Μόνο το 2023 και μόνο στην Ευρωπαϊκή Ένωση, παράχθηκαν 16.000.000 τόνοι αποβλήτων συσκευασίας από πλαστικό, ποσό που αντιστοιχεί σε 35,3 κιλά πλαστικών για κάθε άτομο. Από αυτά μόνο τα 14,8 κιλά ανακυκλώθηκαν, με τα υπόλοιπα να καταλήγουν στο περιβάλλον, με ό,τι και αν αυτό συνεπάγεται, αν δει κανείς τις δραματικές επιπτώσεις που έχει λάβει το πρόβλημα με τα μικροπλαστικά που βρίσκονται παντού πλέον, «πνίγοντας» θάλασσες, χλωρίδα και πανίδα.
Αν αναλογιστεί κανείς τα παραπάνω, μπορεί εύκολα να αντιληφθεί τη σπουδαιότητα του ευρωπαϊκού έργου GRECO, που επιδιώκει να αντικαταστήσει τα συμβατικά πλαστικά συσκευασιών με νέα βιοϋλικά, που θα έχουν παρόμοιες ή καλύτερες ιδιότητες (μηχανικές, φραγής, αντιβακτηριδιακές), αλλά χωρίς τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Συντονιστής του Ευρωπαϊκού Έργου το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα Horizon Europe, είναι το Α.Π.Θ και το Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Πολυμερών και Χρωμάτων του Τμήματος Χημείας. Συνολικά 13 χώρες και 22 συμμετέχοντες, (partners) συνεργάζονται υπό το παραπάνω εργαστήριο, προσπαθώντας να βρουν μια λύση για το πρόβλημα με τις πλαστικές συσκευασίες, το οποίο είναι μια από τις σημαντικότερες μάστιγες των τελευταίων δεκαετιών.
O Καθηγητής του Εργαστηρίου Χημείας και Τεχνολογίας Πολυμερών και Χρωμάτων, Δημήτριος Μπικιάρης στη συνέντευξή του στα Μακεδονικά Νέα, μιλάει για την ανάγκη που οδήγησε στις προσπάθειες εύρεσης νέων υλικών συσκευασίας, φιλικών προς το περιβάλλον, βιοδιασπώμενων χωρίς να αφήνουν οποιοδήποτε τοξικό κατάλοιπο. Αναφέρεται επίσης στις πάρα πολλές εφαρμογές που θα μπορούσαν να έχουν αυτά τα νέα υλικά, τα οποία, εκτός από τις συσκευασίες τροφίμων θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και στη γεωργία και στην αυτοκινητοβιομηχανία, δίνοντας λύσεις σε επίσης σημαντικά προβλήματα.
Ο κ. Μπικιάρης εξηγεί πόσο σημαντικό είναι για το ΑΠΘ να ηγείται ενός τέτοιου έργου και τονίζει και το διεθνές ενδιαφέρον μεγάλων ξένων εταιρειών, τόσο για συνεργασίες με το Εργαστήριο του, όσο και με φοιτητές που έχουν τελειώσει εκεί το διδακτορικό τους ή τις μεταπτυχιακές τους σπουδές.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης του κ. Δημήτριου Μπικιάρη, στον Αλέξανδρο Αλεξιάδη:
Τι είναι το έργο το GRECO και τι ρόλο έχει αναλάβει το εργαστήριό σας σε αυτό;
Εμείς είμαστε εδώ στο εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Πολυμερών και Χρωμάτων, το οποίο είναι ένα από τα 13 εργαστήρια στο Τμήμα Χημείας. Η βασική μας δουλειά εδώ είναι να κάνουμε πολυμερή, νέα πολυμερή για διάφορες εφαρμογές όπως υλικά συσκευασίας, μπορούμε να κάνουμε φαρμακευτικά σκευάσματα, έχουμε συνεργασία με εταιρείες που κάνουν Mulch φιλμ για αγροκαλλιέργειες, όπως επίσης με αυτοκινητοβιομηχανίες. Πολύ μεγάλη παρουσία ή δραστηριότητα καλύτερα, έχουμε στην ανακύκλωση πολυμερών. Δηλαδή πώς θα κάνουμε τα πολυμερή, όλα αυτά που τα βγάζουμε στο περιβάλλον, να μπορούμε μετά να τα μαζέψουμε, να κάνουμε ανακύκλωση με διάφορες τεχνικές. Και πρόσφατα έχουμε, σε συνεργασία με το Βιολογικό τμήμα του ΑΠΘ, μια μεγάλη συνεργασία για τα μικροπλαστικά. Γιατί καλά ξεκίνησαν τα πλαστικά πριν από πάρα πολλά χρόνια, ουσιαστικά μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο έγινε το μεγάλο «μπουμ» στην παραγωγή τους. Καινούργια υλικά και εκτόπισαν όλα τα υπόλοιπα υλικά, μέταλλα, γυαλί, χαρτί, από όλες τις εφαρμογές.
