Στην πραγματικότητα, νομικοί εμπειρογνώμονες λένε ότι ο πρώην πρόεδρος είναι απίθανο να περάσει περισσότερο από ένα κλάσμα της 27ετούς ποινής του πίσω από τα κάγκελα, αφότου το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας τον έκρινε ένοχο για την οργάνωση πραξικοπήματος με σκοπό την ανατροπή των εκλογών του 2022 στις οποίες έχασε.
Καταρχάς, οι Βραζιλιάνοι κατάδικοι συχνά εκτίουν μόνο το ένα έκτο της ποινής τους υπό πλήρη κράτηση πριν εισέλθουν σε πρόγραμμα ημερήσιας αποφυλάκισης. Το πιο σημαντικό είναι ότι οι σύμμαχοι του ακροδεξιού έχουν καταστρώσει σχέδια για να τον συλλάβουν άμεσα, χειριζόμενοι τους μοχλούς εξουσίας και στους τρεις κλάδους της κυβέρνησης.
Οι πολιτικές του οδοί προς την ελευθερία περιλαμβάνουν νομοθετική αμνηστία, προεδρική χάρη μετά τις εκλογές του 2026 ή προσπάθειες αναμόρφωσης του Ανωτάτου Δικαστηρίου μέσω νέων διορισμών και της παραπομπής εν ενεργεία δικαστών.
Αυτές οι μηχανορραφίες σε μια χώρα όπου η κοινή γνώμη είναι σχεδόν ισόποσα διχασμένη σχετικά με την ποινή φυλάκισης του Μπολσονάρου είναι πιθανό να κρατήσουν την τύχη του στο επίκεντρο της πολιτικής συζήτησης, ακόμη και όταν ο ίδιος προσωπικά παραμένει εκτός κυκλοφορίας.
Προς το παρόν, με τον Μπολσονάρου να βρίσκεται ήδη σε κατ' οίκον περιορισμό για φερόμενη άσκηση πίεσης στα δικαστήρια από τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, οι δικηγόροι του μπορούν να πιέσουν τουλάχιστον να τον κρατήσουν εκεί αντί να τον μεταφέρουν στη φυλακή μόλις εξαντλήσει τις εφέσεις του.
Παράλληλα, οι σύμμαχοι του Μπολσονάρου έχουν συσπειρωθεί υπέρ ενός νομοσχεδίου αμνηστίας στο Κογκρέσο, βασιζόμενοι στην εκστρατεία για την απελευθέρωση εκατοντάδων υποστηρικτών του που εισέβαλαν και βανδάλισαν κυβερνητικά κτίρια τον Ιανουάριο του 2023.
«Μια συντόμευση για την επίτευξη κάποιας μορφής δικαιοσύνης... και την ειρήνη στη Βραζιλία θα ήταν μέσω αμνηστίας», δήλωσε στο Reuters ο βουλευτής Εντουάρντο Μπολσονάρου, γιος του πρώην προέδρου, την ημέρα που καταδικάστηκε ο πατέρας του την περασμένη εβδομάδα. «Η αμνηστία θα σβήσει τα πάντα».
Ωστόσο, η νομιμότητα μιας τέτοιας κίνησης παραμένει αμφιλεγόμενη. Κατά τη διάρκεια των διασκέψεων του Ανωτάτου Δικαστηρίου την περασμένη εβδομάδα, δύο δικαστές υποστήριξαν ότι οποιαδήποτε προσπάθεια απονομής χάριτος σε όσους καταδικάστηκαν για την οργάνωση πραξικοπήματος θα ήταν αντισυνταγματική.
Η συνταγματολόγος Βέρα Κεμίμ, με έδρα το Σάο Πάολο, δήλωσε ότι η νομοθετική αμνηστία ή η προεδρική χάρη «θα μπορούσαν να κηρυχθούν αντισυνταγματικές... με το επιχείρημα ότι τα εγκλήματα που διαπράττονται κατά του δημοκρατικού κράτους δικαίου δεν δικαιούνται χάρη ή αμνηστία».
