Για πρόοδο απλά και μόνο στα «χαρτιά» και μία διαπραγματευτική διαδικασία που ήταν και παραμένει μετέωρη κάνει λόγο ο κ. Λαγγίδης αποκωδικοποιώντας τη συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι στο Μαρ-α-Λάγκο. Απέχουμε μακράν από οποιαδήποτε διευθέτηση και οι τελευταίες εξελίξεις φαίνεται ότι μεγαλώνουν ακόμη περισσότερο την απόσταση, επισημαίνει, καθώς αναλύει το αγκάθι του εδαφικού, υπό το φως των παράλογων απαιτήσεων του Κρεμλίνου για την παράδοση ελεύθερων εδαφών του Ντονμπάς, και το θολό τοπίο που εξακολουθεί να περιβάλλει τις εγγυήσεις ασφαλείας προς το Κίεβο.
Πώς μπορεί να αναθεωρηθεί -προφανώς προς το χειρότερο,- η ρωσική στάση στις διαπραγματεύσεις, όπως προανήγγειλε το Κρεμλίνο μετά τις καταγγελίες περί ουκρανικής επίθεσης στην κατοικία Πούτιν - που οφείλει να αποδείξει. Τι συνάγεται από τις δηλώσεις του Αμερικανού προέδρου στη συνάντησή του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στη Φλόριντα, αλλά και από τη μετέπειτα επικοινωνία του με τον Βλαντιμίρ Πούτιν, και ποια είναι σήμερα η κατάσταση επί του πεδίου στην Ουκρανία.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της συνέντευξης
Κύριε Λαγγίδη, σε τι προδιαθέτει η ρωσική ανακοίνωση περί ουκρανικής απόπειρας επίθεσης με drones στην κατοικία του Πούτιν στο Νόβγκοροντ; Ο Ζελένσκι διαψεύδει μιλώντας για κίνηση υπονόμευσης των διαπραγματεύσεων και των σχέσεων Κιέβου-Ουάσινγκτον, ακριβώς την επομένη της συνάντησής του με τον Ντόναλντ Τραμπ.
Ως πρώτο σχόλιο, αυτό το περιστατικό -εάν και εφόσον όντως συνέβη- δεν είναι το λεγόμενο game changer, που θα έλθει να αλλάξει ριζικά την εικόνα του πολέμου. Η εικόνα είναι αυτή που γνωρίζουμε - ο πόλεμος αυτός μαίνεται και αν δεν υπάρξει λύση, αυτονόητα θα συνεχιστεί, όπως δήλωσε και ο Ντόναλντ Τραμπ κατά την προχθεσινή συνάντηση με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.
Από εκεί και πέρα, κατά πρώτον η ρωσική πλευρά θα πρέπει να αποδείξει τα όσα λέει, παρουσιάζοντας δείγματα από drones ή οποιοδήποτε στοιχείο για να επιβεβαιώσει ότι δεν πρόκειται για αποκύημα φαντασίας και μία μέθοδο υπονόμευσης των συζητήσεων, αλλά για πραγματικό χτύπημα. Οφείλει να το πράξει, να το αποδείξει, εκτός εάν δεν ενδιαφέρεται και το προσπερνά, θεωρώντας ότι ο Τραμπ είναι πεπεισμένος ήδη.
Υπήρξε χθες τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ-Πούτιν, κατά την οποία, όπως έγινε γνωστό από το Κρεμλίνο, ο Ρώσος πρόεδρος ενημέρωσε τον Αμερικανό ομόλογό του για τη φερόμενη απόπειρα. Εκ μέρους της εκπροσώπου του Λευκού Οίκου Κάρολαϊν Λέβιτ, η επικοινωνία χαρακτηρίστηκε θετική, γεγονός που καταδεικνύει ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έχει λάβει θέση όσον αφορά το συγκεκριμένο περιστατικό ανάμεσα στις δύο πλευρές.
Το game changer θα ήταν εάν πράγματι οι Ουκρανοί χτύπαγαν την κατοικία Πούτιν και σκότωναν τον ίδιο, κάτι που ως κίνηση προσωπικά δεν θα με εξέπληττε. Θα ήταν μία κίνηση απελπισίας από τη μία πλευρά, αλλά θα είχε μία λογική και προφανώς θα άλλαζε τα πάντα. Θέλω να πω ότι εάν πραγματικά υπήρχε αυτή η σκέψη στην Ουκρανία δεν θα κινούνταν στη σφαίρα του παραλόγου. Όμως, επαναλαμβάνω, πως η Ρωσία θα πρέπει και να δώσει αποδείξεις για τα όσα διατείνεται. Ο Πούτιν κανένα θέμα δεν έχει να μιλήσει ψευδώς περί απειλής δολοφονίας του.
