Εξακολουθεί να πιέζει ασφυκτικά την ελληνική κτηνοτροφία η ευλογιά των αιγοπροβάτων, καθώς με βάση τα τελευταία επικαιροποιημένα στοιχεία από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, τα οποία αφορούν το διάστημα έως 19 Δεκεμβρίου (από 8/2024), έχουν καταγραφεί συνολικά 1.985 επιβεβαιωμένα κρούσματα σε 2.449 εκτροφές και έχουν θανατωθεί 450.233 ζώα στο πλαίσιο των υγειονομικών πρωτοκόλλων. Για την εβδομάδα αναφοράς 12–19 Δεκεμβρίου 2025 καταγράφηκαν 74 νέα κρούσματα σε 17 περιοχές.
Όπως αναφέρει στα Μακεδονικά Νέα ο Καθηγητής Μικροβιολογίας και Λοιμωδών Νοσημάτων στο Τμήμα Κτηνιατρικής του ΑΠΘ και μέλος της Εθνικής Επιτροπής Διαχείρισης και Ελέγχου της ευλογιάς των Αιγοπροβάτων, Σπυρίδων Κρήτας, τις τελευταίες ημέρες παρατηρείται μια πρόσκαιρη μείωση, η οποία ωστόσο μπορεί να είναι πλασματική, καθώς μπορεί να οφείλεται στον περιορισμό των μετακινήσεων των κτηνοτρόφων λόγω του κρύου.
Ο Καθηγητής τονίζει πως δεν επιτρέπεται κανένας εφησυχασμός και πως τα μέτρα προστασίας και βιοασφάλειας πρέπει να τηρούνται στο ακέραιο καθώς η νόσος είναι εξαιρετικά μεταδοτική, ενώ επισημαίνει πως ενδεχόμενες παρανομίες που μπορεί πχ να αφορούν σε μετακινήσεις ή εμβολιασμούς, μπορούν να «τινάξουν στον αέρα» την προσπάθεια που γίνεται.
Παράλληλα εξηγεί γιατί ο εμβολιασμός συνεπάγεται σοβαρές συνέπειες, ιδίως για εξαγωγές και επαναλαμβάνει πως αν και η νόσος δεν έχει επίπτωση στον άνθρωπο, ο άνθρωπος μπορεί να λειτουργήσει ως «γέφυρα» μεταφοράς ιικού φορτίου προς τα ζώα.
Συνδέει επίσης τον κίνδυνο διασποράς και με τις συναθροίσεις ή τις κινητοποιήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη, υπογραμμίζοντας πως οι κτηνοτρόφοι θα πρέπει να προσέχουν επίσης γιατί με τις επαφές τους, την κοινή χρήση αντικειμένων όπως κινητά, ακόμα και με τα χέρια που δεν έχουν απολυμανθεί, μπορεί να μεταφερθεί ιικό φορτίο.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ.Κρήτα στον Αλέξανδρο Αλεξιάδη:
- Με βάση την τελευταία επίσημη ενημέρωση, έχουμε ακόμα αρκετά κρούσματα σε μεγάλη γεωγραφική έκταση. Ποια είναι η εικόνα που έχετε εσείς ως προς την κατάσταση;
Κοιτάξτε, αυτό που γνωρίζω εγώ, είναι ότι έχουν περιοριστεί κάπως τα κρούσματα, αλλά δεν εφησυχάζουμε, γιατί μπορεί η εικόνα να είναι και πλασματική. Δηλαδή, λόγω κρύου, περιορίζονται οι κινήσεις των κτηνοτρόφων ή οι μετακινήσεις των ζώων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ιός εξουδετερώνεται. Αλλά τα μέτρα οφείλουν να ισχύουν στο ακέραιο και οι οποιεσδήποτε παρανομίες δυσχεραίνουν τον έλεγχο του νοσήματος, χωρίς να μπορεί πάντα το κράτος να ελέγξει αυτές.
- Σε κάποιους ελέγχους εντοπίζονται παρανομίες.
