Το Κίεβο και η Ευρώπη απορρίπτουν το σχέδιο Πούτιν για εκεχειρία επιμένοντας στην κυριαρχία της χώρας και την ευρωπαϊκή ασφάλεια.
Οι Ευρωπαίοι φοβούνται αποκλεισμό από τις διαπραγματεύσεις που ενδέχεται να αναδιατάξουν σφαίρες επιρροής, ενώ ΗΠΑ και Ρωσία εξετάζουν στρατηγικές συμφωνίες με ευρύτερες επιπτώσεις σε ασφάλεια και ενέργεια.
Η συνάντηση ανάμεσα στον πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, και τον Ρώσο πρόεδρο, Βλαντίμιρ Πούτιν, που θα πραγματοποιηθεί στην Αλάσκα, αποτελεί το επίκεντρο διεθνούς προσοχής και διπλωματικών συζητήσεων.
Πρόκειται για την πρώτη τους συνάντηση στη δεύτερη θητεία του Τραμπ, η οποία έχει ήδη πυροδοτήσει πλήθος σεναρίων και ανησυχιών, ειδικά όσον αφορά την κατάσταση στην Ουκρανία και τη μελλοντική γεωπολιτική ισορροπία.
Στην Ουκρανία, ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι παρακολουθεί με έντονη ανησυχία τις εξελίξεις, φοβούμενος ότι το τετ α τετ μπορεί να οδηγήσει σε παραχωρήσεις εδαφών της χώρας του. Ο ίδιος διαμηνύει με αποφασιστικότητα πως δεν πρόκειται να αποδεχτεί καμία υποχώρηση σε εδαφικά ζητήματα.
Παράλληλα, ευρωπαϊκές χώρες που έχουν εκφράσει αμφιβολίες για την ικανότητά τους να εξασφαλίσουν την ασφάλειά τους χωρίς αμερικανική υποστήριξη ζητούν να συμμετέχουν στις συνομιλίες, ώστε να αποτραπούν συμφωνίες που θα μπορούσαν να θίξουν τα συμφέροντά τους. Ωστόσο, προς το παρόν, δεν έχουν προσκληθεί επισήμως στη συνάντηση, ενώ ο Τραμπ έστειλε τον αντιπρόεδρο Τζ. Ντι. Βανς να διαβεβαιώσει τις ευρωπαϊκές πλευρές πως η όποια συμφωνία θα σέβεται τις ισχύουσες γραμμές του μετώπου.
Παρότι οι βασικοί άξονες της συνάντησης είναι γνωστοί – με επίκεντρο την Ουκρανία και γενικότερα τη στρατηγική σχέση ΗΠΑ και Ρωσίας -, η ατμόσφαιρα χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα και έντονο διπλωματικό παρασκήνιο.
Τις προηγούμενες ημέρες, ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, είχε μακρά συνάντηση με τον Πούτιν, που φάνηκε να ανοίγει το δρόμο για την απευθείας επαφή των δύο προέδρων, αν και χωρίς να εμπλέκονται ουκρανικές ή ευρωπαϊκές πλευρές. Το Κρεμλίνο δημοσιοποίησε στιγμιότυπα που μαρτυρούν προετοιμασία και συνεννόηση, αλλά οι λεπτομέρειες της πιθανής συμφωνίας παραμένουν επτασφράγιστο μυστικό.
Η αμερικανική πλευρά εμφανίζεται να επιδιώκει την άμεση εκεχειρία στην Ουκρανία, την οποία ο Τραμπ βλέπει ως μέσο τερματισμού των εχθροπραξιών, ενώ για τον Ζελένσκι μια τέτοια εξέλιξη ισοδυναμεί με υποχώρηση ή ακόμα και παράδοση. Πέρα από αυτό όμως, οι πιθανές συμφωνίες φαίνεται πως αγγίζουν πολύ βαθύτερα και πιο σύνθετα ζητήματα, με επιπτώσεις που ξεπερνούν το ουκρανικό μέτωπο.
The Times: Τα αφανή θέματα της συμφωνίας
Γεωπολιτικό παζλ: Τα «κρυφά» στοιχεία μιας ενδεχόμενης συμφωνίας μπορεί να αφορούν μια ευρύτερη αναδιάταξη της παγκόσμιας ισορροπίας. Σε αυτή τη βάση, η Ρωσία θα μπορούσε να απομακρυνθεί από τη στενή συνεργασία της με την Κίνα, ενώ οι ΗΠΑ θα αναγνωρίσουν ορισμένα γεωπολιτικά κέρδη της Μόσχας, με αντάλλαγμα τη στρατηγική σταθερότητα και τη σύναψη οικονομικών και ενεργειακών συνεργασιών.
