Ο κ. Ιατρίδης σημειώνει πως «η γεωγραφική θέση της Σομαλιλάνδης είναι εξαιρετικά κρίσιμη», ενώ προσθέτει πως «ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανησυχεί για αυτή την εξέλιξη γιατί αγγίζει άμεσα έναν χώρο όπου η Τουρκία έχει επενδύσει σοβαρά πολιτικά, οικονομικά και στρατηγικά τα τελευταία χρόνια».
Η Σομαλιλάνδη έχει αποσχιστεί από τη Σομαλία από το 1991. Τι οδήγησε το Ισραήλ στην αναγνώριση της ανεξαρτησίας του κράτους; Ανοίγει ο δρόμος για αναγνώριση του κράτους από άλλες χώρες;
Η Σομαλιλάνδη έχει αποσχιστεί de facto από τη Σομαλία από το 1991, χωρίς όμως μέχρι σήμερα να έχει λάβει διεθνή αναγνώριση. Το ενδιαφέρον και η συζήτηση περί πιθανής αναγνώρισης από πλευράς Ισραήλ δεν προκύπτει από ιδεολογικά κίνητρα, αλλά από καθαρά γεωπολιτικούς και στρατηγικούς λόγους.
Πρώτον, η γεωγραφική θέση της Σομαλιλάνδης είναι εξαιρετικά κρίσιμη. Βρίσκεται δίπλα στην Ερυθρά Θάλασσα και στο στενό Μπαμπ ελ-Μαντέμπ, έναν από τους σημαντικότερους θαλάσσιους διαδρόμους για το παγκόσμιο εμπόριο και την ενεργειακή ασφάλεια. Για το Ισραήλ, που δίνει μεγάλη σημασία στην ασφάλεια των θαλάσσιων οδών, η περιοχή αυτή έχει μεγάλη στρατηγική αξία.
Δεύτερον, το Ισραήλ επιδιώκει να περιορίσει την επιρροή ανταγωνιστικών δυνάμεων στην περιοχή, όπως το Ιράν αλλά και η Τουρκία. Η Τουρκία διαθέτει ισχυρή στρατιωτική παρουσία στη Σομαλία, με βάση στο Μογκαντίσου, και επιχειρεί να εδραιωθεί ως περιφερειακή δύναμη στο Κέρας της Αφρικής. Η Σομαλιλάνδη, ως ξεχωριστή και πιο σταθερή πολιτική οντότητα, προσφέρει στο Ισραήλ έναν πιθανό εναλλακτικό στρατηγικό εταίρο απέναντι σε αυτή την τουρκική διείσδυση.
Τρίτον, σε αντίθεση με τη Σομαλία, η Σομαλιλάνδη είναι μια πολύ πιο σταθερή περιοχή. Διαθέτει βασικούς κρατικούς θεσμούς, διεξάγει εκλογές και έχει σημαντικά καλύτερη ασφάλεια. Αυτό σημαίνει ότι για χώρες που σκέφτονται πρακτικά και με βάση το συμφέρον τους, η Σομαλιλάνδη αποτελεί έναν πιο αξιόπιστο και προβλέψιμο συνομιλητή.
Ο Ερντογάν γιατί ανησυχεί για αυτήν την εξέλιξη; Είναι τόσο κρίσιμη για το εμπόριο και την περιφερειακή ισορροπία η εν λόγω περιοχή;
Ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανησυχεί για αυτή την εξέλιξη γιατί αγγίζει άμεσα έναν χώρο όπου η Τουρκία έχει επενδύσει σοβαρά πολιτικά, οικονομικά και στρατηγικά τα τελευταία χρόνια. Η Τουρκία θεωρεί τη Σομαλία και κατ’ επέκταση το Κέρας της Αφρικής, ζώνη επιρροής της, με στρατιωτική παρουσία, λιμάνια, υποδομές και στενή συνεργασία με την κυβέρνηση του Μογκαντίσου. Η αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ υπονομεύει ευθέως τη Σομαλία, την οποία η Τουρκία στηρίζει, και ανοίγει τον δρόμο για την ενίσχυση ανταγωνιστικών δυνάμεων σε μια περιοχή που η Άγκυρα θέλει να ελέγχει γεωπολιτικά.
