθώς κάθε μέρα μείωσης της επισκεψιμότητας είναι και μια επιπλέον μέρα απαξίωσής τους και χαμένων εσόδων, είναι η κατά 26,2% μείωση των επισκεπτών στο μουσείο Λευκού Πύργου στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ και τα πιο πρόσφατα στοιχεία που είναι αυτά του διαστήματος Ιανουαρίου – Μαρτίου, σε σύγκριση με το ίδιο περσινό διάστημα.
Πιο συγκεκριμένα το πρώτο τρίμηνο του 2025 επισκέφθηκαν το μουσείο Λευκού Πύργου 34.426 άτομα, έναντι 46.669 το ίδιο διάστημα του 2024. Ταυτόχρονα, ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας, οι Βασιλικοί Τάφοι της Βεργίνας, είχαν μείωση επισκεπτών κατά 25,1%, καθώς φέτος το διάστημα Ιανουαρίου - Μαρτίου οι επισκέπτες ήταν 36.208, ενώ ένα χρόνο πριν το ίδιο τρίμηνο επισκέφθηκαν τους Βασιλικούς Τάφους 48.332 άτομα.