Ο Σεργκέι Λαβρόφ αναφέρει πως έχουν επιλεγεί ήδη οι στόχοι για ανταποδοτικά πλήγματα στην Ουκρανία. Τι αναμένουμε από τη Ρωσία όχι μόνο στο πεδίο, αλλά και στο μέτωπο της διαπραγμάτευσης έπειτα από μία κατηγορία που ήλθε τη στιγμή που η μπάλα επέστρεφε στο γήπεδο του Κρεμλίνου;
Προσέξτε, η ρωσική πλευρά δηλώνει ότι δεν αποχωρεί από τις διαβουλεύσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά ότι αναθεωρεί τη στάση της και επανεξετάζει τη θέση της πιο προσεκτικά. Ακούγοντας αυτό διά στόματος του συμβούλου του Κρεμλίνου για ζητήματα εξωτερικής πολιτικής, Γιούρι Ουσάκοφ, το πρώτο ερώτημα που γεννάται είναι: σε τι ακριβώς θα αναθεωρήσει; Εκτιμώ ότι η στάση της θα σκληρύνει στα ήδη γνωστά κρίσιμα σημεία - φυσικά στο εδαφικό, όπου ούτως η άλλως είναι αδιάλλακτη όσον αφορά το Ντονμπάς, αλλά κυρίως αναφορικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας και το ΝΑΤΟ.
Μπορεί ενδεχομένως να δηλώσει ότι δεν συζητά πλέον εγγυήσεις ασφαλείας με τη μορφή που τίθενται μέχρι τώρα και ότι οι εγγυήσεις αυτές θα πρέπει να έχουν εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα από αυτόν που συζητήθηκε μεταξύ Τραμπ και Ζελένσκι στο Μαρ-α-Λάγκο. Επιπλέον, δεν αποκλείεται να επιμείνει να επανέλθει στα 20 σημεία του σχεδίου για τον τερματισμό του πολέμου μία ρητή διατύπωση που να αποκλείει οριστικά κάθε ενδεχόμενο ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Στο αναθεωρημένο σχέδιο, δεν αποκλείεται ρητά η συμμετοχή της Ουκρανίας. Αναφέρεται ότι εναπόκειται στη Συμμαχία να λάβει την όποια απόφαση. Στην πράξη, βέβαια, όταν αναφέρεται πως το ΝΑΤΟ αποφασίζει και το ίδιο το ΝΑΤΟ μέχρι στιγμής λέει «όχι», το αποτέλεσμα είναι σαφές. Όμως δεν υπάρχει ρητή δέσμευση αποκλεισμού, και αυτό είναι που ενοχλεί τη ρωσική πλευρά.
Τα περί συνέχισης ή εντατικοποίησης των πληγμάτων -που είναι σε έναν βαθμό αναμενόμενα- δεν μπορούν και να μην τα πουν. Όταν λες ότι απειλήθηκε ο πρόεδρός σου, δεν μπορείς να εμφανιστείς αδρανής. Όταν λες την ίδια στιγμή ότι θα αναθεωρήσεις τη διαπραγματευτική στάση, κανείς δεν περιμένει φυσικά αυτή η αναθεώρηση να κινηθεί προς το καλύτερο. Λογικά αναμένουμε να κινηθεί προς το χειρότερο. Άρα, θα υπάρξει σκλήρυνση θέσεων. Το ερώτημα είναι πού ακριβώς. Καταλήγω στα δύο βασικά σημεία που προανέφερα: τις εγγυήσεις ασφαλείας και το εδαφικό. Στο εδαφικό, δηλαδή, θα επιμείνει ότι πρέπει να αλλάξει η γραμμή επαφής ώστε να ανοίξει η συζήτηση για αναγνώριση από τη Δύση των ρωσικών κεκτημένων. Και, βέβαια, ξανά στο ζήτημα του ΝΑΤΟ. Ίσως τεθεί και το θέμα της διάρκειας των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας, με τη Μόσχα να ζητά μείωση της 15ετίας που έχει αναφερθεί ως χρονικός ορίζοντας.