Ανακαθορισμός σφαιρών επιρροής: Μία πιθανή συζήτηση αφορά την αναγνώριση ρωσικής επιρροής σε συγκεκριμένες πρώην σοβιετικές περιοχές, σε αντάλλαγμα για αμερικανική επιρροή σε άλλες ζώνες, όπως η Ανατολική Ευρώπη εκτός Ουκρανίας. Αυτή η «παγωμένη» γεωπολιτική ισορροπία θυμίζει τη λογική του Ψυχρού Πολέμου, με σαφή «σύνορα» επιρροής. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, το πακέτο μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη άρση κυρώσεων και άνοιγμα των ρωσικών ενεργειακών αγορών σε αμερικανικές εταιρείες.
Ρωσία και Κίνα: Η Ουάσινγκτον επιδιώκει να αποσπάσει τη Ρωσία από το στενό δεσμό με το Πεκίνο, αναζητώντας τη μετατροπή της σε αντίβαρο απέναντι στην κινεζική ισχύ. Μια τέτοια αλλαγή θα περιλάμβανε τη χαλάρωση κυρώσεων, εμπορικές συμφωνίες και συνεργασίες σε τομείς αιχμής, όπως η ενέργεια και η τεχνητή νοημοσύνη.
Ασφάλεια και στρατιωτικοί περιορισμοί: Η συμφωνία θα μπορούσε να περιλαμβάνει μέτρα για τον περιορισμό στρατιωτικών δυνάμεων στα σύνορα Ρωσίας–ΝΑΤΟ και απαγόρευση εγκατάστασης πυρηνικών όπλων σε συγκεκριμένες περιοχές. Η Μόσχα πιθανά θα απαιτήσει εγγυήσεις για ουδετερότητα της Ουκρανίας, με διεθνείς δεσμεύσεις.
Ενεργειακές και οικονομικές συνεργασίες: Επανέναρξη ή ενίσχυση αγωγών φυσικού αερίου προς την Ευρώπη υπό αμερικανική ή κοινή εποπτεία, αμερικανικές επενδύσεις σε ρωσικούς τομείς ενέργειας, μεταφορών και αγροδιατροφής, καθώς και συμφωνίες για αμερικανικό LNG προς την ευρωπαϊκή αγορά, αναμένεται να συνιστούν σημαντικό μέρος της συμφωνίας. Πηγές αναφέρουν ότι ο Στιβ Γουίτκοφ προώθησε ενεργά τέτοιες πρωτοβουλίες.
Εσωτερική πολιτική διάσταση: Για τον Τραμπ, η συμφωνία θα μπορούσε να παρουσιαστεί ως σημαντική διπλωματική επιτυχία και απόδειξη της διαπραγματευτικής του δεινότητας. Αντίστοιχα, για τον Πούτιν θα αποτελούσε θεσμική νομιμοποίηση γεωπολιτικών κερδών που δεν απέκτησε αποκλειστικά μέσω στρατιωτικής ισχύος.
CNN: Οι Ευρωπαίοι φοβούνται πως θα γίνουν «υποσημείωση» στην ιστορία
Παράλληλα, διπλωματικός «πυρετός» επικρατεί ανάμεσα στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι οποίες ανησυχούν έντονα ότι μετά την επίσημη συνάντηση των προέδρων Τραμπ και Πούτιν, θα καταστούν μια «υποσημείωση στην ιστορία» στην επίλυση του Ουκρανικού.
Εν όψει της αιφνιδιαστικά ανακοινωθείσας συνόδου κορυφής που θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή στην Αλάσκα μεταξύ του Πούτιν και του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, ένας Ευρωπαίος διπλωμάτης, που ζήτησε να μην κατονομαστεί καθώς δεν είχε εξουσιοδότηση να μιλήσει επίσημα, δήλωσε στο CNN ότι: «Κινδυνεύουμε να γίνουμε απλώς μια υποσημείωση στην ιστορία».