Εντοπίζονται, αλλά ξέρετε ποιο είναι το θέμα; Είναι τόσο μεταδοτικός αυτός ο ιός, που ένας μόνο να κάνει μία «καρτεργαριά», μία παρανομία, αυτή έχει επίπτωση σε πάρα πολλούς επαγγελματίες και σχεδόν σίγουρα θα ανατρέψει μια καλή κατάσταση που έχει δημιουργηθεί με κόπο. Γενικώς, έχω ακούσει ότι γίνονται και παράνομοι εμβολιασμοί. Οποιοιδήποτε εμβολιασμοί δεν είναι νόμιμοι. Δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι για αυτό και σε περίπτωση που συλληφθεί κάποιος να τους εφαρμόζει, θα πρέπει να επιβληθούν πρόστιμα από την Πολιτεία.
Και οι κινητοποιήσεις των αγροτών, ως συγκεντρώσεις που είναι, θα έχουν ανάλογες επιπτώσεις. Αυτό διαπιστώσαμε σε περιπτώσεις κτηνοτρόφων που συναθροίζονται σε καφενεία, εκθέσεις κ.λπ. όπου εύκολα μπορεί να γίνει μόλυνση με τον ιό από βρώμικα χέρια, κινητά τηλέφωνα, ρούχα ή άλλα αντικείμενα και να μεταφερθούν από ανύποπτα άτομα σε καθαρές εκτροφές.
- Ο ιός συντηρείται στο κρύο; Έχει αντοχές στην ύπαιθρο τώρα τον χειμώνα;
Βέβαια συντηρείται. Άλλωστε και εμείς στο εργαστήριο συντηρούμε καλύτερα τα μικρόβια σε κατάσταση μεγάλης κατάψυξης. Ο λόγος που μειώνεται η μετάδοση δεν είναι γιατί καταστρέφεται ο ιός. Ίσα-ίσα που ο ιός συντηρείται καλύτερα σε κρύο περιβάλλον. Ο λόγος της μειωμένης εξάπλωσης είναι γιατί με τον κρύο καιρό περιορίζονται οι μετακινήσεις και συναθροίσεις των κτηνοτρόφων και των ζώων.
Ο ήλιος, η ξηρασία και η υπεριώδης ακτινοβολία είναι που έχουν αρνητική επίδραση στον ιό.
- Το προηγούμενο διάστημα λέγαμε για τα εμβόλια ότι θα είναι επιζήμια. Ωστόσο άρχισε να κυκλοφορεί μια είδηση για επίσημο έγγραφο από την Ευρωπαϊκή Ένωση για 500.000 δωρεάν εμβόλια που είναι έτοιμα για να τα πάρει η Ελλάδα αν το επιθυμεί.
Όχι μόνο η Ελλάδα. Οποιοδήποτε κράτος μπορεί να πάρει τα εμβόλια. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, για τα πολύ μεταδοτικά νοσήματα συνήθως διαθέτει έναν περιορισμένο αριθμό εμβολίων για όποιο κράτος επιθυμεί να τα εφαρμόσει αλλά με δική του αποκλειστική ευθύνη για τις επιπτώσεις που τυχόν προκύψουν σε βάρος του. Αν λοιπόν κάποιο κράτος επιλέξει να εφαρμόσει τα εμβόλια αυτά και δεν μπορεί στη συνέχεια να εξάγει τα προϊόντα του, τότε είναι δική του η ευθύνη. Για αυτό, -παρόλο που τα προβληματικά αυτά εμβόλια θα μπορούσαν εν μέρει να περιορίσουν την κλινική εκδήλωση του νοσήματος-, δεν έχει επιλέξει η Ελλάδα,ή η Βουλγαρία που έχουν το νόσημα να εφαρμόσουνι τα εμβόλια αυτά, αφού δεν θα μπορούν στη συνέχεια να εξάγει προϊόντα όπως η φέτα στα υπόλοιπα κράτη-μέλη και εκτός της ΕΕ π.χ. Αμερική και στην Αυστραλία. Αντίστοιχη η περίπτωση της οζώδους δερματίτιδας στη Γαλλία, που είναι ο ίδιος ιός για τα βοοειδή τα οποία στοιχίζουν 30–40 φορές πιο ακριβά από τα αιγοπρόβατα. Αυτό γιατί θα δυσφημιστούν τα προϊόντα τους και θα υπάρχουν εμπορικές συνέπειες.
