Η μελέτη αυτή είναι η συνέχεια αντίστοιχης που είχε γίνει το 2023, με χρονικό ορίζοντα το 2030, και αναδείκνυε ως εφικτό το σενάριο με την ονομασία «άλμα του βατράχου» (Leap frog). Το σενάριο αυτό προέβλεπε τη βελτίωση της θέσης της Περιφέρειας στην καινοτομία με γρήγορες κινήσεις, υπερπηδώντας εμπόδια, και με στόχο τη γεφύρωση της ακαδημαϊκής έρευνας με τις επιχειρηματικές ανάγκες, προκειμένου να αναπτυχθούν προϊόντα στην αγορά που αντιμετωπίζουν κοινωνικές ή άλλες προκλήσεις.
Στη νέα μελέτη, που έχει προοπτική το 2040, το σενάριο «άλμα του βατράχου» έχει μετεξελιχθεί στο σενάριο «μεγάλος βάτραχος» (Bullfrog) και παραπέμπει σε ένα γρήγορο και μεγάλο άλμα στην ανάπτυξη, το οποίο θεωρείται εφικτό, αν οι τοπικοί φορείς υιοθετήσουν έξυπνες και ανθεκτικές πολιτικές. Όπως επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Χριστίνα Λαγκάνη, τεχνική σύμβουλος του Μηχανισμού Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας, για να γίνει κάτι τέτοιο, οι φορείς θα πρέπει να είναι έτοιμοι να διαχειριστούν όχι μόνο την επιτυχία, αλλά και τους υψηλούς κινδύνους και τις αστάθειες που φέρνει ο διεθνής ανταγωνισμός.
Ωστόσο, εκτιμά ότι «οι επιμέρους μεταβλητές που πυροδοτούν το άλμα του μεγάλου βατράχου (όπως η προσέλκυση ψηφιακών νομάδων, η αύξηση συνεργασιών, η ανάπτυξη της επιχειρηματικής κουλτούρας, η αστικοποίηση) αποτελούν κρίσιμα εμπόδια, που απαιτούν γεωπολιτική και οικονομική σταθερότητα, για τα οποία δεν υπάρχει εγγύηση». Για τον λόγο αυτό κάνει λόγο για υψηλό ρίσκο και αβεβαιότητα, και προσθέτει ότι το εν λόγω σενάριο, «αν και εστιάζει στην προσαρμοστικότητα και την ευελιξία του οικοσυστήματος για την κάλυψη μεγάλων αποστάσεων (άλματα) και στην επικέντρωση σε συγκεκριμένους τομείς/ τεχνολογίες, απαιτεί σταθερό γεωπολιτικό περιβάλλον».
Από την άλλη πλευρά, θεωρεί ότι «το σενάριο "χταπόδι" (Octopus) είναι ένα πιο εφικτό και ασφαλές μοντέλο ανάπτυξης για την Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας» καθώς «αναγνωρίζει ότι η Περιφέρεια έχει τις δομικές βάσεις για ανάπτυξη» και, όπως το σώμα του χταποδιού, πρέπει να επεκτείνει και να συντονίσει τις δραστηριότητές της. «Αντί για ένα απότομο άλμα, το Octopus εκμεταλλεύεται τα εγγενή πλεονεκτήματα της περιοχής και αναφέρεται σε μια έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη που βασίζεται στην ευφυΐα, τη δικτύωση και την ευελιξία του οικοσυστήματος και υιοθετεί πολιτικές Ανοικτής Καινοτομίας και ενισχυμένης εξωστρέφειας», συμπληρώνει.
Σε κάθε περίπτωση διευκρινίζει ότι ανεξάρτητα από το μοντέλο ανάπτυξης που θα επιλεγεί (Bullfrog ή Octopus), κοινές πολιτικές των δύο σεναρίων ανάπτυξης είναι η γεφύρωση της έρευνας με την αγορά και τα ταλέντα, η ανάπτυξη κουλτούρας επιχειρηματικότητας και η οικονομική ενίσχυση της νεοφυούς επιχειρηματικότητας.