Σε μεγάλο βαθμό, οι ευρωπαϊκοί φόβοι οφείλονται στο πόσο λίγα είναι γνωστά σχετικά με τις προτάσεις του Κρεμλίνου για τον τερματισμό των συγκρούσεων στην Ουκρανία. Ο Πούτιν δεν έχει δώσει λεπτομέρειες, ενώ ο Αμερικανός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ δεν έκανε καμία δήλωση μετά τη συνάντησή του με τον Ρώσο ηγέτη την περασμένη Τετάρτη.
Ο ίδιος ο Τραμπ είπε μετά την αναχώρηση του Γουίτκοφ από τη Μόσχα: «Είναι πολύ περίπλοκο. Θα πάρουμε κάποια πίσω, θα γίνουν ανταλλαγές. Θα υπάρξει κάποια ανταλλαγή εδαφών, προς το συμφέρον και των δύο πλευρών».
Οι Ευρωπαίοι φοβούνται ότι το «συμφέρον και των δύο» είναι ένα μάλλον απίθανο αποτέλεσμα. Δεν υπάρχει καμία ένδειξη ότι ο Πούτιν έχει υποχωρήσει ούτε κατά μια ίντσα από τις μεγαλοπρεπείς απαιτήσεις του.
«Δεν υπάρχει κανένα αίσθημα στο Παρίσι, το Βερολίνο ή το Λονδίνο ότι η κατάληψη εδάφους κάποιου άλλου ενδιαφέρει αυτή τη διοίκηση των ΗΠΑ, και οι Ευρωπαίοι το βρίσκουν βαθιά ανησυχητικό», ανέφερε ο διπλωμάτης.
Το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και η ΕΕ ένιωσαν την υποχρέωση να δηλώσουν σε κοινή ανακοίνωση το Σάββατο: «Παραμένουμε δεσμευμένοι στην αρχή ότι τα διεθνή σύνορα δεν πρέπει να αλλάζουν με τη βία». Στην ανακοίνωση αυτή προσχώρησαν επίσης η Πολωνία και η Φινλανδία.
WSJ: Ουκρανία και Ευρώπη αντιτίθενται στο σχέδιο Πούτιν για κατάπαυση του πυρός
Την ίδια ώρα, η Ουκρανία και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες κατέθεσαν κοινή πρόταση προς την Ουάσιγκτον, απορρίπτοντας το σχέδιο του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για κατάπαυση πυρός με αντάλλαγμα την παραχώρηση ουκρανικών εδαφών.
Η Ουκρανία και οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες κατέθεσαν κοινή πρόταση προς την Ουάσιγκτον, απορρίπτοντας το σχέδιο του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν για κατάπαυση πυρός με αντάλλαγμα την παραχώρηση ουκρανικών εδαφών.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο συζητήθηκε σε συνάντηση με τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζ. Ντι. Βανς, τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, τον ειδικό απεσταλμένο για την Ουκρανία Κιθ Κέλογκ και τον σύμβουλο Στιβ Γουίτκοφ.
Προβλέπει κατάπαυση πυρός πριν από οποιαδήποτε άλλη ενέργεια, ανταλλαγή εδαφών μόνο σε αμοιβαία βάση και ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας για την Ουκρανία, μεταξύ των οποίων και η πιθανή ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Σύμφωνα με τον Βανς, οι ΗΠΑ εργάζονται για την πραγματοποίηση τριμερούς συνάντησης μεταξύ Τραμπ, Πούτιν και Ζελένσκι. Η πρωτοβουλία αυτή ήρθε ως απάντηση στη ρωσική πρόταση που, όπως μετέφεραν Ευρωπαίοι και Ουκρανοί αξιωματούχοι, προέβλεπε κατάπαυση πυρός με αντάλλαγμα την αποχώρηση της Ουκρανίας από περίπου το ένα τρίτο της περιφέρειας Ντονέτσκ που εξακολουθεί να ελέγχει.
Το υπόλοιπο μέτωπο θα «πάγωνε» στις περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα, τις οποίες η Μόσχα διεκδικεί.
Ο πρόεδρος Ζελένσκι απέρριψε το ρωσικό σχέδιο ως «πρόταση να συζητάμε το αδύνατο», τονίζοντας ότι «η Ουκρανία δεν θα παραδώσει τη γη της». Παράλληλα, ζήτησε αυστηρότερες κυρώσεις κατά της ρωσικής οικονομίας.