Το ερώτημα ίσως δεν είναι πώς θα κινηθεί η Ρωσία αλλά γιατί να κινηθεί διαφορετικά. Από την Αλάσκα και έπειτα, ο Πούτιν προβάλει τις ίδιες απαιτήσεις. Οι Ρώσοι έχασαν κάτι αυτούς τους έξι μήνες; Αν κερδίζουν, γιατί να δώσουν κάτι πίσω; Αν η Ρωσία ήταν σε φθίνουσα πορεία, οικονομικά και στρατηγικά, τότε θα λέγαμε ότι κάτι μπορεί να αλλάξει. Αλλά δεν είναι. Θεωρούν ότι είναι ισχυροί και ότι δεν θα χάσουν στο άμεσο μέλλον. Οι Ρώσοι είναι πραγματιστές με τη δική τους λογική: εφόσον κερδίζουν, γιατί να υπογράψουν τώρα συμφωνία ή ανακωχή 60 ημερών; Όταν κερδίζεις, δεν μπαίνεις σε ανακωχή. Όταν πιστεύεις ότι μπορείς να κερδίσεις περισσότερα, συνεχίζεις.
Η Ουκρανία κατηγορεί το Κρεμλίνο για ψεύδη και για απόπειρα να σαμποτάρει τη διαπραγμάτευση. Σε κάθε περίπτωση, μας είχε φέρει η συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι πιο κοντά σε μια συμφωνία; Θεωρητικά καταγράφηκε μια θετική εικόνα, ωστόσο τα βασικά αγκάθια παραμένουν και ο Αμερικανός πρόεδρος αυτή τη φορά φάνηκε ιδιαίτερα προσεκτικός ώστε να μην καλλιεργήσει υπερβολικές προσδοκίες.
Είναι η πολλοστή φορά που φθάσαμε να συζητάμε αν υπήρξε πρόοδος ή μη. Πρόοδος υπήρξε στο βαθμό που η συζήτηση έχει πλέον απομακρυνθεί από το πρώτο σχέδιο Τραμπ για την Ουκρανία, το οποίο περιείχε προβλέψεις που εξ ορισμού θα απέρριπταν η ουκρανική και η ευρωπαϊκή πλευρά. Είναι ωστόσο μία πρόοδος που απεικονίζεται μόνο στα χαρτιά για να το θέσω πολύ απλά. Σε κάθε περίπτωση παραμένουμε αρκετά μακριά από μια οποιαδήποτε διευθέτηση και τα τελευταία γεγονότα φαίνεται ότι μεγαλώνουν ακόμη περισσότερο την απόσταση.
Όσον αφορά τα 20 σημεία -γιατί αρχίζουμε και μπερδευόμαστε, μιλάγαμε για 21, 19, και επιστρέψαμε στα 20- έχουν αφαιρεθεί στοιχεία όπως το πώς και πότε θα επανακάμψει η Ρωσία στο διεθνές οικονομικό σύστημα, ενώ υπάρχει και αλλαγή στη φρασεολογία όσον αφορά τον έλεγχο που θα διατηρεί η κάθε πλευρά. Η Μόσχα, φυσικά, επιμένει να της αποδοθούν de facto τα ουκρανικά εδάφη που έχει καταλάβει, μιλώντας και για επίσημη αναγνώριση. Στο αναθεωρημένο σχέδιο γίνεται λόγος για γραμμή επαφής· εκεί κρύβονται πάρα πολλά. Δηλαδή, η Ουκρανία δεν θέλει -και εύλογα δεν θέλει- να μιλήσει για ρωσική ζώνη και εισάγει στη συζήτηση τον όρο «γραμμή επαφής». Αν και δεν είναι κάτι που θεωρώ θα αποφύγει.
Όσο και αν σημειώνεται πρόοδος στην κατάρτιση σχεδίων, δηλαδή όσο κι αν τα σχέδια αλλάζουν και αναθεωρούνται προς τη μία πλευρά, η άλλη πλευρά, ήτοι η Ρωσία, από ό,τι φαίνεται δεν πρόκειται να κάνει πίσω. Άρα, λοιπόν, αυτή η πρόοδος είναι απλά και μόνο στα χαρτιά.
Δεν προκύπτει κάτι ουσιαστικό και δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο Ντόναλντ Τραμπ δεν μίλησε ξανά για χρονοδιάγραμμα. Και όπως έχω πολλάκις επισημάνει, τις εξελίξεις θα τις ορίσει η κατάσταση στο πεδίο. Αν συνεχίσουν να χάνουν οι Ουκρανοί και να κερδίζουν, έστω οριακά, οι Ρώσοι, από εκεί θα υπαγορευτούν τα πάντα.