- Παρά το γεγονός ότι δεν μεταδίδεται στον άνθρωπο;
Δεν υπάρχει καμία επίπτωση στον άνθρωπο από τον ιό αυτό. Είναι όμως, κάποιες ασφαλιστικές δικλίδες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία τηρεί πάρα πολύ υψηλές προδιαγραφές σε σύγκριση με άλλες περιοχές του κόσμου. Αφενός για να προστατέψει τον ζωικό πληθυσμό των κρατών της (αφού ο ιός αυτός θα μπορούσε με ζωικά προϊόντα να μεταδοθεί σε ζώα άλλων κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και αφετέρου γιατί αν μειώσει τις υψηλές υγειονομικές και εμπορικές προδιαγραφές επιτρέποντας εμβολιασμούς θα «έλθουν» και άλλα τεράστια κράτη εκτός ΕΕ όπως η Κίνα ή οι ΗΠΑ και δικαίως θα ζητήσουν και αυτά να εξάγουν αντίστοιχα προϊόντα τους σε χώρες της ΕΕ, «πλημμυρίζοντας» την και αφήνοντας εκτός ανταγωνισμού τους ευρωπαίους παραγωγούς.
- Κύριε Καθηγητά, μέχρι σήμερα, με τον τελευταίο απολογισμό, έχουμε πάνω από 450.000 ζώα που έχουν θανατωθεί. Θα μπορέσει να αναπληρωθεί το ζωικό κεφάλαιο αυτό σε χρονικό διάστημα ικανό, για να κρατηθεί και η παραγωγή (φέτα, γαλακτοκομικά κ.λπ.);
Κοιτάξτε, δεν είμαι ο ειδικός. Απλώς, με άλλους πιο ειδικούς συναδέλφους που μιλούσα, εκτιμούν ότι θα μπορέσει να αναπληρωθεί, εφόσον όμως σταματήσει έγκαιρα αυτή η κατάσταση διασποράς του νοσήματος. Αυτό θα γίνει μόνο με την αυστηρή εφαρμογή των μέτρων βιοασφάλειας. Αν θέλουμε να πάψει να μετακινείται ο ιός, θα πρέπει να σταματήσουμε να μετακινούμε μολυσμένα ζώα ή αντικείμενα. Αλλιώς το νόσημα δεν θα σταματήσει να εξαπλώνεται και να προκαλεί προβλήματα. Αν σε μια πολυκατοικία εξακολουθούν να κυκλοφορούν ανεξέλεγκτα δυο μόνο μολυσμένα άτομα με έναν εξαιρετικά μεταδοτικό κα ανθεκτικό ιό, στο τέλος θα μολυνθούν όλα τα άτομα της πολυκατοικίας.
- Οπότε δεν μπορούμε να συζητήσουμε ακόμα για αναπλήρωση του ζωικού κεφαλαίου, δεδομένης της κατάστασης;
Όχι ακόμα. Όταν όμως σταματήσει η εξάπλωση του ιού και σταθεροποιηθεί η επιδημιολογική κατάσταση στη χώρα, μετά μπορεί να γίνει αναπλήρωση του ζωικού κεφαλαίου. Όσο όμως γίνονται ανεξέλεγκτες μετακινήσεις και παράνομοι εμβολιασμοί, η επιδημιολογική κατάσταση θα παραμένει ρευστή και θα μεταπέσει σε επιζωοτική -όπως είναι και σε όλα τα αναπτυσσόμενα κράτη που εφαρμόζουν σήμερα εμβόλια- οπότε και τότε δεν θα μπορούμε να απαλλαγούμε από το νόσημα. Αυτό είναι ίσως μια παραπληροφόρηση των εκτροφέων, οι οποίοι πιστεύουν ότι με την εφαρμογή εμβολιασμών θα ξενοιάσουν από το νόσημα. Ουδέν αναληθέστερον. Ακόμα και αν επιτρεπόταν η χρήση των εμβολίων, αυτά μπορούν να «δουλέψουν» μόνο με αυστηρή τήρηση των μέτρων βιοασφάλειας. Τότε θα πρέπει να εφαρμοστούν ακόμα σκληρότερα μέτρα και όχι μόνο σε 2.500 εκτροφές από τις 80.000 εκτροφές που είναι επισήμως δηλωμένες στην Εθνική Στατιστική Αρχή, αλλά σε πολλές περισσότερες, ίσως και σε όλες (πολλές ίσως να έχουν προβεί και σε παράνομους εμβολιασμούς). Και θα είναι κρίμα γιατί οι περισσότερες δεν είναι προσβεβλημένες, αλλά θα πληγούν με την εφαρμογή των μέτρων και απαγόρευση εξαγωγών.