Η κοινή ανακοίνωση των Εμανουέλ Μακρόν, Φρίντριχ Μερτς και Κιρ Στάρμερ υπογράμμισε ότι κάθε διπλωματική λύση πρέπει να διασφαλίζει τα συμφέροντα ασφαλείας της Ουκρανίας και της Ευρώπης, συνδυάζοντας «ενεργή διπλωματία, στήριξη προς το Κίεβο και πίεση στη Μόσχα για τον τερματισμό του παράνομου πολέμου».
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, προειδοποίησε ότι μια «εύθραυστη κατάπαυση πυρός» θα ωφελούσε μόνο τη Ρωσία, παγιώνοντας τις εδαφικές της κατακτήσεις. Αντιτίθενται στην παραχώρηση πόλεων όπως το Σλοβιάνσκ και το Κραματόρσκ διότι θα συνιστούσε στρατηγικό κέρδος για τον Πούτιν χωρίς ουσιαστικό αντάλλαγμα.
Η ευρωπαϊκή θέση παραμένει σαφής: καμία απόφαση για το μέλλον της Ουκρανίας δεν μπορεί να ληφθεί χωρίς τη συμμετοχή της, ενώ θα συνεχίσουν την παροχή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας στο Κίεβο, ανεξαρτήτως του αποτελέσματος της συνάντησης Τραμπ - Πούτιν.
Bloomberg: Οι Ευρωπαίοι επιδιώκουν επαφές με τον Τραμπ πριν από τη συνάντησή του με τον Πούτιν
Τέλος, ευρωπαϊκές χώρες επιδιώκουν συνομιλίες με τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ πριν από την προγραμματισμένη συνάντησή του με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα, σύμφωνα με το Bloomberg, που επικαλείται πηγές.
Ανώνυμες πηγές αναφέρουν ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες θέλουν να μιλήσουν μαζί του πριν από την Παρασκευή, ημερομηνία κατά την οποία αναμένεται η συνάντηση.
Οι επαφές θα ακολουθήσουν ένα Σαββατοκύριακο εντατικής διπλωματίας μεταξύ Αμερικανών, Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων, το οποίο περιλάμβανε συνάντηση στο Ηνωμένο Βασίλειο το Σάββατο με τον Αμερικανό αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς και τον Βρετανό υπουργό Εξωτερικών Ντέιβιντ Λάμι.
Οι πρέσβεις της ΕΕ ενημερώθηκαν την Κυριακή και οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συνεδριάζουν σήμερα μέσω τηλεδιάσκεψης.
Σύμφωνα με το Bloomberg, η Ρωσία απαιτεί από την Ουκρανία να παραχωρήσει ολόκληρη την ανατολική περιοχή Ντονμπάς και την Κριμαία ως προϋπόθεση για εκεχειρία και έναρξη διαπραγματεύσεων για μόνιμη διευθέτηση. Αυτό θα σήμαινε παράδοση τμημάτων των περιοχών Λουχάνσκ και Ντόνετσκ που παραμένουν υπό ουκρανικό έλεγχο, δίνοντας στη Μόσχα νίκη που δεν έχει επιτύχει στρατιωτικά από τον Φεβρουάριο του 2022.
Η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι πιέζουν για εκεχειρία και παράλληλη διατήρηση της οικονομικής πίεσης στη Μόσχα μέσω κυρώσεων. Ο Τραμπ είχε απειλήσει με κυρώσεις τη Ρωσία, θέτοντας τελεσίγραφο που έληξε την περασμένη Παρασκευή.
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι δήλωσε το Σαββατοκύριακο ότι το Κίεβο δεν θα παραχωρήσει εδάφη. Οι Ευρωπαίοι ηγέτες, σε κοινή δήλωσή τους το Σάββατο, τόνισαν: «Παραμένουμε προσηλωμένοι στην αρχή ότι τα διεθνή σύνορα δεν πρέπει να αλλάξουν με τη βία».
Οι όροι που συζητούνται μεταξύ Αμερικανών και Ρώσων προβλέπουν διακοπή των ρωσικών επιθέσεων στις περιοχές Χερσώνα και Ζαπορίζια στις υφιστάμενες γραμμές μάχης.
Ο Πούτιν έχει επαναλάβει ότι οι πολεμικοί στόχοι της Ρωσίας παραμένουν αμετάβλητοι: ουδετερότητα της Ουκρανίας, εγκατάλειψη της ένταξης στο ΝΑΤΟ και αποδοχή της απώλειας της Κριμαίας και τεσσάρων ακόμη περιοχών στην ανατολική και νότια Ουκρανία.