Μπορεί να μην καταγράφουν ραγδαία εδαφική κέρδη οι Ρώσοι, όμως όσο εξακολουθούν να πέφτουν χωριά και κωμοπόλεις στο ρωσικό στρατό, η μεγάλη εικόνα είναι ότι η κατάσταση επί του πεδίου εξελίσσεται σε βάρος της Ουκρανίας. Την κατάσταση αυτή στο πεδίο συνυπολογίζουν και οι Αμερικανοί. Ακόμα και αν υπάρχουν ανταποδοτικά πλήγματα από την Ουκρανία, σε διυλιστήρια ή άλλες εγκαταστάσεις, στην πράξη-στο έδαφος, η Ρωσία καταφέρνει συντριπτικά πλήγματα. Όχι με την έννοια των ραγδαίων εδαφικών κερδών, αλλά -προσέξτε- η Ουκρανία έχει σοβαρότατα προβλήματα στη λειτουργία απλά και μόνο του κράτους. Μιλώντας ειδικά για τις ενεργειακές ανάγκες, εμείς μπορεί να έχουμε ένα χειμώνα με ήλιο, στην Ουκρανία όμως το ψύχος είναι δριμύ και έχουν πλήρη απώλεια ηλεκτροδότησης. Όλα αυτά, μοιραία, λειτουργούν επιβαρυντικά· όσο μικρή ή «ανεκτή» κι αν μπορεί να είναι η επιβάρυνση, δεν παύει αθροιστικά να είναι επιβάρυνση.
Την εικόνα αυτή συνυπολογίζουν και οι Αμερικανοί· δείχνουν να λένε «εμείς δεν θα γίνουμε οι κακοί» και αφήνουν να εξελίσσονται τα πράγματα. Και εδώ είναι που προσωπικά καταλογίζω τη μεγαλύτερη ευθύνη στην Ευρώπη. Για ποιο λόγο; Όχι διότι δεν συμμετέχει - σαφώς συμμετέχει στο μέτρο του δυνατού και δεν μπορεί ρεαλιστικά να κάνει πάρα πολλά πράγματα. Αλλά ο τρόπος με τον οποίο συμμετέχει τελικά λειτουργεί ως χρονοτριβή. Συγκαλεί για τον Ιανουάριο τη «Συμμαχία των Προθύμων» εκ νέου ο Γάλλος πρόεδρος, όμως είναι ατέρμονη η συζήτηση σχετικά με τις εγγυήσεις ασφαλείας -ποιοι, σε ποιο βαθμό και σε ποια έκταση θα συνεισφέρουν και πώς- ανεξαρτήτως του τι αποδέχεται ή μη Ρωσία.
Μιλώντας για την ευρωπαϊκή στάση, πώς αξιολογείτε την «επιστροφή» του Εμανουέλ Μακρόν στις θέσεις που διατηρούσε το 2022 περί διαλόγου της Ευρώπης με τον Βλαντιμίρ Πούτιν εν τη απουσία προόδου στη διαπραγματευτική διαδικασία; Είναι στιγμή η Ευρώπη να μιλήσει εκ νέου απευθείας με το Κρεμλίνο;
Θα έλεγα εν πρώτοις ότι ο Γάλλος πρόεδρος έχει αρκετές φορές αλλάξει και ρητορική και στάση. Και πολλές φορές αυτό είναι δύσκολο να ερμηνευτεί. Η Ευρωπαϊκή Ένωση γνωρίζει ότι στο εδαφικό μπορεί η ίδια και η Ουκρανία να προβάλλουν συγκεκριμένες θέσεις, αλλά η δυναμική της κατάστασης δεν είναι προς όφελος της Ουκρανίας - η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη, αδίστακτη.
Ως προς την τακτική, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν αποδίδει. Μια τακτική κρίνεται, αφενός, από το αν εφαρμόζεται με συνέπεια και, αφετέρου, από το αν παράγει απτά αποτελέσματα. Όταν δεν συμβαίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο, τότε η τακτική οφείλει να αλλάξει.