Αυτό δεν εμπόδισε τον κυβερνήτη του Σάο Πάολο, Ταρτσίσιο ντε Φρέιτας, κορυφαίο σύμμαχο του Μπολσονάρου στην κούρσα για την υποστήριξή του στις εκλογές του επόμενου έτους, να υποσχεθεί επανειλημμένα ότι θα δώσει χάρη στον πρώην ηγέτη εάν ο κυβερνήτης εκλεγεί πρόεδρος.
Μετά την απόφαση του δικαστηρίου την Πέμπτη, ο κυβερνήτης έσπευσε να υπερασπιστεί τον Μπολσονάρου, λέγοντας ότι ο πρώην πρόεδρος και άλλοι ήταν θύματα άδικων και δυσανάλογων ποινών.
«Η ιστορία θα φροντίσει να διαλύσει τις αφηγήσεις και η δικαιοσύνη θα επικρατήσει», έγραψε ο Φρέιτας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Η μετατόπιση που ίσως οδηγήσει στην επανεξέταση της δικαστικής απόφασης
Εάν το Ανώτατο Δικαστήριο της Βραζιλίας προβάλει αντίσταση στη νομοθετική ή προεδρική επιείκεια, η σύνθεση του δικαστηρίου θα μπορούσε να αλλάξει δραματικά μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Κατά τη διάρκεια της θητείας του επόμενου προέδρου, τρεις από τους έντεκα δικαστές του Ανωτάτου Δικαστηρίου θα συνταξιοδοτηθούν, δημιουργώντας ευκαιρίες για τους νεοδιορισθέντες να ωθήσουν το δικαστήριο προς τα δεξιά.
Μια τεράστια πλειοψηφία στη Γερουσία θα επέτρεπε επίσης στον δεξιό συνασπισμό που δημιούργησε ο Μπολσονάρου να επιταχύνει τον μετασχηματισμό του ανώτατου δικαστηρίου παραπέμποντας εν ενεργεία δικαστές, όπως πολλοί νομοθέτες έχουν ορκιστεί να προσπαθήσουν επανειλημμένα.
Αυτή η μετατόπιση θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα στο δικαστήριο να επανεξετάσει την απόφασή του, κάτι που δεν θα ήταν χωρίς προηγούμενο.
Το 2021, η διαδικαστική αναθεώρηση του Ανώτατου Δικαστηρίου ανέτρεψε μια καταδίκη για διαφθορά που είχε φυλακίσει τον πρόεδρο Λουίζ Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα για πάνω από 500 ημέρες, επιτρέποντάς του να θέσει υποψηφιότητα και να νικήσει τον Μπολσονάρο το 2022.
«Το παρελθόν είναι αβέβαιο στη Βραζιλία και το μέλλον είναι ακόμη περισσότερο», δήλωσε ο Τιάγκο ντε Αραγάο, Διευθύνων Σύμβουλος του ομίλου συμβούλων Arko International με έδρα την Ουάσινγκτον.
Ο Τραμπ μπορεί επίσης να ασκήσει μεγαλύτερη πίεση στη Βραζιλία για να ανοίξει δρόμους προς την ελευθερία του Μπολσονάρου. Τον Ιούλιο, ο Τραμπ επέβαλε αυστηρές κυρώσεις σε βραζιλιάνικα προϊόντα και επέβαλε κυρώσεις στον δικαστή του Ανωτάτου Δικαστηρίου που επιβλέπει την υπόθεση του πραξικοπήματος.
Ο Πάουλο Αμπράο, εκτελεστικός διευθυντής του Γραφείου της Βραζιλίας στην Ουάσινγκτον, ενός προοδευτικού think tank, δήλωσε ότι υπάρχει κίνδυνος ο Τραμπ να αυξήσει την πίεση κατά τη διάρκεια των βραζιλιάνικων εκλογών του επόμενου έτους, προκειμένου να διασφαλίσει μια πιο φιλική κυβέρνηση στην Μπραζίλια.
«Είμαστε καλύτερα θωρακισμένοι τώρα χάρη στην εμπειρία της υπεράσπισης της βραζιλιάνικης δημοκρατίας το 2022», είπε. «Αλλά αυτή τη φορά υπάρχει μια καλά συντονισμένη προσπάθεια υπονόμευσης της ηγετικής θέσης της Βραζιλίας ως ανεξάρτητου παράγοντα στην παγκόσμια σκηνή».