Χωρίς τότε να μπορούμε να υπολογίσουμε τις επιπτώσεις.
Δεν υπήρχε τότε αυτό το θέμα, αλλά αποδείχτηκε ότι είχαν πολύ καλές ιδιότητες. Είναι ελαφριά υλικά, παράγονται πάρα πολύ εύκολα, σε χαμηλή θερμοκρασία, είναι φθηνά υλικά. Το πετρέλαιο τότε μας έδινε μονομερή πάρα πολύ εύκολα και φθηνά και έγινε το μεγάλο «μπουμ».
Αλλά πάντα συνηθίζουμε να λέμε στους φοιτητές: Η φύση έφτιαχνε και εκείνη η πολυμερή. Πολυσακχαρίτες. Αλλά όλα αυτά ήταν βιοαποικοδομήσιμα πολυμερή. Έχουμε φτιάξει πολυμερή τα οποία δεν διασπώνται στο περιβάλλον και σήμερα υπολογίζουν ότι από τότε έχουν φτιαχτεί κοντά στα 9,1 δισεκατομμύρια τόνοι. Τεράστιες ποσότητες, από τις οποίες μόνο το περίπου 10% έχει ανακυκλωθεί. Ένα 15% το καίνε, ειδικά στις ευρωπαϊκές χώρες για την παραγωγή ενέργειας μαζί με τα αστικά απόβλητα και το υπόλοιπο 75-80% είναι στο περιβάλλον.
Και στις χωματερές….
Και στις χωματερές. Αυτό διασπάται σιγά σιγά από την ηλιακή ακτινοβολία, δημιουργεί τα μικροπλαστικά τα οποία είναι η μεγαλύτερη πληγή αυτή τη στιγμή. Έχουν μήκος μικρότερο από 5 χιλιοστά και καθημερινά διαβάζουμε έρευνες για το πώς συσσωρεύονται στον οργανισμό. Έχει βρεθεί σχεδόν παντού, σε όλα τα μέρη του οργανισμού και τα επόμενα χρόνια θα μιλάμε για τα νανοπλαστικά. Γιατί μέχρι τώρα κανείς δεν τα είχε αγγίξει. Εντοπίζονται λοιπόν παντού, μέσα στο αίμα, στον πλακούντα, έχουν περάσει τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό, έχουν πάει παντού. Άρα είναι μια πηγή μόλυνσης, ενώ τα έχουμε στην καθημερινή μας ζωή. Εδώ γύρω μας (σ.σ. εννοεί στο γραφείο του) είναι παντού πλαστικά: Οθόνη, ηχεία, ποντίκι κτλ. Όλα είναι πλαστικά. Και έρχονται και πολλοί μαθητές εδώ και τους κάνουμε κάποιες επιδείξεις και τους λέμε ότι από το πρωί, μέχρι να σηκωθούν και να πάνε στο σχολείο, έχουν έρθει σε επαφή με τουλάχιστον 10 πλαστικά.
