Με αφετηρία τη σχέση μητέρας και γιου –μια σχέση που φέρει μέσα της την αγάπη, τη φθορά, τη σιωπή και το ανείπωτο– ο συγγραφέας επιχειρεί μια εσωτερική αναμέτρηση με τον χρόνο και την απώλεια. Τα αυτοβιογραφικά στοιχεία είναι παρόντα, όχι όμως ως εξομολόγηση, αλλά ως υλικό μετασχηματισμένο σε λογοτεχνία• αφορμή για στοχασμό πάνω στη μνήμη, τη φροντίδα και την ανθρώπινη ευαλωτότητα.
Στη Δεσμοφύλακα, ο λόγος του Δαββέτα διακρίνεται για τη λιτότητα και την πυκνότητά του. Κάθε φράση κουβαλά ένα βάρος νοήματος μεγαλύτερο απ’ ό,τι δείχνει επιφανειακά• η οικονομία στη γλώσσα δεν είναι απλώς τεχνική επιλογή, αλλά στάση γραφής. Η ποιητική του καταγωγή είναι αισθητή σε κάθε σελίδα — στη συμπύκνωση της έκφρασης, στην αίσθηση του ρυθμού, στη δυνατότητα μιας εικόνας ή μιας σιωπής να υποκαθιστά ολόκληρες παραγράφους. Αυτή η εσωτερική ένταση, που γεννιέται από την πειθαρχία του λόγου, προσδίδει στο κείμενο μια συγκρατημένη δύναμη.
Ο συγγραφέας δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία στην περιγραφή: όχι για να εντυπωσιάσει, αλλά για να ανασύρει το ανθρώπινο ίχνος μέσα στα μικρά, καθημερινά πράγματα. Η ιστορία που αφηγείται δεν είναι «μεγάλη» με την έννοια του εξωτερικού γεγονότος• είναι μεγάλη γιατί αγγίζει τον πυρήνα της ανθρώπινης εμπειρίας. Και αυτό, να γράφεις για τους ανθρώπους χωρίς να καταφεύγεις σε ρητορικά τεχνάσματα ή σε εύκολες συγκινήσεις, είναι από τα πιο δύσκολα κατορθώματα στη λογοτεχνία.
Η δομή του διηγήματος είναι προσεγμένη, σχεδόν αρχιτεκτονική• κάθε ενότητα συνδέεται οργανικά με την επόμενη, χωρίς χαλαρότητες ή περιττές παρεκβάσεις. Η αφήγηση κινείται με εσωτερική συνέπεια, δημιουργώντας μια αίσθηση αναγκαιότητας – σαν η ιστορία να μην θα μπορούσε να ειπωθεί αλλιώς.
Αν και το έργο αντλεί προφανώς από προσωπικά βιώματα, αυτό δεν αποτελεί τον πυρήνα του. Ο Δαββέτας δεν γράφει την «αυτοβιογραφία» του – άλλωστε κανείς δεν μπορεί να το κάνει, καθώς τα γεγονότα υπάρχουν ανεξάρτητα από τον τρόπο που τα βιώνουμε. Εκείνο που κατορθώνει είναι να μετασχηματίσει την εμπειρία σε λόγο που αφορά τον αναγνώστη και κατά προέκταση, τους ανθρώπους. Να αναδείξει το ατομικό σε καθολικό, το προσωπικό σε ανθρώπινο.
*Ο Σταύρος Γκουγκουλούδης είναι δικηγόρος