Παράλληλα, η περιοχή είναι εξαιρετικά κρίσιμη για το διεθνές εμπόριο και την περιφερειακή ισορροπία. Τα στενά Μπαμπ ελ Μάντεμπ είναι ένα από τα πιο κρίσιμα περάσματα του παγκόσμιου εμπορίου, γιατί από εκεί περνούν καθημερινά πλοία που συνδέουν την Ασία με την Ευρώπη μέσω της Διώρυγας του Σουέζ. Αν υπάρξει ένταση ή αστάθεια στην περιοχή, επηρεάζονται άμεσα οι θαλάσσιες μεταφορές, το κόστος των εμπορευμάτων και η ενεργειακή ασφάλεια πολλών χωρών. Όποιος αποκτά στρατηγικό αποτύπωμα στην περιοχή επηρεάζει άμεσα τις θαλάσσιες ροές, την ενεργειακή ασφάλεια και τη ναυσιπλοΐα στην Ερυθρά Θάλασσα.
Για την Τουρκία, η ενδεχόμενη ενίσχυση του Ισραήλ ή άλλων δυνάμεων που δεν ελέγχει στη Σομαλιλάνδη σημαίνει απώλεια γεωπολιτικού χώρου και περιορισμό της επιρροής της σε ένα από τα πιο ευαίσθητα σταυροδρόμια του παγκόσμιου εμπορίου. Γι’ αυτό και η Τουρκία αντιμετωπίζει την εξέλιξη αυτή όχι απλώς ως διπλωματικό ζήτημα, αλλά ως πιθανή ανατροπή των περιφερειακών ισορροπιών στο Κέρας της Αφρικής και την Ερυθρά Θάλασσα.
Μετά τη Μέση Ανατολή το Ισραήλ φαίνεται ότι στερεί από τον Ερντογάν την επιρροή σε μια ακόμα περιοχή. Πώς θα αντιδράσει η Άγκυρα;
Η Άγκυρα δύσκολα θα αφήσει αυτήν την εξέλιξη αναπάντητη, αλλά η αντίδρασή της θα είναι περισσότερο πολιτική και διπλωματική παρά άμεση ή θεαματική. Ο Ερντογάν θα επιχειρήσει καταρχάς να ενισχύσει τη στήριξή του προς τη Σομαλία, προβάλλοντας το ζήτημα ως παραβίαση της εδαφικής ακεραιότητας ενός κράτους και αξιοποιώντας διεθνή φόρα, όπως ο ΟΗΕ και η Αφρικανική Ένωση, για να απομονώσει την ισραηλινή κίνηση.
Παράλληλα, η Τουρκία αναμένεται να εμβαθύνει την παρουσία της στο Κέρας της Αφρικής, μέσω στρατιωτικής συνεργασίας, οικονομικών επενδύσεων και έργων υποδομής, ώστε να διατηρήσει τον ρόλο της ως βασικός παίκτης στην περιοχή. Με αυτόν τον τρόπο, η Άγκυρα θα προσπαθήσει να στείλει το μήνυμα ότι παραμένει αναντικατάστατος παράγοντας σταθερότητας και ασφάλειας, παρά τις κινήσεις του Ισραήλ.
Ταυτόχρονα, ο Ερντογάν θα αξιοποιήσει και το εσωτερικό ακροατήριο, εντάσσοντας το θέμα στη γνωστή ρητορική περί περικύκλωσης της Τουρκίας και υπεράσπισης των μουσουλμανικών συμφερόντων. Συνολικά, η τουρκική αντίδραση δεν θα στοχεύσει τόσο σε άμεση σύγκρουση με το Ισραήλ, την οποία στην κυριολεξία τρέμει, όσο στη μακροπρόθεσμη διατήρηση της επιρροής της Τουρκίας και στην αποτροπή μιας πλήρους ανατροπής των ισορροπιών στο Κέρας της Αφρικής.