Και, ναι, να μιλήσει η Ευρώπη με τη Ρωσία, αλλά το ζήτημα είναι είναι τι αποτέλεσμα θα έχει ή μπορεί να έχει η απευθείας συζήτηση. Το θέλει καταρχήν η Ρωσία; Θέλει να συζητήσει με την Ευρώπη, όταν εδώ και τριάμισι χρόνια την κατηγορεί ότι είναι αναφανδόν υπέρ της Ουκρανίας και ότι τώρα εμποδίζει τον Τραμπ να τερματίσει τον πόλεμο; Σας παραπέμπω στην, το λιγότερο άβολη, συνάντηση του Πούτιν με τον Μακρόν στο Κρεμλίνο το 2022 σε εκείνο το τεράστιο τραπέζι, ενδεικτικό της απόστασης που χωρίζει τις δύο πλευρές. Η Ευρώπη θα φαίνεται ότι έχει ξανά λόγο, ότι συζητάει. Αλλά το αποτέλεσμα ποιο θα είναι; Με τους Ευρωπαίους, η Ρωσία ίσως να μη αποκλείσει τη συζήτηση, αλλά διερωτώμαι ποια ουσία θα έχει. Αν η Ρωσία δεν αποκομίσει αυτά που θέλει, θα είναι μηδενικό το αποτέλεσμα.
Επανέρχομαι στο θέμα της τακτικής: μια τακτική αλλάζει όταν, πολύ απλά, φανεί στην πράξη αν είναι αποτελεσματική ή όχι. Αν δεν είναι αποτελεσματική, πρέπει να την αλλάξεις και να κινηθείς πλέον και σε επίπεδο αλλαγής στρατηγικής.
Ντονμπάς και Ζαπορίζια, τα μεγαλύτερα αγκάθια όσον αφορά το εδαφικό. Διακρίνετε περιθώρια για την υπέρβασή τους;
Θα ήθελα για να αποτυπώσουμε την πλήρη εικόνα στο πεδίο, να σταθούμε αρχικά στην Οδησσό, καθώς δεν δίνεται η πρέπουσα έμφαση. Εκεί, λοιπόν, βλέπουμε αλλεπάλληλα πλήγματα. Όχι απλώς για να δώσουν οι Ρώσοι την εντύπωση ότι πιέζουν, αλλά πρόκειται για ουσιαστική πίεση, με στόχο -αν το καταφέρουν- να περιορίσουν ακόμη και την πρόσβαση της Ουκρανίας στη Μαύρη Θάλασσα.
Η επικοινωνία της Ουκρανίας δεν γίνεται μόνο μέσω των χερσαίων συνόρων με τη Ρουμανία ή την Πολωνία. Γίνεται και διά θαλάσσης. Και κυρίως οι εξαγωγές, όσες εξακολουθούν να πραγματοποιούνται, γίνονται μέσω της Μαύρης Θάλασσας. Φαίνεται με γυμνό μάτι πως οι Ρώσοι επιχειρούν, όχι με στρατεύματα αλλά πολεμικά μέσα στη θάλασσα, να αποκλείσουν την Οδησσό και το Νικολάεφ. Μπαίνει λοιπόν και αυτό στο «κάδρο», όχι με την έννοια ότι θα υπάρξει επίσημο αίτημα, αλλά λειτουργεί ως πρόσθετη πίεση για να αποσπάσουν άλλα ανταλλάγματα. Είναι αυτό που λέμε το παζάρι.
Τώρα, όσον αφορά το Ντονμπάς, η ρωσική πλευρά ζητά το πλέον παράλογο: ζητά από την Ουκρανία να παραδώσει ακόμη και εδάφη τα οποία δεν έχει καταλάβει. Κατ’ εμέ, που είμαι αρκετά ρεαλιστής όσον αφορά τα στρατιωτικά ζητήματα, αυτό είναι απαράδεκτο. Να εγκαταλειφθούν ουκρανικά εδάφη αμαχητί θα ήταν «έγκλημα» για τον Ζελένσκι και «αυτοκτονία» για τους Ουκρανούς, έστω και εάν έχουν περιέλθει σε αυτή την τόσο δύσκολη κατάσταση.