«Ωραία» φτάσαμε σήμερα να έχουμε τα μικροπλαστικά, έναν μεγάλο κίνδυνο. Το μεγάλο ερώτημα είναι: Μπορούν να αντικατασταθούν τα πλαστικά; Πολύ δύσκολα ειδικά σε κάποιες εφαρμογές. Οι φοιτητές μου λένε ότι μπορούμε. Υπάρχουν παραδείγματα όπως το καλαμάκι το οποίο από πλαστικό το κάναμε χάρτινο, όμως ξαναγυρίζουμε πάλι στο πλαστικό γιατί διαλύεται εύκολα. Λοιπόν, ίσως σε κάποια αντικείμενα να μπορέσει να αντικατασταθεί. Τους κάνουμε την ερώτηση «τα ελαστικά των αυτοκινήτων μπορούμε να τα αντικαταστήσουμε με κάτι;». Παλιά τα κάρα είχαν ξύλινους τροχούς με μεταλλικό περίβλημα γύρω γύρω. Μπορούμε στα αυτοκίνητα να πάμε σε κάτι τέτοιο; Δεν υπάρχει περίπτωση. Δεν είναι τα μόνα υλικά τα οποία μολύνουν. Έχουμε δει και άλλα υλικά, χλωροφθοράνθρακες οι οποίοι συνεισέφεραν στη μόλυνση της ατμόσφαιρας, ειδικά στην αύξηση της τρύπας του όζοντος. Οπότε οι επιστήμονες δράσανε εκεί και κατάφεραν να τα «πετάξουν έξω». Αντικαταστάθηκαν με άλλα υλικά και έτσι η τρύπα σήμερα κλείνει.
Με την ίδια λογική και εδώ προσπαθούμε να βρούμε νέα υλικά τα οποία θα είναι πιο φιλικά στο περιβάλλον. Ήδη η Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2022 είχε βγάλει μια οδηγία για το ποια θα είναι τα νέα υλικά του μέλλοντος. Θα πρέπει να είναι υλικά τα οποία δεν θα μολύνουν το περιβάλλον, θα είναι βιοϋλικά, θα προέρχονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, θα είναι υλικά τα οποία όταν βρεθούν στο περιβάλλον Θα μπορούν να διασπαστούν. Και ήδη εμείς σαν εργαστήριο, από το 2000 ακόμα, πολύ πριν δημιουργηθούν αυτά τα προβλήματα και διογκωθούν, προσπαθούσαμε να φτιάξουμε βιοαποικοδομήσιμα πολυμερή. Και αυτός είναι και ένας στόχος τώρα του προγράμματος GRECO. Να φτιάξουμε νέα πολυμερή με βάση την βιομάζα, πολυγαλακτικό οξύ, αδιπικό οξύ, Βουτανοδιόλες κτλ. Όλα θα προέρχονται από τη βιομάζα. Είναι μια φθηνή πηγή πρώτων υλών, την οποία παράγει η φύση, μόνο χρησιμοποιώντας διοξείδιο του άνθρακα, νερό και ηλιακή ακτινοβολία. Αλλά δυστυχώς δεν μπορούμε να την αξιοποιήσουμε, χάνεται κάθε χρόνο. Άρα προσπαθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση να μπορέσουμε να πάρουμε αυτή τη βιομάζα και να την μετατρέψουμε σε καινούργια μονομερή, σε καινούργια υλικά.
To Εργαστήριο Χημείας και Τεχνολογίας Πολυμερών και Χρωμάτων του τμήματος Χημείας ΑΠΘ
Τα οποία τώρα τι ιδιότητες μπορούν να έχουν; Μπορούν να αντικαταστήσουν τα «συμβατικά» υλικά;
Σήμερα συζητάμε για το Biobased, το βιοπροερχόμενο πολυαιθυλένιο. Το μεγάλο πρόβλημα εδώ, είναι ότι το φτιάχνουμε από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μειώνουμε δραστικά κατά 700 φορές το αποτύπωμα του διοξειδίου άνθρακα, την απελευθέρωση του, αλλά το υλικό αυτό έχει πάλι τις ίδιες ιδιότητες, όπως το υλικό που προέρχεται από το πετρέλαιο. Είτε είναι Biobased, βιοπροερχόμενο το πολυαιθυλένιο, είτε είναι από πετρέλαιο, έχει τις ίδιες ιδιότητες και επιφέρει την ίδια μόλυνση.