Ποιος ο ρόλος των Ηνωμενων Αραβικών Εμιράτων στην αναγνώριση του κρατιδίου; Ρωτώ γιατί διεθνείς αναλυτές κάνουν λόγο για στήριξη του εγχειρήματος με στόχο να καταστεί περιφερειακός παίκτης ενάντια στα σχέδια του Σουλτάνου και της Σαουδικης Αραβιας.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν εμφανίζονται επισήμως ως πρωταγωνιστές στην αναγνώριση της Σομαλιλάνδης από το Ισραήλ, ωστόσο ο ρόλος τους στο παρασκήνιο θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός. Τα Εμιράτα έχουν εδώ και χρόνια ισχυρή παρουσία στη Σομαλιλάνδη, κυρίως μέσω επενδύσεων σε λιμάνια, υποδομές και logistics, με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το λιμάνι της Μπερμπέρα. Αυτό δείχνει ότι αντιμετωπίζουν τη Σομαλιλάνδη ως στρατηγικό κόμβο στην Ερυθρά Θάλασσα και στο Κέρας της Αφρικής.
Παράλληλα, τα Εμιράτα κινούνται με στρατηγική αυτονομία και απέναντι στη Σαουδική Αραβία, επιδιώκοντας να αναδειχθούν σε αυτόνομο περιφερειακό παίκτη στον έλεγχο των θαλάσσιων οδών και του εμπορίου. Σε αυτό το πλαίσιο, η σύμπλευση με το Ισραήλ ενισχύει τη θέση τους χωρίς να εκτεθούν ανοιχτά στο διπλωματικό προσκήνιο.
Συνολικά, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δεν κινούνται ανοιχτά στο προσκήνιο, αλλά λειτουργούν ως καταλύτης πίσω από τις εξελίξεις, αξιοποιώντας οικονομικά και γεωστρατηγικά εργαλεία για να διαμορφώσουν νέες ισορροπίες στην Ερυθρά Θάλασσα και το Κέρας της Αφρικής.
Η Σομαλιλανδη έχει κομβική τοποθεσία στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας και δίπλα στους Χούθι. Οι εξελίξεις τρέχουν υπό την αμερικανική ομπρέλα;
Η Σομαλιλάνδη κατέχει πραγματικά κομβική στρατηγική θέση στην είσοδο της Ερυθράς Θάλασσας, κοντά στη Σαουδική Αραβία και δίπλα στις περιοχές που ελέγχουν οι Χούθι στην Υεμένη, γεγονός που την καθιστά σημαντική για τον έλεγχο της ναυσιπλοΐας και των εμπορικών ροών. Παρά τη στρατηγική της σημασία, οι ΗΠΑ παρέχουν στη Σομαλιλάνδη μόνο περιορισμένη στρατηγική συνεργασία και προστασία, χωρίς να την αναγνωρίζουν επίσημα ως ανεξάρτητο κράτος.
Η δήλωση του Τραμπ ότι οι ΗΠΑ δεν θα αναγνωρίσουν τη Σομαλιλάνδη επιβεβαιώνει αυτή την προσέγγιση. Η αμερικανική ομπρέλα αφορά μόνο θέματα ασφάλειας και στρατηγικής και δεν μεταφράζεται σε πολιτική ή διπλωματική αναγνώριση, αντανακλώντας την προτίμηση της Ουάσινγκτον να μην διαταράξει την εδαφική ακεραιότητα της Σομαλίας ή να προκαλέσει εντάσεις με άλλες δυνάμεις της περιοχής.
Η Σομαλιλάνδη αποτελεί σήμερα ένα στρατηγικό πεδίο επιρροής για Ισραήλ, Τουρκία, ΗΑΕ και άλλες δυνάμεις. Η Τουρκία θα επιδιώξει να διατηρήσει την επιρροή της μέσω διπλωματίας και στρατηγικών επενδύσεων, χωρίς να επιδιώξει άμεση στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ. Η περιοχή παραμένει κρίσιμη για το διεθνές εμπόριο, τη ναυσιπλοΐα και την ενεργειακή ασφάλεια, ενώ η Αμερικανική εμπλοκή περιορίζεται σε στρατηγική παρακολούθηση και συνεργασία, χωρίς πολιτική αναγνώριση
*Αντιπτέραρχος (Ι) εα. Κωνσταντίνος Ιατρίδης , Επίτιμος Διοικητής ΔΑΥ, Επίτιμος Πρόεδρος Ένωσης Αποστράτων Αξιωματικών Αεροπορίας, Αμυντικός Αναλυτής
Πηγή: Liberal.gr/Κώστας Βλάχος