Τώρα, τι αντιπροτείνει ο Ζελένσκι; Κατ’ αρχάς δεν μιλά για έλεγχο και απόδοση εδαφών, ούτε de facto ούτε de jure. Μιλά για γραμμή ελέγχου. Με αυτόν τον τρόπο, ουσιαστικά πετάει το μπαλάκι στο άλλο «στρατόπεδο», προσπαθώντας να αλλάξει την πλαισίωση της συζήτησης. Δηλαδή, να μη γίνεται λόγος για αναγνώριση στην πράξη, αλλά μόνο για γραμμή ελέγχου και παράλληλα ζητά αποστρατιωτικοποίηση. Αυτό, όμως, δεν πρόκειται να το δεχτούν οι Ρώσοι. Αυτό είναι το βασικό ζήτημα. Έχουν καταλάβει τα εδάφη και δεν πρόκειται να δεχτούν να τα αποδώσουν. Αν το δούμε και από την άλλη πλευρά: οι Ρώσοι έχουν τον έλεγχο και ο Ζελένσκι τους ζητά τα εδάφη αυτά να περάσουν σε καθεστώς αποστρατικοποίησης, δηλαδή να αποχωρήσουν οι ρωσικές δυνάμεις. Δεν υπάρχει περίπτωση να το δεχτούν.
Η Ζαπορίζια, που είναι το δεύτερο κρίσιμο σημείο, βρίσκεται περίπου στο ίδιο καθεστώς. Ο έλεγχος εκεί δεν είναι στο επίπεδο του Λουχάνσκ ή του Ντονέτσκ· δεν είναι πλήρως υπό ρωσικό έλεγχο. Παρ’ όλα αυτά, και στη Ζαπορίζια οι επιδιώξεις των δύο πλευρών είναι αντίστοιχες: οι Ρώσοι θέλουν να αποκτήσουν εδάφη που δεν έχουν ακόμη και οι Ουκρανοί επιδιώκουν, μέσω μιας συμφωνίας, την αποστρατιωτικοποίηση των περιοχών. Και εκεί, λοιπόν, υπάρχει αδιέξοδο.
Η σημασία της Ζαπορίζιας, κατά την εκτίμησή μου, είναι ακόμη μεγαλύτερη. Διότι δεν πρόκειται μόνο για τον έλεγχο του πυρηνικού σταθμού, αλλά και των εδαφών γύρω από αυτόν. Πρόκειται για μια περιοχή με ισχυρή παραγωγική υποδομή - την είχε προ του πολέμου, την έχει ακόμη. Πιθανότατα και το υπέδαφος έχει ανάλογη δυναμική με άλλες περιοχές. Συνεπώς, η σημασία της Ζαπορίζιας είναι μεγάλη, τόσο σε επίπεδο υποδομών και βιομηχανικών εγκαταστάσεων, όσο και όσον αφορά τον πλούτο του υπεδάφους της.
Όσον αφορά τις εγγυήσεις ασφαλείας προς το Κίεβο, ξεκαθαρίζει ή όχι το τοπίο;
Ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι μίλησε για ένα χρονικό ορίζοντα 15ετίας όσον αφορά τις αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας, βάσει των όσων του είπε ο Ντόναλντ Τραμπ στις συνομιλίες στη Φλόριντα. Ο ίδιος ο Ουκρανός πρόεδρος ζητούσε χρονικό ορίζοντα 50ετίας, αλλά θεωρώ ότι τελικά θα αρκεστεί στο ελάχιστο που θα του δώσουν οι Αμερικανοί. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, από την αρχή, δεν ήθελαν να έχουν ουσιαστική συμμετοχή. Θυμίζω ότι ήθελαν να παρέχουν περιορισμένες εγγυήσεις και σε καμία περίπτωση «boots on the ground». Αυτό ποτοέ δεν θα το πράξουν και άλλωστε για τον Τραμπ θα αναλογούσε σε «πολιτική αυτοκτονία».
Διαφαίνεται ότι θα υπάρχουν κάποιες εγγυήσεις, αλλά το τοπίο παραμένει θολό. Δεν γνωρίζουμε ποιες χώρες θα συμμετάσχουν και τι βαθμό συμμετοχής θα έχουν. Αν θα είναι μόνο ευρωπαϊκές ή αν θα έχουν ρόλο και η Τουρκία, η Μαλαισία, η Ινδονησία και άλλες χώρες. Και το κυριότερο είναι ότι οι Ρώσοι αποκλείουν την παρουσία ξένης δύναμης - άρα, όλη η συζήτηση είναι μετέωρη και πιθανώς θα καταστεί ακόμη πιο δύσκολη εφόσον σκληρύνει η ρωσική στάση μετά τις χθεσινές κατηγορίες κατά του Κιέβου, ανεξαρτήτως εάν ευσταθούν ή όχι.