Ένα βασικό θέμα είναι ότι αυτή τη στιγμή δεν έχουμε ξεκάθαρη εικόνα. Αναφέρατε 450.000 αιγοπρόβατα θανατωμένα, τα οποία είναι κατανεμημένα περίπου σε 2.500 εκτροφές. Η Ελλάδα έχει καταγεγραμμένες 90.000 εκτροφές που είναι τεράστιος αριθμός. Ακόμα και αν υιοθετήσουμε την άποψη ότι είναι μικρότερος ο αριθμός και πάλι μιλάμε για δεκάδες χιλιάδες εκτροφές ενεργές.
Τώρα, τι να κάνουμε; Να προστατεύσουμε τις 2.500 προσβεβλημένες εκτροφές – που θα μπορέσουν εφόσον κρατήσουν τα μέτρα βιοασφάλειας να επανασυσταθούν σε σύντομο χρονικό διάστημα – ή να καταστρέψουμε τις υπόλοιπες δεκάδες χιλιάδες πολλά μάλλον μη προσβεβλημένες εκτροφές; Για να αποχαρακτηριστεί μια χώρα που θεωρείται ενδημική (με ή χωρίς την εφαρμογή εμβολίων) θα περάσουν πάρα πολλά χρόνια. Σήμερα η χώρα μας σε ό,τι αφορά την οζώδη δερματίτιδα των βοοειδών που εμφανίστηκε πριν 12-13 χρόνια, με τόσο μικρό πληθυσμό βοοειδών που έχει, δεν θεωρείται ακόμα ελεύθερη. Σε αυτό είμαστε τυχεροί γιατί ευτυχώς δεν υπάρχουν βόεια προϊόντα (κρέας, αγελαδινό γάλα ή τυριά) προς εξαγωγή. Φανταστείτε όμως τι θα γίνει με μια αντίστοιχη κατάσταση με τα αιγοπρόβατα αν η νόσος μεταπέσει σε ενδημική, ή αν εφαρμοστούν κατά κόρον εμβολιασμοί και δεν θα μπορούμε να αποδείξουμε με κάποια εργαστηριακή τεχνική ότι τα προϊόντα μας (π.χ. φέτα) προέρχονται από ζώα που δεν μολύνθηκαν από τον ιό; Εκεί θα καταστραφεί το σύνολο των αιγοπροβατοτρόφων (μαζί με όλη την αλυσίδα των ζωοκόμων, μεταφορέων, εργατών γαλακτοβιομηχανιών κλπ), που θα μείνουν άνεργοι.
- Για τα μέτρα βιοασφάλειας, προτρέπετε τους κτηνοτρόφους ακόμη και τώρα, που πάνε στα μπλόκα, να προσέχουν;
Κανονικά θα πρέπει να αλλάζουν τα ρούχα τους, να κάνουν ό,τι απαιτείται κάθε μέρα πριν μπουν στις εκτροφές τους– αυτά τα οποία έχουμε πει. Το μέτρο βιοασφάλειας μπορεί να ξεκινήσει από κάτι απλό, όπως είναι το απλό πλύσιμο των χεριών. Πάρα πολλοί από αυτούς δυστυχώς, δεν έχουν σαπούνι και νερό στις εκτροφές τους. Χρειάζεται σχολαστική τήρηση από όλους των μέτρων που θα τους υποδείξει ο κτηνίατρός τους. Τέτοια μέτρα για παράδειγμα είναι η περίφραξη των εκτροφών, ο περιορισμός εισόδου ζώων (καραντίνα), επισκεπτών και οχημάτων, η αλλαγή ρούχων των επισκεπτών, οι απολυμάνσεις οχημάτων και αντικειμένων, η ορθή αποθήκευση και καταστροφή πτωμάτων κ.λπ.