Γι' αυτό λοιπόν προσπαθούμε σ' αυτό το πρόγραμμα που έχουμε, να πάμε σε υλικά με βάση το πολυγαλακτικό οξύ, το οποίο προέρχεται από το άμυλο, από την κυτταρίνη. Μπορούμε να πάρουμε εμείς τη γλυκόζη, ας το πούμε καλύτερα, να την κάνουμε μια κατεργασία, ζύμωση, να βγάλουμε το γαλακτικό οξύ και να πάρουμε το πολυγαλακτικό οξύ. Γαλακτικό οξύ παράγει και ο οργανισμός μας. Όταν τρέχουν οι αθλητές, παράγεται σε μεγάλες ποσότητες. Επίσης χρησιμοποιείται σαν έκδοχα στα φάρμακα ή σε εγχειρήσεις, γιατί υδρολύεται σιγά σιγά στον οργανισμό και φεύγει. Οπότε, είναι πλήρως φιλικό και για την ανθρώπινη υγεία και για το περιβάλλον. Γιατί δεν μας δίνει κάποια παραπροϊόντα τα οποία θα είναι επικίνδυνα.
Σε αυτό το πρόγραμμα, το GRECO, εμείς συμμετέχουμε και συνολικά είναι 13 χώρες και 22 συμμετέχοντες, partners, όπως τους λέμε και ο προϋπολογισμός του έργου είναι κοντά στα 9 εκατομμύρια ευρώ. Και το Α.Π.Θ, το δικό μας Εργαστήριο, είναι ο συντονιστής αυτού του έργου που είναι και το 2ο μεγάλο έργο που έχουμε πάρει. Το πρώτο τελείωσε πριν από έξι μήνες με κονδύλια κοντά στα 17 εκατομμύρια, με 34 συμμετέχοντες και στόχο πάλι να φτιάξουμε τέτοια φιλικά προς το περιβάλλον υλικά.
Εδώ παίρνουμε τώρα το πολυγαλακτικό οξύ και επειδή δεν έχει πολύ καλές ιδιότητες όπως τα άλλα υλικά που χρησιμοποιούνται ως υλικά συσκευασίας (Πολυαιθυλένια, Πολυπροπυλένια, το PET το μπουκάλι “Τερεφθαλικό πολυαιθυλένιο”), προσπαθούμε να τις βελτιώσουμε με συμπολυμερισμούς, πάλι με φιλικά προς το περιβάλλον μονομερή, να αυξήσουμε τις μηχανικές ιδιότητες, να αυξήσουμε τις ιδιότητες φραγής έτσι ώστε να μην οξειδώνονται τα προϊόντα που έχουμε μέσα και τις αντιβακτηριδιακές ιδιότητες, πράγμα πολύ σημαντικό για τα τρόφιμα, γιατί ειδικά για λαχανικά, φρούτα το 30% πετιέται. Τα σούπερ μάρκετ χάνουν τεράστιες ποσότητες, 30-40%.
Και αυτό γίνεται γιατί τα σημερινά υλικά συσκευασίας δεν περιορίζουν την οξείδωση;
Ναι γιατί στο τρόφιμο αναπτύσσεται μούχλα και βακτήρια. Το ίδιο γίνεται και στο τυρί πχ και στα άλλα τρόφιμα.