Τι άλλαξε από τη μελέτη του 2030 σε εκείνην του 2040
Στο ερώτημα τι άλλαξε στο περιβάλλον από τη μελέτη του 2030 σε εκείνην του 2040, η κ. Λαγκάνη απαντά ότι «μεθοδολογικά, η μελέτη του 2040 ενσωματώνει ρητά τις επιπτώσεις των πρόσφατων κρίσεων, όπως η πανδημία COVID-19 και η ενεργειακή κρίση, οι οποίες ενέτειναν τις αβεβαιότητες. Επίσης είναι πιο δομημένη και πολύπλοκη, εξετάζοντας όχι μόνο τις μεγατάσεις, αλλά και τα εξωτερικά γεγονότα και τις θέσεις αβεβαιότητας. Έχει διαμορφωθεί αποκλειστικά με τις πληροφορίες και τα ευρήματα από τις ομάδες εργασίας στο Εργαστήριο».
Σε ό,τι αφορά την εξέλιξη του Οικοσυστήματος, η δεύτερη μελέτη παρατηρεί ότι παρά τις κρίσεις, η Περιφέρεια διατηρεί μια σταθερή δυναμική στο οικοσύστημα καινοτομίας, με αυξημένο ενδιαφέρον από το εξωτερικό, αν και εξακολουθούν να υπάρχουν σημαντικά κενά σε θέματα συνεργασίας και δικτύωσης. Η αλλαγή στο περιβάλλον έγκειται στην αναγνώριση ενός πιο ασταθούς, παγκοσμιοποιημένου και προσανατολισμένου στη βιωσιμότητα (πράσινη/ψηφιακή μετάβαση) περιβάλλοντος. Σχετικά, άλλωστε, με την ενσωμάτωση της Πράσινης και Ψηφιακής Μετάβασης, στη μελέτη του 2040 οι μεγατάσεις της κλιματικής αλλαγής και της ραγδαίας τεχνολογικής ανάπτυξης θεωρούνται επιπλέον κεντρικοί άξονες (πράσινη και ψηφιακή μετάβαση) για τον μετασχηματισμό του περιβάλλοντος καινοτομίας.
Οι πιο χαρακτηριστικές και «φρέσκιες» τάσεις
Παραθέτοντας, τέλος, τις πιο χαρακτηριστικές και «φρέσκιες» τάσεις που εντοπίζονται από τις ομάδες που εργάστηκαν στα σενάρια για τη μελέτη 2040, η τεχνική σύμβουλος του Μηχανισμού Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας αναφέρει τη σύγκρουση «woke» και «anti-woke» ως μέρος της κοινωνικής πόλωσης και της πίεσης για αλλαγή, αλλά και την αλλαγή του εργασιακού μοντέλου, που συνδέεται με συγκεκριμένες συμπεριφορές των νέων εργαζομένων. Πιο συγκεκριμένα, σχολιάζει ότι οι νεότερες γενιές εργαζομένων (Millennials και Gen-Z) σύμφωνα με έρευνες, αλλάζουν δουλειές τρεις φορές πιο συχνά από τις προηγούμενες. Παράλληλα παρατηρείται έλλειψη δέσμευσης, αφού ένα ανησυχητικό ποσοστό των Millennials (71%) δεν αισθάνεται συναισθηματικά συνδεδεμένο με την εργασία του. Εξάλλου, αναφέρει ότι οι Ψηφιακοί Νομάδες καθιστούν την Περιφέρεια και την Ελλάδα έναν πιθανό πόλο έλξης γι' αυτούς, ενώ μια επιπλέον σύγχρονη επίπτωση που εντοπίζεται, σε σχέση με την Κλιματική Αλλαγή είναι το Greenwashing, μια μορφή παραπλανητικής διαφήμισης για να πειστεί το αγοραστικό κοινό ότι το εκάστοτε προϊόν, οι στόχοι και οι πολιτικές μιας εταιρείας είναι «φιλικά προς το περιβάλλον».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