Και τα υλικά που αναπτύσσετε τώρα;
Εμείς προσπαθούμε να πάρουμε αυτά τα μονομερή από τη βιομάζα που ανέφερα πριν, να φτιάξουμε συμπολυμερή πολυγαλακτικού οξέως με πολύ καλές μηχανικές ιδιότητες και με διάφορα πρόσθετα, πχ λιγνίνες, τανίνες, κυτταρίνες, να κάνουμε την επικάλυψη πάνω ή να τα βάλουμε μέσα, ούτως-ώστε να αυξήσουμε τις ιδιότητες φραγής αλλά και την αντιοξειδωτική και την αντιβακτηριδιακή προστασία.
Όλα αυτά η φύση τα έχει παράξει σε μεγάλες ποσότητες και έχουν, ειδικά οι λιγνίνες και οι τανίνες, φαινολικές ομάδες που είναι αντιοξειδωτικα και μάλιστα πολύ καλά.
Σε τι στάδιο βρίσκεται τώρα η έρευνα;
Τώρα ξεκινήσαμε εμείς, έχουμε ήδη κάνει τις πρώτες παρασκευές εδώ στο εργαστήριο μας. Στη συνέχεια αυτές γίνονται σε εργαστηριακή κλίμακα, δηλαδή θα βγάλουμε μέχρι ένα-δύο κιλά. Έπειτα θα πάμε σε μεγάλες εταιρείες όπως είναι η Total Energies ή κάποιες ισπανικές εταιρείες, όπου θα βγάλουν κάποιους τόνους. Αυτά θα μορφοποιηθούν σε φιλμ και μετά θα γίνουν υλικά συσκευασίας με θερμομορφοποίηση, ούτως ώστε να μπει μέσα κρέας, τυρί, κασέρια, φρούτα κτλ και να μετρήσουμε μετά τις ιδιότητες και τη διάρκεια ζωής αυτών. Αυτός είναι ο στόχος.
Επίσης, εκτός από το να αυξήσουμε τον χρόνο ζωής των υλικών, ο μεγάλος στόχος είναι πώς θα μπορέσουμε αυτά τα υλικά να τα ανακυκλώσουμε ή όταν διασπαστούν να μην μας δίνουν παραπροϊόντα τοξικά. Έχουμε εταίρους στο έργο οι οποίοι θα κάνουν μελέτες για να δούνε τη σταθερότητα αυτών των υλικών και την τοξικότητα.
Η παραγωγή σε μεγαλύτερο επίπεδο, θα γίνει εντός των χρονικών πλαισίων του έργου;
Η παραγωγή θα γίνει εντός του πλαισίου του έργου από άλλους εταίρους. Η Total Energies είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς στον κόσμο που βγάζει πολυγαλακτικό οξύ και συμπολυμερή αυτού και θα συμμετέχει ενεργά στο έργο.
Απευθυνόσαστε μόνο στη βιομηχανία τροφίμων;
Το έργο αυτό ήταν κυρίως για τη βιομηχανία τροφίμων αλλά μπορούν τα υλικά αυτά να χρησιμοποιηθούν εκτεταμένα και στις αγροκαλλιέργειες. Να κάνουμε εδαφοκάλυψη πχ ώστε όταν θέλουμε να σπείρουμε κάποια φυτά, αντί να έχουμε το πολυαιθυλένιο σήμερα, το μαύρο φιλμ, να βάλουμε ένα πολυμερές το οποίο ακόμα και όταν εμείς δεν μπορούμε να το ανακυκλώσουμε, αυτό να μείνει στο περιβάλλον και να μπορεί σιγά σιγά να διασπαστεί σε μη τοξικά παραπροϊόντα.
Πολύ μεγάλες εφαρμογές και εδώ. Η Novamont μια από τις Ιταλικές εταιρείες ενδιαφέρονται για τέτοιες εφαρμογές.
Μιλάμε για εκατομμύρια στρέμματα στα οποία χρησιμοποιούνται αυτά τα φιλμ.
Είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα γιατί αυτή τη στιγμή δεν μπορούν αυτά να ανακυκλωθούν εύκολα. Έχουν χώματα, πέτρες, λάσπες, πρέπει να τα μαζεύουμε να τα πλένουμε, να τα καθαρίζουμε και να τα ανακυκλώσουμε. Οπότε το κόστος τριπλασιάζεται ή τετραπλασιάζεται. Συν το ότι πέφτει η ποιότητα του προϊόντος, του πολυμερούς, γιατί το χτυπάει η ηλιακή ακτινοβολία.
Οπότε αναπτύσσοντας ένα τέτοιο υλικό με τις ιδιότητες που είπαμε, φτιαγμένο από βιομάζα και να είναι βιοαποδομήσιμο, ανοίγουμε τον δρόμο και σε άλλες εφαρμογές;
Και σε άλλες εφαρμογές, όχι μόνο εδώ, αλλά και σε αυτοκινητοβιομηχανίες πχ, γιατί και στα αυτοκίνητα είναι μία από τις μεγάλες εφαρμογές των πολυμερών. Παλαιά ήταν όλα μεταλλικά, προφυλακτήρες, σασί, τα πάντα ήταν μεταλλικά. Τώρα για να μειωθεί το βάρος και να μειωθεί η κατανάλωση, έχουν γίνει όλα πλαστικά. Αλλά αυτά, θα πρέπει να βρούμε και έναν τρόπο να ανακυκλώνονται. Δυστυχώς τα πιο πολλά δεν μπορούμε να τα ανακυκλώσουμε και ειδικά το 40% των υλικών - γιατί εστιάσαμε εμείς στα υλικά συσκευασίας - Το 40% των πολυμερών πάει για υλικά συσκευασίας. Δηλαδή είναι τεράστια η ποσότητα. Και μάλιστα είναι με τη μορφή φιλμ, προϊόντα μιας χρήσης όπως τα πιατάκια, τα κυπελάκια, τα ποτηράκια, τα καλαμάκια που είπαμε τα οποία δεν μπορούν εύκολα να ανακυκλωθούν. Εκεί είναι η όλη ιστορία.
Θα είναι πλέον διαφορετική και η δομή των απορριμμάτων που καταλήγουν πεταμένα οπουδήποτε.
Ακόμα και να βρεθούν στο περιβάλλον δεν θα αποτελούν μια εστία μόλυνσης. Σήμερα γίνονται πάρα πολλές έρευνες για το ποια είναι η επίδραση των υλικών που χρησιμοποιούμε στους οργανισμούς. Έχουμε κάνει και εμείς σε ψάρια, σε σαλιγκάρια, βλέπουμε ότι έχουμε κάποια τοξικότητα, ότι έχουμε κάποια επίδραση. Αλλάζει το DNA, αλλάζουν οι βιολογικοί δείκτες των ψαριών, των σαλιγκαριών, που είναι πάρα πολύ επικίνδυνο, γιατί όταν αλλάζει το DNA δημιουργούνται μετά καρκινογενέσεις. Οπότε έχοντας νέα υλικά τα οποία υδρολύονται σιγά σιγά και δεν έχουν παραπροϊόντα τοξικά, θεωρούμε ότι όλα αυτά είναι πλήρως φιλικά και θα συμβάλλουν σημαντικά στο να λύσουμε το πρόβλημα. Γιατί όπως είπα και πριν, δεν μπορούμε να σταματήσουμε σήμερα τα πλαστικά. Και να πούμε πως πριν από τρία χρόνια στην Οττάβα είχαν μαζευτεί εκπρόσωποι από όλες τις χώρες, από περιβαλλοντικές οργανώσεις, από οπουδήποτε, για να βρουν λύση και να μειώσουν την παραγωγή των πλαστικών. Δεν τα κατάφεραν να πάρουν μια απόφαση να μειωθεί. Σήμερα είμαστε κοντά στο 400 τόνους κάθε χρόνο. Από αυτά το 80% καταλήγει στο περιβάλλον.
Για το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Εργαστήριό σας, τι σημαίνει να ηγείστε ενός τόσο σημαντικού έργου;
Είναι μέσα στο πλαίσιο της εξωστρέφειας του Πανεπιστημίου και της καινοτομίας που ψάχνουμε να βρούμε. Δηλαδή να φτιάξουμε νέα υλικά, νέα προϊόντα και να λύσουμε τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα. Ήδη το εργαστήριό μας συμμετέχει σε πάρα πολλά έργα. Αυτή τη στιγμή τρέχουν τρία ευρωπαϊκά έργα και ένα ελληνικό με παρόμοιες, ας το πούμε, κατευθύνσεις και δομές. Να φτιάξουμε τέτοια υλικά. Και είναι πολύ σημαντικό να βγούνε αυτά, να μπορέσουμε να τα αξιοποιήσουμε ως εμπορικά προϊόντα και να βγουν στην αγορά. Θα είναι πολύ μεγάλη επιτυχία για το ΑΠΘ. Ήδη από το προηγούμενο έργο εμείς ως Εργαστήριο συμμετέχουμε σε μια πατέντα, πώς τέτοια βιοϋλικά, θα μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε σαν πρόσθετα σε αντίστοιχες εφαρμογές. Με πάρα πολύ καλές ιδιότητες, που είναι το βασικό, το σημαντικό. Να βελτιώσουμε τις ιδιότητες
Το μήνυμά σας προς τους φοιτητές που θέλουν να ασχοληθούν με την πράσινη χημεία; Πεδίον δόξης λαμπρό;
Ήδη πάρα πολλοί φοιτητές μας, τελειώνοντας και το διδακτορικό ή τις μεταπτυχιακές σπουδές, πάνε και κάνουν μεγάλη καριέρα, διαπρέπουν στο εξωτερικό σε αντίστοιχες εταιρείες, που είναι για εμάς πάρα πολύ ευχάριστο. Να ακούμε ότι η δουλειά που γίνεται εδώ πέρα βρίσκει ανταπόκριση σε εταιρείες μεγάλες, οι οποίες δουλεύουν με βιομάζα ή προσπαθούν να κάνουν τέτοια υλικά. Και μάλιστα πήραμε και άλλο ένα πρόγραμμα που θα ξεκινήσει τον επόμενο χρόνο, όπου έχουμε ανταλλαγές με βιομηχανίες, με εταιρείες οι οποίες φτιάχνουν τέτοια υλικά. Είναι μεγάλες εταιρείες και τέσσερις φοιτητές μας από εδώ θα πάνε εκεί, από έξι μήνες ο καθένας.
Και φυσικά όποιος πάει εκεί, δύσκολα γυρίζει πάλι πίσω, γιατί εδώ δεν υπάρχει ανεπτυγμένη βιομηχανία στην κατεύθυνση τη δική μας. Προσπαθούμε τα τελευταία χρόνια, κάποιες εταιρείες να μπουν δειλά δειλά, αλλά όπως και στα υπόλοιπα πράγματα οι ευρωπαϊκές εταιρείες εδώ έχουν το προβάδισμα. Πολύ μεγάλες εταιρείες που κάνουν εκτεταμένη έρευνα στην Ολλανδία, στη Γερμανία, στη Φιλανδία. Και όλες αυτές ψάχνουν κόσμο.
Είναι μεγάλη τιμή για το ΑΠΘ που είμαστε εμείς οι συντονιστές του έργου GRECO. Δεν βρίσκεις εύκολα εταίρους απ' έξω, να «εμπιστεύονται» τα ελληνικά πανεπιστήμια, τους εληνικούς εταίρους, αλλά επειδή εδώ γίνεται μια σοβαρή δουλειά, με πάρα πολλές εργασίες σε σημαντικά προγράμματα, βλέποντας τη δουλειά που γίνεται συνεχώς μας καλούν για να μπούμε σε νέα έργα και έχουμε και αρκετές επιτυχίες τα τελευταία χρόνια, γεγονός που είναι σημαντικό.
